‘Afspraken zijn er om nagekomen te worden’

Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) sloot bijna een jaar geleden een pact met de farmasector. Die maakt een eerste evaluatie. “Ik hoop dat de volgende regering het pact niet buitengooit.”

Het Toekomstpact tussen de farmasector en de minister bepaalt in een notendop dat farmaceutische bedrijven geneesmiddelen waarvan het octrooi is verstreken, sneller goedkoper maken in ruil voor een lastenverlaging en een vlottere goedkeuring voor nieuwe medicijnen. De Block wil zo extra zuurstof geven aan de economische sterkhouder die de farmasector is. Maar Tom Heyman, de CEO van Janssen Pharmaceutica, en Catherine Rutten, de topvrouw van de koepelfederatie pharma.be, houden de vingers gekruist, want niets is zeker in politiek België.

Hoe evalueert u het pact nu?

TOM HEYMAN. “Het versterkt de aantrekkingskracht van België als investeringsland. Het creëert transparantie, stabiliteit en meer ruimte voor investeringen in innovatieve geneesmiddelen, wat voor ons uitermate belangrijk is. Zeker in België, omdat dit een Europees referentieland is voor de prijzen van onze geneesmiddelen. Maar we moeten realistisch zijn. We werken met legislaturen. Zelfs al maak je een pact voor tien jaar, dan nog kan alles worden heronderhandeld als er na 2018 een regering met andere partijen komt.”

U houdt geen stok achter de deur?

CATHERINE RUTTEN. “Pacta sunt servanda. Afspraken zijn er om nagekomen te worden. De eerste wetten zijn onlangs goedgekeurd in het parlement.”

HEYMAN. “Ik hoop dat de volgende regering het pact niet buitengooit.”

Hoe waren de reacties in het buitenland?

RUTTEN. “Het pact is zeer gedetailleerd. Dat heeft veel interesse gewekt bij onze zusterorganisaties. In andere landen worden we nu beschouwd als een voorbeeld van hoe je samen met de overheid een visie vertaalt in een concreet plan.”

HEYMAN. “De impact is ruimer dan België. We hebben andere Europese filialen van Janssen voorgesteld dat zij dit ook proberen te doen. Ik zie niet in waarom dat niet zou kunnen. Dit is niet alleen in het belang van de farmaceutische industrie, maar ook in dat van patiënten. Die krijgen twee maanden vroeger toegang tot de nieuwste medicijnen.”

Het pact loopt tot eind 2018. Dat is een korte termijn voor een farma-bedrijf.

HEYMAN. “Een lange termijn is voor ons inderdaad minstens tien jaar. Een geneesmiddel ontwikkelen en op de markt brengen duurt tot twaalf jaar.”

RUTTEN. “Wij zijn als zware en groeiende industrie vragende partij om ook met een volgende regering een gelijkaardig, voorspelbaar kader te hebben.”

Het pact geeft bedrijven als Janssen meer ademruimte.

HEYMAN. “Het maakt het voor ons mogelijk hier voort te investeren in innovatieve geneesmiddelen. Mensen denken misschien dat de meeste medische problemen nu toch stilaan opgelost zijn, maar dat is allerminst het geval. Hepatitis C is de eerste ziekte die we hebben kunnen genezen. Maar dat is niet zo voor hiv, kanker, schizofrenie, de ziekte van Parkinson. Zeker in alzheimer staan we nog nergens. Door dit pact krijgen we een zekere verschuiving naar innovatieve geneesmiddelen, waarvoor de investeringen terugverdiend moeten worden. Producenten van generische geneesmiddelen moeten die investeringen in ontwikkeling niet doen. Hun investering zit enkel in de productie, de marketing en de verkoop. Nu heb ik geen enkel probleem met generische geneesmiddelen. Soms vragen mensen mij intern: ‘Kun je daar niets tegen doen?’ Ik ga daar niets tegen doen. Ook generische geneesmiddelen spelen een belangrijke rol. In de Verenigde Staten, waar ik woon, werkt het systeem natuurlijk wel anders, maar daar zijn de prijzen voor generica verschrikkelijk laag. 90 pilletjes voor mijn cholesterolverlager kosten mij 36 dollarcent.”

Hoe moet het verder? De druk op het geneesmiddelenbudget van de overheid neemt almaar toe.

HEYMAN. “Er wordt altijd gekeken naar de kosten, maar nooit naar de baten. Geneesmiddelen laten patiënten langer leven, waardoor ze economisch productief kunnen blijven. Dat wordt in het debat telkens vergeten. Ik hanteer steeds het cijfer 35, voor het aantal jaren dat de levensverwachting in de westerse wereld is gestegen de voorbije honderd jaar. Zo’n 40 procent van die 35 jaar is het resultaat van nieuwe geneesmiddelen. Een voorbeeld: vroeger stierf 90 procent van alle aidspatiënten binnen twee jaar. Nu nemen ze één pilletje per dag en leven ze maar twee jaar minder lang dan u of ik. Of neem hepatitis C. Vroeger leidde dat tot levercirrose of leverkanker en was vaak een transplantatie nodig. Nu is volledige genezing mogelijk en kan zo iemand weer werken en actief deelnemen aan de maatschappij. Dat heeft een grote weerslag op de economie. Als je dat uitdrukt in bruto binnenlands product, spreek je over biljoenen euro’s. Er is dus ook een andere kant aan de medaille.”

RUTTEN. “Komt er een explosie van het geneesmiddelenbudget? Neen dus. Het pact legt de groei tot en met 2018 vast op 0,5 procent per jaar.”

Een studie van het vakblad The Lancet heeft aangetoond dat de prijzen van kankermedicijnen in sommige landen tot vijf keer hoger zijn dan in andere.

RUTTEN. “Kijk, het Riziv analyseert zorgvuldig de toegevoegde waarde en de efficiëntie van elk geneesmiddel. Dat doet het samen met academici van alle universiteiten en met de ziekenfondsen. Zo wordt de terugbetalingsprijs vastgelegd. Dat proces duurt ruim 180 dagen. Als je de prijzen van geneesmiddelen in België vergelijkt met het gemiddelde van de zes landen die het Riziv gebruikt als referentiekader, zitten wij bij de laagste.”

HEYMAN. “Als je echt wil dat de prijzen van geneesmiddelen in België gelijk-lopen met die in andere eurolanden, moet je daar alle consequenties bijnemen. Dan moet je ook je socialezekerheidssysteem, inclusief de pensioenen, europeaniseren en het systeem van de personenbelasting helemaal gelijkschakelen. Begin er maar aan.”

Is het kleine België bij prijsonderhandelingen benadeeld, zoals al werd gesteld?

HEYMAN. “Ik begrijp die commentaar niet. De omvang van de farmaceutische industrie in België heeft weinig te maken met de prijzen van de geneesmiddelen in België. Dat de farma-industrie hier zo groot is in verhouding tot de omvang van het land, heeft te maken met de opleiding van de werknemers, de ligging en belastingincentives.”

U moet vechten tegen de beeldvorming over de farmasector. Onverkwikkelijke zaken in de VS, waar bedrijven de prijzen van geneesmiddelen spectaculair hebben opgetrokken, doen daar geen goed aan.

HEYMAN. “Er zijn inderdaad gevallen zoals bij Turing Pharmaceuticals, waar de CEO de prijs van een medicijn dat al lang generisch was van de ene op de andere dag met 5000 procent verhoogde. Zoiets is onaanvaardbaar. Ik begrijp de reacties daarop. Iemand die zoiets doet, creëert een sfeer die absoluut niet strookt met datgene waar de 35.000 mensen die rechtstreeks in deze sector in België werken, mee bezig zijn.

“Dat gezegd zijnde, wij investeren enorm veel om onze producten op de markt te brengen. Hoeveel miljarden intussen al? Een mooi voorbeeld: een aantal jaren geleden had ons moederbedrijf, J&J, een samenwerkingsakkoord met Pfizer en Elan voor een product tegen alzheimer, dat in de laatste klinische testfase zat. We hadden er al 2,5 miljard euro in geïnvesteerd. Maar toen de testresultaten kwamen, bleek dat het middel flopte. Wel, J&J is twee maanden nadien opnieuw begonnen met nieuwe studies voor een ander potentieel medicijn tegen alzheimer, een ziekte die de maatschappij verschrikkelijk veel kost. Ik heb het al gezegd: dit is geen industrie voor softies. Wie investeert nu in een bedrijf dat tegen zijn investeerders zegt ‘wij hebben voor dit product 1,5 tot 2 miljard euro van jullie nodig; als we eraan beginnen, is de kans op slagen minder dan 5 procent, en je zult minstens twaalf jaar moeten wachten tot het product is goedgekeurd’. Welke zot investeert in zo’n industrie? (lacht)”

Bert Lauwers, fotografie Franky Verdickt

“Geneesmiddelen laten patiënten langer leven, waardoor ze economisch productief kunnen blijven. Dat wordt in het debat telkens vergeten” Tom Heyman