Afschaffing downloadlimieten kan duopolie versterken

Minister voor Ondernemen Vincent Van Quickenborne (Open Vld) laat het nut van de downloadlimieten van Belgacom en Telenet onderzoeken. Zij zouden de videoverhuurdienst Zune van Microsoft uit de markt houden.

Belgacom en Telenet zijn heel duidelijk over de prijs van hun internetabonnementen. Hun klanten kopen een bepaalde hoeveelheid trafiek tegen een bepaalde snelheid. Wie meer verbruikt, moet bijbetalen. Doet de abonnee dat niet, dan wordt zijn snelheid beperkt. Telenet ExpressNet kost 42,91 euro per maand en omvat 25 gigabyte verkeer. Een extra gigabyte verkeer kost 1,02 euro. ComfortNet kost 30,64 euro per maand voor 4 gigabyte volume. Extra gigabytes kosten daar omgerekend 1,53 euro. Belgacom heeft gelijkaardige aanbiedingen.

Het zijn die volumeafbakeningen die algemeen directeur Phillip Vandervoort van Microsoft Belux dwars zitten. Een ComfortNet-klant die een hogedefinitiefilm van 14 gigabyte van de Zune-marktplaats downloadt, verbruikt zijn hele maandvolume en betaalt dan nog eens 15,3 euro bij, louter aan transmissiekost. Bovenop komt nog het verhuurtarief van Zune van 2,99 tot 6,5 euro in ‘Microsoft-punten’. Daarmee is de klant aanzienlijk duurder af dan met de video-op-aanvraagdiensten van Telenet of Belgacom.

Schrap de extra transmissiekost en Zune is competitief, klinkt de redenering van Microsoft. Het vindt dat de telecomtoezichthouder en de mededingingsautoriteit nu moeten “nagaan of alle marktkanalen voldoende openstaan en gegarandeerd zijn. Op die manier moet de concurrentie volledig kunnen spelen”. Microsoft is niet de enige belanghebbende partij. Ook spelconsoleconcurrenten Sony en Nintendo hebben downloaddiensten. Bij uitbreiding is iedereen met een onlinemarktplaats betrokken, Apple op kop.

Prijskaartje voor beleggers

Een ingreep van de toezichthouders zou opmerkelijke gevolgen hebben, ook voor beleggers. “Belgacom en Telenet blijven zeggen dat hun klanten geen nood hebben aan onbeperkt downloaden, maar eigenlijk is hun hoofdmotief dat ze belangrijke inkomstenstromen halen uit het meerverbruik. Die willen of kunnen ze niet opgeven”, zegt woordvoerder Bart Vandesompele van de alternatieve internetserviceprovider Base, het vroegere Tele2.

Een snelle berekening geeft een idee over de bedragen. Telenet had in september 1.085.000 internetabonnees en zegt officieel dat 6 procent van zijn abonnees een probleem heeft met de volumelimiet. Als die 6 procent elke maand één extra gigabyte koopt aan 1,02 of 1,53 euro komt dat op 800.000 tot 1,5 miljoen euro jaarlijkse extra inkomsten. Bij 3 procent van de klanten is de overschrijding het gevolg van een onaangepast abonnement, preciseert Telenet. Zij moeten dus upgraden. Dat veroorzaakt een nog veel grotere omzetverhoging.

Jan Bouckaert, professor economie aan de Universiteit Antwerpen, ziet opgelegde formules zonder volumebeperkingen prijsstijgingen met zich brengen voor de overige gebruikers, naar analogie van de uitbreiding van de daluren in de elektriciteitsdistributie. De enige situatie waarin onbeperkte downloads ‘efficiënt’ zijn in economische termen is als er geen verzadiging van het netwerk optreedt. “Als de capaciteit van het netwerk tekortschiet, wordt er aan peak load pricing gedaan. Hoge prijzen tijdens piekmomenten om de congestie tegen te gaan. Lage prijzen tijdens daluren.”

Slecht nieuws voor concurrentie

Er is trouwens een keerzijde aan een ingreep van de toezichthouders. Volumebeperkingen zijn een van de weinige punten waar alternatieve operatoren nog het verschil maken. Zij hanteren veel ruimere volumebeperkingen of laten de limieten nu al zelfs helemaal vallen. EDPnet uit Sint-Niklaas laat 100 gigabyte down-loaden binnen zijn ADSL Home-formule van 29,95 euro per maand. Dat is het volume dat Telenet in zijn topproduct TurboNet XL stopt, verkrijgbaar in een bundel met andere producten voor 70 of 75 euro per maand.

“De regering zou de kosten voor dit onderzoek beter in de sensibilisering van de consument voor de bestaande alternatieven steken”, zeggen Sandra Schevernels en Bart Dom, gedelegeerd bestuurders van het bedrijf achter Dommel, een Vlaamse internetserviceprovider die onbeperkt downloaden aanbiedt voor 34,99 euro per maand. Hun andere formules hanteren limieten tussen 100 en 500 gigabyte.

“Hoe meer ‘gewone’ consumenten voor diensten gaan die een groter datavolume vereisen – zoals de Microsoft-dienst – hoe meer dit in ons voordeel speelt”, meent Vandesompele van Base, dat een fair use policy hanteert, maar geen downloadlimieten. Fair use (billijk gebruik) is een alternatief voor strikte volumebeperkingen. In Nederland stelt Base-moeder KPN dat ‘excessief gebruik’ begint bij meer dan vijf keer het gemiddelde gebruik van het bewuste abonnement. Telenet noemt die aanpak “onduidelijk en ontransparant”.

Telenet in vizier van toezichthouders

De dienst voor de Mededinging zou de vraag van minister Van Quickenborne om een informeel onderzoek nu voor het eerst bekijken. Een interessant neveneffect kan zijn dat de mededingingsautoriteit weer het begrip ‘markt’ moet aflijnen en zich moet uitspreken over de positie van Telenet. De Belgische telecomtoezichthouder BIPT heeft in het verleden systematisch geweigerd om Telenet een dominante speler te noemen omdat Telenet alleen in Vlaanderen (en een stukje van Brussel) werkt en dus op Belgische schaal niet dominant is, ondanks een breedbandmarktaandeel van 53 procent in Vlaanderen in juni 2008. Hetzelfde rapport zet het Belgische marktaandeel van Telenet en Belgacom samen op 83 procent.

In dat geval staat ook de positie van Telenet op de mediamarkt – en niet alleen de telecommarkt – ter discussie. En media zijn een Vlaamse materie, geen federale. De twee markten zijn trouwens moeilijker en moeilijker te onderscheiden onderstreepte de Leuvense jurist en onderzoeker aan de KULeuven, David Stevens, onlangs nog bij de verdediging van zijn doctoraal proefschrift. In de praktijk versterkt de samenvloeiing van de telecom- en mediamarkt de dominantie van Belgacom en Telenet.

Alternatieve internetproviders kunnen geen televisie aanbieden omdat Belgacom geen groothandelsaanbod formuleert voor multicast, de internettechnologie die essentieel is voor de distributie van televisie. Bovendien weigert Belgacom, verwijzend naar de dominantie van Telenet, zijn televisiepakket in een groothandelsformule door anderen te laten verdelen. TV Vlaanderen kan hen evenmin uit de brand helpen, omdat het daarvoor niet de nodige distributierechten heeft, bevestigt executive vice president Kurt Pauwels van M7 Group Belux. Omdat Telenet helemaal niet gereguleerd wordt, hoeven alternatieve operatoren daar al helemaal niet aan te kloppen voor een televisiepakket.

Bij gebrek aan televisieaanbod hebben zij het aldoor moeilijker om weerwerk te bieden aan de bundels van Telenet en Belgacom. “Maar misschien is het nu tijd om de kabelactiviteiten van Telenet ook eens te reguleren?” ,suggereert Bart Vandesompele van Base fijntjes richting BIPT, waarvan de top onlangs is vernieuwd.

Het informele onderzoek van de dienst voor de Mededinging kan dus verschillende richtingen uit. Een beslissing pro Microsoft kan betekenen dat er uiteindelijk nog minder concurrentie is in de telecombranche dan voorheen. Maar ze kan ook de aanleiding zijn om de markt helemaal open te gooien. Verwacht dat de downloadlimieten nu snel worden opgetrokken, kwestie van de druk van de ketel te halen. De laatste belangrijke volumeverhogingen bij Telenet dateren van 2008.

Door Bruno Leijnse

In de praktijk versterkt de samenvloeiing van de telecom- en mediamarkt de dominantie van Belgacom en Telenet.