Redactie Trends

Verlaging registratierechten: ‘Waar blijven de maatregelen voor de betaalbaarheid van duurzaamheid?’

Goed wonen draait niet alleen om betaalbaarheid maar ook om duurzaamheid. Dat zegt Gaëtan Hannecart, CEO van buurtontwikkelaar Matexi.

Heel wat kopers hebben erop zitten wachten: vanaf vandaag – 1 juni – betaal je nog maar 7 procent registratierechten bij de aankoop van een gezinswoning. Dat is een goede maatregel: de registratierechten in Vlaanderen behoren tot de hoogste van Europa en belemmeren de dynamiek op de woningmarkt.

Lagere registratierechten zullen zorgen voor een betere betaalbaarheid, een hogere mobiliteit op de woningmarkt en dus minder verkeer op onze overvolle wegen en een betere benutting van het bestaande woonbestand.

Goed wonen draait niet alleen om betaalbaarheid maar ook om duurzaamheid

Dit is niet de eerste fiscale maatregel in het woonbeleid die de wenkbrauwen doet fronsen. Een goede woning is meer dan een betaalbare woning. Het moet het veel duurzamer.

Met een gemiddelde leeftijd van 55 jaar behoren onze woningen tot de oudste van Europa. Meer dan een miljoen woningen in Vlaanderen zijn van ontoereikende kwaliteit en kampen met problemen van isolatie, elektriciteit, water, vocht, …

Het gemiddelde residentiële energieverbruik bedraagt 40 procent meer dan in Nederland en ligt ongeveer even hoog als in het veel koudere Finland. Bovendien komen er in Vlaanderen tegen 2040 naar schatting 340.000 gezinnen bij én stelt het Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen dat vanaf 2040 elke inname van bijkomende ruimte voorkomen moet worden.

De ontwikkeling van nieuwe woningen, werkplekken en voorzieningen zal moeten gebeuren op goed ontsloten locaties in onze steden en dorpen. Zo kunnen we ook de CO2-uitstoot verbonden aan mobiliteit beperken.

Stadskankers wegwerken, leegstand en verkrotting terugdringen, verdichten en tegelijk vergroenen, vereist het vervangen van verouderde gebouwen door energiezuinige woningen. Dit is de grote uitdaging voor de komende jaren en absoluut noodzakelijk willen we de Europese duurzaamheidseisen behalen. Dat de uitdaging groot is, lijdt geen twijfel.

Ongerijmdheden en discriminatie

Een doordacht en doortastend beleid is dus nodig om echt vooruitgang te boeken. In plaats daarvan verliezen onze regeringen zich in halve maatregelen, ongerijmdheden, en regelrechte discriminatie.

Zo vallen gezinnen die investeren in energetisch veel duurzamere nieuwbouw volledig uit de boot, want de btw van 21 procent op nieuwbouw blijft onveranderd van kracht, en voor bouwgrond geldt de verlaging van registratierechten niet.

Of nog, de zeer lage btw van 6 procent voor renovatie blijkt in de praktijk vaak comfortingrepen te stimuleren, eerder dan energetische ingrepen. Hoe krijg je uitgelegd dat je op een nieuwe keuken in een bestaande woning slechts 6 procent btw betaalt, terwijl je voor exact dezelfde keuken in een nieuwbouw 21 procent moet neertellen?

Waar blijven de maatregelen voor de betaalbaarheid van duurzaamheid?

De jongste jaren zijn de energienormen voor de circa 35.000 nieuwbouwwoningen per jaar almaar verstrengd, en terecht, want we moeten inzetten op duurzaamheid. Maar is het niet absurd dat er voor de meer dan 3 miljoen bestaande en verouderde woningen helemaal geen energienormen zijn?

De verlaagde btw en de dure renovatiepremies missen volledig hun doel: met de huidige renovatiesnelheid in Vlaanderen, duurt het meer dan 100 jaar om alle woningen te isoleren. Als we de klimaatdoelstellingen willen halen, heeft Vlaanderen dringend nood aan duidelijke en uniforme bewoningscriteria voor het hele patrimonium, oud en nieuw.

Ook verdichtende stadsprojecten zien zich fiscaal afgestraft ondanks de maatschappelijke meerwaarde die ze creëren. Een voorbeeld? Een particulier die een hoeve op het platteland in bijvoorbeeld Meldert, Drongen of Wilrijk afbreekt en vervangt door een grote villa, betaalt slechts 6 procent btw. Maar een gezin dat een appartement koopt in een duurzaam en kernversterkend heropbouwproject in het centrum van Aalst, Gent of Antwerpen moet 21 procent btw neertellen. De regelgeving voor afbraak en hernieuwbouw in 32 centrumsteden bepaalt namelijk dat de klanten van professionele ontwikkelaars een hoger btw-tarief betalen.

Dit is discriminerend en onbegrijpelijk: alleen professionele ontwikkelaars hebben de fondsen, de expertise en de capaciteit in huis hebben om grotere brownfields te saneren en te herwaarderen en zo op grote schaal bij te dragen aan de broodnodige stedelijke reconversie.

Het houdt inderdaad geen steek. Projecten die beleidsmatig geen enkele meerwaarde hebben, worden extra betaalbaar gemaakt, terwijl projecten die inzetten op evidente maatschappelijke behoeftes fiscaal worden afgestraft. Zo ligt er nu een instrumentendecreet ter tafel dat voorstelt om de meerwaardebelasting voor verdichtende nieuwbouwprojecten significant te verhógen. Kernversterkend wonen nabij voorzieningen en openbaar vervoersknooppunten zal dus andermaal duurder worden. Gezinnen zien zich zo tegen wil en dank richting het alternatief geduwd -de lintbebouwing die al zoveel schade heeft aangericht. En aan een aantal verdichtende stadsprojecten zal misschien zelfs helemaal niet meer begonnen worden.

Coherent en consequent

Vlaanderen heeft nood aan een coherente visie en een consequent plan om een duurzamer woonbestand te realiseren. Hoe zouden onze Vlaamse en federale regering het dan wél kunnen aanpakken? Drie fiscale maatregelen dringen zich op.

Ten eerste, geef fiscale stimulansen aan duurzame, verdichtende stadsprojecten, want het is dáárop dat we moeten inzetten. Implementeer nog deze legislatuur de wetsvoorstellen voor een veralgemeende lagere btw voor afbraak en hernieuwbouw.

Ten tweede, trek de btw voor nieuwbouw en renovatie gelijk op 12 procent. Deze oefening is budgettair minstens neutraal, en zal energetisch kwalitatieve nieuwbouw toegankelijk maken voor een groter aantal gezinnen.

Ten derde, voer via het instrumentendecreet een heffing in op lintbebouwing en gebruik die middelen om kernversterkende stadsprojecten te stimuleren in plaats van ze te belasten.

Enkel zo zullen we bouwen aan een duurzaam en toekomstgericht Vlaanderen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content