‘Er komt een consolidatie in de energiesector’

“Het huidige leveranciersmodel is tegen de huidige marktprijzen en de huidige voorwaarden onleefbaar”, zegt Christophe Degrez, de CEO van de energieleverancier en groenestroomproducent Eneco.

De jongste bladzijden in het nooit ophoudende energieverhaal geven een diffuus beeld. In Parijs werd een wereldwijd klimaatakkoord gesloten. België verlengde de levensduur van de oudste twee kerncentrales en de Vlaamse energieregulator herhaalde gisteren dat de elektriciteitsfactuur in één jaar met de helft stijgt. Christophe Degrez, de CEO van de energieleverancier en groenestroomproducent Eneco, geeft zijn mening.

In Parijs werd een akkoord bereikt om de temperatuurstijging tegen eind deze eeuw onder twee graden te houden.

Christophe Degrez:“Dat akkoord is een mijlpaal. Honderdnegentig landen die koolstoffen en broeikasgassen niet langer beschouwen als levensnoodzakelijke bouwstoffen, is een stap in de goede richting. Al had het voor mij best nog concreter gemogen. Nu komt het erop aan de vertaling te maken naar het Belgische en het regionale niveau. Daar hebben we toch een achterstand op Nederland, waar het middenveld, de ngo’s en andere stakeholders er veel vroeger bij werden betrokken, en op Californië, waar gouverneur Arnold Schwarzenegger vaart probeert te maken.

“Daarom juich ik het idee van een klimaattop toe, al moet dat in de eerste plaats een Belgische top zijn. Tegelijk moet zo’n klimaatakkoord ook zijn afgestemd op de Nederlandse, Duitse en Franse plannen, want voor energie is dat één regio. De tijd van het geneuzel en het tijdverlies is hoe dan ook voorbij. We moeten stappen zetten en ambitieus zijn om de temperatuurstijging onder 1,5 graad te houden.

“We moeten een CO2-emissiehandel invoeren in alle Europese regio’s. De CO2-prijs is daarbij cruciaal: die moet zo snel mogelijk een tienvoud zijn van de huidige prijs. Dat zorgt voor een gelijk speelveld tussen de technologieën, en een deel van de inkomsten kan worden gebruikt om het Klimaatfonds van 100 miljard dollar te spijzen. Dat zijn elementen waarop wij bij Eneco onze investeringsbeslissingen bouwen.”

De Belgische regering besliste anderhalve week voor Parijs de levensduur van de oudste twee kerncentrales met tien jaar te verlengen. Volgens federaal Energieminister Marie-Christine Marghem (MR) past dat besluit in die koolstofarme energieproductie.

Christophe Degrez: “Ik wil niet verzeilen in een discussie voor of tegen een technologie. Het openhouden is een kortetermijnoplossing, een gevolg van het uitblijven van een energievisie en een geïntegreerd energiebeleid op regionaal, nationaal en supranationaal niveau. Waren we zo ambitieus geweest als Californië, dan had België een andere beslissing kunnen nemen. Ik hoop dat het klimaatakkoord mee voor die langetermijnstrategie kan zorgen.

“Er wordt geen enkele grootschalige energieproductiecapaciteit gebouwd zonder subsidies, of het nu een gascentrale, een kernreactor of een windmolenpark op zee is. Alleen is er in het energielandschap behoefte aan flexibiliteit, en dat bieden die kerncentrales niet. En het is uiteraard veel eenvoudiger windmolenproductie af te schakelen dan een kerncentrale.

“Ik ben dus bezorgd over hoe windturbines moeten concurreren met afgeschreven kerncentrales. Ik begrijp ook de verlaging van de nucleaire rente niet, die bedoeld was om die woekerwinsten te compenseren. De vroegere berekeningen van de federale energieregulator CREG en het Rekenhof over de nucleaire rente gingen uit van 1,6 en 1,3 miljard euro winst. Dat werd omgezet in 549 miljoen euro nucleaire rente in 2012. Nu stel ik vast dat met de verlenging van de kerncentrales de nucleaire rente wordt teruggebracht tot 200 miljoen euro in 2015 en tot 150 miljoen euro voor de volgende drie jaar.

“Ik begrijp dat er moet worden geïnvesteerd om die centrales open te houden, maar het verschil tussen de berekeningen toen en nu is toch frappant. Ik zou weleens het debat willen zien als ik, voor onze tachtig windmolens, meer winst zou eisen omdat we de levensduur willen verlengen.”

Intussen bekijkt Lampiris alle toekomstopties. Kunnen de huidige energieleveranciers overleven?

Christophe Degrez: “Febeg, de federatie van Belgische elektriciteits- en gasbedrijven, heeft samen met Accenture een studie gemaakt, die we gisteren bij Waals minister-president Paul Magnette (PS) hebben toegelicht. Het huidige leveranciersmodel is tegen de huidige marktprijzen en de huidige voorwaarden onleefbaar. De concurrentie is groter en de groothandelsprijzen liggen te laag. Van elke 100 euro op de elektriciteitsfactuur gaat nog minder dan 30 procent naar de leveranciers. De rest gaat naar distributie, transport en belastingen. Op dat slinkende aandeel moeten wij onze winst maken, terwijl we het financiële risico dragen voor de hele factuur als een klant failliet gaat. Daarbovenop zit je met drie markten, met andere regelgevingen in Brussel, Wallonië en Vlaanderen, en ook nog een federaal niveau.

“Ik blijf voorstander van het huidige marktmodel, met de eengemaakte factuur, in plaats dat elke speler een aparte factuur stuurt. Maar dat wij het volledige financiële risico moeten dragen, is niet billijk. Dat maakt het nog moeilijker voor uitdagers op de markt – zeker voor degenen die ook nog in hernieuwbare energie investeren. Ik verwacht dus een consolidatie, net zoals in de telecom. Zo gaat de pendel nu eenmaal: een nieuwe markt, veel nieuwe spelers en dan meer samenwerking. Lampiris is dat proces gestart. En om je vraag voor te zijn: ja, elk dossier belandt op mijn bureau, en op dat van elke CEO in de sector.”

Wie geeft geld aan een bedrijf als de gemiddelde energieverkoper verlies maakt?

Christophe Degrez: “Het hangt ervan af hoe je waardeert. De traditionele multiples van X euro per klantencontract, die bijvoorbeeld nog golden toen Eni Nuon overnam, zullen veranderen. In een getransformeerd energielandschap moet je naar andere zaken kijken. Bij Eneco denken we trouwens al langer in die richting. Sinds vorige week kunnen klanten bij ons Tesla-batterijen kopen. Al meer dan duizend mensen hebben hun interesse daarvoor laten blijken. We hebben een solartarief, we maken werk van isolatie en we leveren veel advies. Denk bijvoorbeeld aan een flexibiliteitsvergoeding, als we de batterij van je elektrische wagen gedeeltelijk mogen gebruiken om het elektriciteitsnet in evenwicht te houden. Dat is een ander soort portefeuille dan als je enkel energie verkoopt.

“Ons businessmodel is niet meer dat van een prijs per kilowattuur. Energiebesparing zal er bijvoorbeeld een steeds grotere rol in spelen. Voor een deel is dat een risico, want ik weet niet zeker of het die richting uitgaat. Maar ik geloof er wel in.”

Het zal in ieder geval geld kosten, berekende de VREG gisteren. De factuur stijgt in een jaar tijd met de helft.

Christophe Degrez:“Ook ons model blijft gekoppeld aan het huidige leveranciersmodel. Zelfs met meer autonomie voor de huishoudens en de bedrijven zullen we het net nodig hebben. We zullen er zelfs extra in moeten investeren: in slimme en bidirectionele meters, en in de modernisering van het net. Er zijn nu al 340.000 gezinnen in België met zonnepanelen, waarvan 230.000 in Vlaanderen. Er ontstaan ook nieuwe modellen – niet alleen verschillende vormen van samenwerkingsverbanden tussen de energieleveranciers, maar ook bij coöperatieven van klanten, en tussen bedrijven. We hebben onlangs een vergunning gekregen voor een windmolenpark, omdat we via crowdfunding de buurt erbij hadden betrokken.

Dan is het utopisch te zeggen dat het net daaraan niet hoeft te worden aangepast. Wel denk ik dat het gezond is de operationele prestaties van onze distributie- en transportnetbeheerders te vergelijken met die in de buurlanden. Met één model voor Vlaanderen en meer efficiëntie kunnen we de kostenstijging bij de distributienetbeheerders wellicht beperken. De indruk geven dat het goedkoper kan door de btw te verlagen, is mensen zand in de ogen strooien.”