Afzetting van een president

De slechtste president ooit. Zijn ambt onwaardig. Een vulgaire populist die de grondwet met de voeten trad. In plaats van verzoening predikte hij haat tussen de bevolkingsgroepen. De president jutte met zijn haatdiscours de blanke mannen op tegen de zwarten. Deze president moest uit zijn ambt worden ontheven.

Verenigde Staten 2019? Nee, 1868. Andrew Johnson was de eerste Amerikaanse president die moest afrekenen met een procedure die hem uit zijn ambt wou ontzetten. Johnson werd president in 1865. Hij was vicepresident onder Abraham Lincoln, maar die werd op 14 april 1865 vermoord. De dader was een sympathisant van de afvallige zuiderse deelstaten. Die slikten onder meer de afschaffing van de slavernij niet. Wat volgde was een bloedige burgeroorlog (1861-1865). De Unionisten (noordelijke deelstaten) wonnen, maar het land was zwaar verdeeld.

Andrew Johnson toonde zich opvallend positief voor de wensen van de zuiderlingen. De meeste topmensen van het Confederale leger uit het zuiden kregen opnieuw sleutelfuncties. Slachtpartijen tegen zwarten werden onder de mat geveegd. Op 30 juli 1866 werden in New Orleans in geen drie uur meer dan 100 mensen afgemaakt, voornamelijk zwarten. Dat bloedbad werd het teken voor het falende beleid van Johnson.

De Amerikaanse Brenda Wineapple portretteert Johnson in The Impeachers als een onbekwame, meelijwekkende, agressieve persoon. Johnson wentelde zich graag in zijn eigen grote gelijk. De man hoorde zichzelf ook graag spreken. Speeches duurden al gauw een uur, met daarbij veelvuldige sneren naar zijn vijanden. Die blijvende wrok was wellicht mee het resultaat van zijn lage komaf. Hij werd geboren in de keuken van een restaurant waar zijn ouders werkten.

Andrew Johnson bewees wat sociale mobiliteit in de VS betekent. Toch kon en wou hij zich nooit losmaken van dat milieu. Hij beschouwde zich als een man van het volk, maar bespeelde vooral handig de wrokgevoelens bij dat volk, dat voor hem synoniem was aan blanke mannen.

Andrew Johnson werd uiteindelijk niet uit zijn ambt ontzet. De debatten in de Senaat verzandden in technisch-juridische disputen. En het omkopen van parlementsleden deed de balans nipt in het voordeel van de populistische president overhellen.