ALARMSIGNAAL VAN 08.10

Als premier Verhofstadt (VLD) de slagkracht van federaal paars wil afmeten aan wat er in ‘zijn’ Gent is gebeurd, ziet het er niet goed uit. Zijn liberale partij vreet de boter. “Gent heeft links gestemd,” zei Daniël Termont (SP.A) na de lokale kiesslag. En als kersvers burgemeester eist hij meer “progressief gewicht”. Voor de VLD die paars mordicus wil verderzetten, zal de prijs hoog zijn.

Het tarief dat de liberalen zullen moeten betalen om na de verkiezingen van 2007 in het zadel te blijven, dreigt nog hoger uit te vallen. Als we de provincieraadsverkiezingen als weegschaal gebruiken voor het huidige marktgewicht van de politieke partijen (en dus als barometer voor de federale kiesstrijd), zou er wel eens een stevige depressie in de lucht kunnen hangen.

Wat politici en commentatoren ook mogen beweren, in de provincieraden is het Vlaams Belang er tegenover zes jaar geleden het sterkst op vooruitgegaan: met 5,7 procentpunten (van 26,8 naar 31,7 %). Dat is beter dan de politieke rivalen CD&V-NVA (+4,9 %) en SP.A (+1,9 %). Het kartel VLD-Vivant delft het onderspit (-4,1 %). Als afspiegeling van wat er straks op federaal vlak zou kunnen gebeuren, kan dit tellen.

Want kenners van de kiesstatistieken weten dat het Vlaams Belang bij lokale verkiezingen altijd iets lager scoort dan bij federale of regionale verkiezingen. Begin dit jaar zag politicoloog Bart Maddens de bui al hangen: zal er in 2007 aan Vlaamse kant nog een meerderheid mogelijk zijn zonder dat er een klassieke tripartite moet worden gevormd?

Guy Verhofstadt repte er al even over voor 8 oktober. En na zondag verwoordde Filip Dewinter het als volgt in De Standaard: “We hopen dat CD&V mee in de federale regering moet. Dan hebben we het monopolie van de oppositie. Dat schept kansen in 2009.” In een dergelijk scenario van één tegen allen zit het Vlaams Belang nog voor jaren op rozen, aldus Maddens.

Het is onjuist dat de monsterscore van de Antwerpse SP.A’er Patrick Janssens het bewijs vormt dat één grote entente tegen het Vlaams Belang werkt. Dat is een bewijs ad absurdum. Deze coalitie kannibaliseert de onderlinge samenhorigheid en verleent aan het Vlaams Belang het gedroomde alibi: ‘wij zijn de enige oppositiepartij’. Een ijzersterke bestaansreden.

De lokale verkiezingen leveren het verontrustende signaal dat er de facto een quasi-tweepartijenstelsel in de lucht hangt. De VLD zal nu – na haar opdoffer op lokaal niveau – meer dan ooit lonken naar de deelname van drie traditionele Vlaamse partijen in de federale regering. Het is, zo je wilt, de levensverzekeringspolis voor Guy Verhofstadt.

Een politiek landschap waarin de drie grote klassieke partijen zich ingraven achter een sanitaire schutskring rond het Vlaams Belang, zou voor de Vlaamse kiezer een nachtmerrie zijn. Een schijndemocratie. Het zou impliceren dat die kiezer – nu op lokaal niveau in steden zoals Antwerpen, en straks wellicht ook federaal – geen alternatief meer krijgt om op een (grote) oppositiepartij te stemmen, buiten het Vlaams Belang.

Nu kraait de SP.A victorie met haar zetelwinst in symbolische steden zoals Antwerpen, Gent en Leuven. Voorzitter Johan Vande Lanotte gaat er prat op dat zijn partij ‘de verkiezingen heeft gewonnen’, omdat de socialisten in de negen grote Vlaamse steden 270.000 stemmen zou hebben gehaald.

Wat hij er niet bij vertelt, is dat het Vlaams Belang in zes van die steden er minimaal drie zetels bij krijgt, in twee ervan stabiliseert en slechts in één stad verlies boekt (in Gent, met één zetel). In tal van kleinere gemeenten breidt de partij als een olievlek verder uit. Het aantal lokale mandatarissen is toegenomen van 439 tot 800. In de provincieraden stijgt het aantal zetels van 54 tot 87.

Zondag 8 oktober was een belsignaal voor de partij van Frank Vanhecke en Filip Dewinter. Voor het eerst werd ze geconfronteerd met de wetmatigheid dat er een plafond is aan ongebreidelde groei. “Ik kan leven met het idee dat het Vlaams Belang ergens aftopt,” zei Dewinter al. Dat zijn partij zou afkalven, dát zou voor hem pas een waar schrikbeeld zijn. Maar dankzij het cordon sanitaire lijkt dit gevaar nog voor lange tijd bezworen.

piet depuydt