Zodra er financieel iets mis loopt in dit koninkrijk zwaait Vadertje Staat met waarborgen om de brokken te lijmen en de verliezen op te vangen. Trends maakte de rekening.
De baseline van België, ‘Eendracht maakt macht’, klinkt almaar ongeloofwaardiger. Dexia kapseist? België loodst het schip naar de eigen veilige haven. KBC maakt water? België pompt er extra kapitaal in. Is ons spaargeld nog veilig? Ja, toch tot de eerste 100.000 euro, dankzij de handtekening van Yves Leterme & co. De Gemeentelijk Holding failliet? België veegt de scherven wel op. Arco gaat in vereffening? België schrijft vlug een waarborg uit voor de coöperatieve aandeelhouders.
Maar België gaat onder die lasten steeds krommer lopen. De federale overheid heeft ruim 130 miljard euro aan waarborgen toegekend, waarvan 100 miljard euro aan de banken. Vooral de waarborgen op de restbank van Dexia bezorgt politiek België slapeloze nachten. De onderhandelingen met Frankrijk over een herverdeling of een verlaging van die waarborgen zijn voor de belastingbetaler daarom nog belangrijker dat de begrotingsgesprekken.
Samen met de 10 miljard euro waarborgen die de Vlaamse overheid in uw naam getekend heeft, staat u als belastingbetaler gemiddeld voor 12.500 euro borg. En dan tellen we de depositogarantie op de 300 miljard euro spaarproducten en de 100 miljard tak21-verzekeringen niet mee.
Voor een economie met een bbp van 375 miljard euro worden dat grote lasten om dragen, zeker gegeven de nog altijd hoge overheidsschuld van 360 miljard euro en de grote overheidstekorten. Ook het gebrek aan een geloofwaardig plan en regering om de overheidsfinanciën te saneren, voedt het wantrouwen. Maar de Belgische overheid kan niet borg staan voor zichzelf. België kan alles wat fout loopt in dit koninkrijk niet meer bedekken met de mantel van de collectiviteit. Die strategie heeft lang gewerkt, maar is tegen haar grenzen gebotst. De stijgende rentevoeten op Belgisch overheidspapier tonen aan dat de handtekening van Vadertje Staat snel aan geloofwaardigheid verliest. En dan trekt België zich niet uit het moeras, maar duwt het er zichzelf nog dieper in.
Centen rapen voor de pletwals
In 2010 brachten de waarborgregelingen de overheid 1 miljard euro op (inclusief de bijdrages voor de depositogarantieregeling). Dat inspireerde premier Yves Leterme tot de uitspraak dat België geld verdient aan de crisis. “Ik noem dat centen oprapen vlak voor een pletwals”, zegt Itinera-hoofdeconoom Ivan van de Cloot. “De overheid kan op elk moment platgewalst worden. Die premies zijn trouwens niet marktconform. De bankrisico’s die de overheid nam, zijn op de gewone verzekeringsmarkt onbetaalbaar.”
Economen hekelen ook de aanpak van de overheid om de geïnde premies meteen door te storten naar de begroting. “De overheid handelt als een brandverzekeraar die de premies opstrijkt, maar geen fonds aanlegt voor het 1 op de 10.000 huizen dat afbrandt”, zegt Ivan Van de Cloot. De premies opsparen is een betere strategie, zegt ook Koen Schoors. “Dan zouden we tenminste niet de illusie scheppen dat dit een goede zaak is voor de begroting. We moeten ook voorzichtiger omspringen met het toekennen van waarborgen De betaalde premies zijn nu onvoldoende hoog om toekomstige verplichtingen na te komen.” De eerste lijken zijn intussen uit de kast gevallen: de waarborgen op kredieten verleend aan de Gemeentelijke Holding en op het spaargeld van de Arco-coöperanten worden uitgewonnen. Kostprijs voor de belastingbetaler: tot 1,75 miljard euro. “Als die garanties straks in toenemende mate moeten worden aangesproken, dan leidt dat tot hogere schuld en hogere belastingen”, zegt Koen Schoors. (PC, AM, DK)
In Trends vindt u een volledig overzicht van alle waarborgen die de overheden hebben toegekend.