De berekening van het kadastraal inkomen moet op de schop, daar is zo- goed als iedereen het over eens. Hopeloos achterhaalde gegevens van 1975 vormen nu de basis voor de berekening van de onroerende voorheffing. De noodzakelijke herziening is echter duur en kan lang aanslepen, vreest minister van Financiën Johan Van Overtveldt. Niet per se, zegt zijn eigen administratie.
De minister van Financiën is van plan te laten onderzoeken of een algemene herziening van het kadastraal inkomen (KI) mogelijk is. Johan Van Overtveldt (N-VA) had samen met zijn partijgenote en Vlaams minister van Wonen Liesbeth Homans de discussie in gang gezet, maar blies later warm en koud. Zo’n herziening is “monnikenwerk waarvoor geen budget of operationele middelen zijn voorzien”, luidde het. In een gesprek met de redactie van Trends is Wouter De Ryck, administrateur-generaal van de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie nochtans duidelijk: “Een herziening van het kadastraal inkomen kan vrij eenvoudig worden georganiseerd. Onze dienst heeft de voorbije jaren sterk geïnvesteerd in automatisering. We kunnen, na enig studiewerk, over de herziening van het KI vrij snel een voorstel formuleren.”
Tegen de grondwet
De manier waarop vandaag het kadas-traal inkomen wordt bepaald (zie kader Voor altijd 1975), ligt onder vuur. “Deze kadastrale inkomens als basis van een belasting op onroerend vermogen zijn compleet absurd, omdat als maatstaf nog altijd het huurrendement van 1975 geldt”, stelt Luc Machon van het Beroepsinstituut voor Vastgoedmakelaars (BIV). “Eigenaars van panden in verloederde buurten die ooit schitterden, betalen nu meer dan mensen met een leuke villa in de rand van de steden. Dit kadastraal inkomen is een fiscale subsidie voor de fermettebewoner. Toen ik aan Nederlandse vakgenoten vertelde dat wij een belasting heffen op basis van een fictief inkomen met een referentieprijs van veertig jaar geleden, barstte de zaal in lachen uit.”
De Leuvense professor grondwettelijk recht Paul Van Orshoven kan dat alleen maar beamen: “Ik heb als inwoner van de Vlaamse rand rond Brussel jaren vrolijk geprofiteerd van de kadas-trale scheeftrekking. “Een extra complicatie is dat de federale administratie zo’n herziening moet doorvoeren, terwijl opbrengst naar de gewesten vloeit. Zo’n structurele janboel stuit me als jurist tegen de borst.”
“Maar het is meer dan een politieke kwestie, er is ook een juridisch probleem”, vervolgt Van Orshoven. Volgens de professor is de huidige berekening in strijd met het grondwettelijk verbod op discriminatie. “In 1975 heeft de fiscus de kadastrale inkomens vrij laag ingeschat, om geen slapende honden wakker te maken. Jarenlang heeft iedereen daarover gezwegen, omdat de scheeftrekking redelijk bleef. Maar dat is niet meer het geval. Het fiscale privilege is in sommige villawijken zo disproportioneel in vergelijking met de hogere belastingdruk in andere buurten, dat het in strijd is met de grondwet. Om naar de rechter te stappen moet er echter sprake zijn van een ‘gevoelig nadeel’. Massale claims zie ik dus nog niet zo snel gebeuren.”
Een eigenaar die meent dat hij te veel betaalt, kan een bezwaarschrift indienen bij de fiscus. Als die er niet op ingaat, kan de belastingplichtige volgens de professor aan de rechtbank vragen een prejudiciële vraag te stellen aan het Grondwettelijk Hof. “Het probleem is dat de mensen die het grootste fiscale nadeel lijden, niet de meest spraakzame burgers van het land zijn”, merkt Van Orshoven op. “Bovendien is het nadeel relatief misschien groot, maar in absolute termen beperkt tot een paar honderd euro per jaar. Voor dat bedrag schakel je geen advocaat in. En omdat collectieve claims niet kunnen in fiscale geschillen, gebeurt er weinig.”
Michel Maus, professor fiscaal recht aan de VUB en de UA, stapte ooit naar het Grondwettelijk Hof tegen een leegstandsheffing die werd bepaald op basis van een te hoog KI. “Het Hof poneerde dat het zich enkel mocht uitspreken over discriminerende wetgeving”, herinnert hij zich. “En in de wet staat dat, om discriminatie te vermijden, het KI om de tien jaar herzien wordt. Dat is nog nooit gebeurd, maar daarover wou het hof zich dus niet uitspreken. Ik weet niet of die redenering vandaag nog zou standhouden.”
Doe het zelf
Open Vld noemt een herziening van het KI een “doos van Pandora, die gesloten moet blijven”. Op Twitter vindt Vlaams Parlementslid Bart Somers zo’n operatie een “slecht idee” omdat “vele gewone Vlaamse huiseigenaars dan meer belastingen zullen betalen”.
“Zo smijten we alles op een hoop, waarom toch”, vraagt Van Orshoven zich af. “Het debat moet gaan over de correcte vaststelling van de belastbare grondslag. Die is er niet. Dus is er een onevenredige belasting. Een overheid die zichzelf respecteert, moet dat corrigeren.”
“Een algemene herziening van het KI kan wel degelijk een gevoelige lastenverhoging betekenen”, weet ook Jef Wellens, fiscaal jurist bij Wolters Kluwer. “Maar die is eenvoudig te vermijden door het belastingtarief te verlagen.” Wouter De Ryck van Financiën blijft buiten die discussie: “Wij bepalen enkel de grondslag. Als de gemeentes de nieuwe inkomsten niet willen, kunnen ze de onroerende voorheffing verlagen.”
Ook Wellens vreest dat een herziening een “mammoetoperatie wordt, die veel geld zal kosten, ook al omdat er sinds 1975 gigantisch veel woningen zijn bijgebouwd”. Michel Maus heeft daar een oplossing voor. “Wie nu een woning bouwt of renoveert, krijgt een nieuw of een aangepast kadastraal inkomen toegewezen op basis van een lijst met parameters. Het gaat dan over de installatie van een badkamer of dakramen. Waarom maken we daar geen digitaal document van, dat de eigenaar zelf kan invullen? Dat maakt de procedure een stuk eenvoudiger. Ik wil er ook wel eens op wijzen dat Nederland elk jaar een herziening doet.”
“Zo’n systeem is mogelijk”, bevestigt De Ryck. “Als de eigenaar zelf de parameters aanvinkt die belangrijk zijn voor de berekening van het KI, kunnen wij die informatie volautomatisch binnenhalen, er een algoritme op loslaten en het KI digitaal berekenen. Achteraf kunnen we dat resultaat nog wat verfijnen en via steekproeven controles doen.”
HANS BROCKMANS
“Het debat moet gaan over de correcte vaststelling van de belastbare grondslag. Die is er niet. Dus is er een onevenredige belasting” Paul Van Orshoven, KULeuven
“Dit kadastraal inkomen is een fiscale subsidie voor de fermettebewoner” Luc Machon, BIV
“Ik wil er ook wel eens op wijzen dat Nederland elk jaar een herziening doet” Jef Wellens, fiscalist
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier