Spaas kaarsen wil de fakkel doorgeven aan de zesde generatie

Er is opschudding in de gesloten wereld van de kaarsenproducenten. Het investeringsfonds Equistone heeft de voorbije twee jaar vier kaarsenproducenten opgekocht. Ook Spaas Kaarsen is benaderd. Maar het Limburgse bedrijf wil op eigen kracht verder.

Duizenden aluminium vormpjes komen voorbij op de productieband. Ze worden gevuld met paraffine in een bad van 70 graden Celsius. Na een halfuur zijn ze gestold tot de bekende witte T-kaarsjes. Zelfs op een hete zomerdag rollen ze met honderdduizenden van de productielijnen bij nv Spaas Kaarsen in Hamont-Achel. De onderneming produceert jaarlijks ruim 30.000 ton kaarsen.

“Ofwel werk je in een niche, waar kaarsen met bijvoorbeeld speciale geuren 300 tot 400 euro kosten. Ofwel ben je een volumespeler. Wij hebben gekozen voor die tweede optie”, zegt gedelegeerd bestuurder Ben Spaas, een telg van de vijfde generatie van het familiebedrijf. “Ons hele bedrijf is afgestemd op volume. We hebben vooral grote klanten. We maken onder meer huismerken voor grootwarenhuizen. December is de piekperiode voor de verkoop in de winkels. Maar wij produceren nu al, in volle zomer, voor die piek. September is onze drukste maand.”

Kaarsen tegen Facebook

Kaarsen worden vooral geassocieerd met de winter. “Hoe kouder, hoe meer kaarsen”, weet Spaas. “De grootste consumenten zijn de Scandinaviërs. In het noorden is er putje winter drie tot vier uur licht per etmaal. Wij houden van koude en donkere winters, zodat mensen gezellig thuis zitten. Binnen aan de haard, met een kaarsje erbij. Kerstmis zonder kaarsen is ondenkbaar.”

En toch wordt de zomer belangrijker voor de kaarsenproducent. De opwarming van de aarde doet de consumptie van kaarsen merkwaardig genoeg opveren. De sectorvereniging European Candle Association zag de productie klimmen van 606.000 ton in 2010 naar 740.000 ton vorig jaar. “Mensen leven steeds meer buiten. Ze hebben overdekte terrassen en een barbecue. Kaarsen hebben daar een plaats. Ze geven sfeer bij het tafelen met vrienden en het gezellig bij elkaar zijn. Door de digitalisering zijn mensen steeds bereikbaar. Dat creëert stress. Mensen willen onthaasten, terugkeren naar een analoge wereld. Dat zit in kleine dingen, zoals een dinertje. Kaarsen brengen dan rust, gezelligheid, sfeer. Wij verkopen een warm product. In dit geval figuurlijk.”

Toch is de kaarsenmarkt een weinig riante business. Ondanks de volumegroei klaagt de sectorvereniging European Candle Association over de aanhoudende prijzendruk. Dat komt vooral door de enorme versnippering. Het Limburgse Spaas is een topvijfspeler in Europa, maar in volume en omzet heeft het een marktaandeel van amper 3,5 procent.

De European Candle Association begrootte de Europese kaarsenomzet in 2016 op 1,56 miljard euro. Zelfs de Europese marktleider, het Nederlandse familiebedrijf Bolsius, is slechts 2,5 keer groter dan zijn Limburgse concurrent. “Wij werken op een markt met een overcapaciteit”, duidt Ben Spaas. “De voorbije twee à drie jaar is die weliswaar verminderd. De algemene groei van de markt draagt daartoe bij. Daarnaast is een aantal spelers letterlijk uit de markt gehaald, want ze zijn failliet gegaan.”

Coca-Cola van de kaarsenmarkt

Een consolidatie op de kaarsenmarkt is niet zo vanzelfsprekend. De versnipperde sector bestaat hoofdzakelijk uit familiebedrijven en talloze, sterke regionale merken. Het merk Spaas behoort daartoe: het staat sterk in België, maar niet daarbuiten. Er zijn geen wereldwijde merken, geen Coca-Cola’s van de kaarsenmarkt. “Fusies zouden zeker synergie creëren – geografisch, en in producten en marktsegmenten”, bedenkt Ben Spaas. “Maar fusies botsen nog te vaak op familiale emoties. Wij denken daar uiteraard over na, al ligt er geen concreet plan op tafel. Heb je liever een belang van 70 procent in iets wat 200 waard is, dan 100 procent in iets met een waarde van 100?”

En toch is een koper driftig aan de slag in de kaarsenmarkt. Het Angelsaksische investeringsfonds Equistone deed de voorbije twee jaar vier overnames, en timmert aan een groep met de naam Gala Kaarsen Groep. “Ook aan onze deur is geklopt”, meldt Ben Spaas. “Er is heel veel geld in de markt, voor allerlei investeringen. Blijkbaar hebben de fondsen ook de weg naar onze industrie gevonden. Dat is de reden achter die overnames, het komt niet omdat strategische bedrijven elkaar echt zouden vinden. Wij zijn uiteraard niet blind voor wat er gebeurt. Maar zoals de zaken er vandaag voorstaan, willen wij, als vijfde generatie van het familiebedrijf, het bedrijf sterker naar de zesde generatie brengen.”

Intense periode

De cijfers van het boekjaar 2016-2017 doen het tegendeel vermoeden (zie tabel Nv Spaas Kaarsen). De omzet daalde met bijna een tiende, en door financiële lasten dook het nettoresultaat in het rood. De familiale aandeelhouders schrapten hun dividend. “Dat is volledig te wijten aan de brexit”, verzucht Ben Spaas. “Zo’n jaar willen we echt niet meer meemaken. Het Verenigd Koninkrijk is een heel belangrijke markt. We hebben een intense periode van lange en harde onderhandelingen met onze klanten achter de rug. Alle leveranciers wilden hogere prijzen bij de Britse winkelketens door de devaluatie van het pond. Dat heeft veel tijd en energie gekost. De situatie is genormaliseerd. Onze Britse omzet staat weer op peil. Maar we zijn vooral in andere landen gegroeid.”

Het boekjaar 2017-2018, dat eind juni is afgesloten, werd bijzonder goed. De omzet snelde naar 71 miljoen euro. Meer nog: Spaas vergroot zijn productiecapaciteit in zijn twee fabrieken. In Hamont dus, maar ook in het Poolse Stargard, ongeveer 100 kilometer van de Duitse grens. “Ook het nieuwe boekjaar oogt mooi. Waar we willen staan binnen vijf jaar? We willen blijven groeien, maar wel op een rendabele manier. We willen niet nog eens een toestand zoals de brexit meemaken. We mogen ons zeker niet kapot groeien.”