Familiebedrijven halen digitaal toptalent binnen

Bjorn Van Reet (Kinepolis) © Michel Wiegandt
Wouter Temmerman medewerker Trends

Digitalisering en nieuwe technologieën kunnen disruptief uitpakken. Ook familiebedrijven gaan handenwringend op zoek naar nieuw digitaal talent. Zelfs voor de functie van topmanager of onafhankelijk bestuurder. Zo’n aanwerving tot een succes maken, vergt wel voorbereiding.

Internationaal is Pedro Earp, de chief disruptive growth officer van AB InBev, ongetwijfeld het bekendste voorbeeld van een jong digitaal talent dat het tot topmanager bij een groot familiebedrijf heeft geschopt. Jonge talenten, vaak late dertigers of vroege veertigers, krijgen aan de top van familiebedrijven doorgaans de rol van chief information officer (CIO), chief innovation officer (ook CIO) of chief digital officer (CDO) toegewezen. Wat de functie ook is, ze helpen de familie bij het vernieuwen van de focus van het bedrijf. Omgaan met digitalisering, dat vertalen naar innovatie, uitkijken naar concurrenten die de markt kunnen ontwrichten.

Luister naar de jongeren, gebruik hun digitale bagage” – Peter Hinssen

Die internationale tendens mag bij onze familiebedrijven nog een duwtje in de rug krijgen, vindt technologie-ondernemer, auteur en spreker Peter Hinssen. “Dat staat nog in de kinderschoenen. De voorbije twee jaar heb ik vastgesteld dat veel familiebedrijven het ernstig nemen, maar ze handelen er nog niet altijd naar.” Dat familiebedrijven soms afwachten, heeft vaak te maken met het inzicht dat het veranderingsproces verder gaat dan het aanwerven van een briljante jonge CDO of het vinden van een geschikte onafhankelijke bestuurder. De versterking heeft een kader nodig, maar hoe creëer je dat?

1. Herbekijk uw businessmodel

Als familiebedrijven investeren in innovatie, nieuwe technologie of digitalisering, moeten ze de impact daarvan correct inschatten. Peter Hinssen legt dat uit met een metafoor. “Zie het als een trui waaraan je peutert. Voor je het weet, is de hele trui in beweging. Schat dus goed in wat in beweging zal komen. Zo krijg je een zicht op de investering in tijd en mensen. Als je het meent, moet je door die verandering.”

Dat is ook de gouden raad die Wouter Torfs familiale ondernemers wil meegeven: maak vooraf goed je huiswerk. “Of, concreet ingevuld: onderzoek goed welke de kansen zijn, wat je precies wil claimen en welk talent je daarvoor nodig hebt. Strategie is zeer belangrijk. Je kan bijvoorbeeld een webshop maken, maar het wordt moeilijk als je enkel in het webdesign investeert. Laat je als familiebedrijf in het voorbereidingsproces al bijstaan door externen. Denk niet dat je het allemaal zelf kan en moet regelen.”

2. Digitalisering is geen imago-oefening

Je goed voorbereiden, dat betekent ook duidelijke doelstellingen formuleren voor de CIO of CDO. Veel familiebedrijven nemen tijd om de doelstellingen voor de lange termijn duidelijk af te bakenen. Het is beter wat langer te wachten en de impact goed in te schatten dan snel een sprong in het duister te wagen. Schoenen Torfs wachtte tot vijf jaar geleden voor het volop in e-commerce investeerde. Intussen is de webshop vijfmaal groter dan de grootste bakstenen winkel en goed voor 12 procent van de omzet. “Familiebedrijven digitaliseren haast nooit voor het imago”, constateert Peter Hinssen. “Bij grote niet-familiale bedrijven zie ik dat weleens gebeuren: ze halen voor de schone schijn een onafhankelijke bestuurder met sterke digitale vaardigheden binnen. Als familiebedrijven de stap doen, dan is het serieus en passen ze de vernieuwing toe op alle niveaus: verkoop, omgaan met klanten, het hele businessmodel.”

Je huiswerk maken is met andere woorden niet enkel grondig inschatten wat zal veranderen, maar ook meteen werk maken van de concrete integratie. Digitale technologie is niet iets dat je even aan je organisatie kleeft. “Je moet dat ook vertalen in een ambitie”, rondt Peter Hinssen de redenering af. “Zie digitalisering niet als een marginaal extraatje. Je mag verkopen via e-commerce niet zien als één extra winkel. Nee, bekijk hoe je de omzet met een kwart of de helft kunt verhogen. En kader dat niet als een doel op korte termijn, maar ontwikkel je plan als een veranderingsproject op lange termijn. Dan zitten je fundamenten goed.”

3. Lijn de mandaten scherp af

Zodra je fundamenten goed zitten, kan je de juiste profielen op je hertekende organigram plaatsen. Maar nieuwe, klinkende titels kunnen schemerzones creëren. Een innovation manager, een digital manager of een disruption manager? Door te strooien met functies die elk een stukje van het digitale veranderingstraject opeisen, kan chaos ontstaan. Het is een goed idee even te kijken naar de geschiedenis. “In familiebedrijven waar IT al sterk verweven is met de bedrijfsvoering en strategisch meedenkt, is het logisch dat het hoofd van dat departement ook de functie van CIO krijgt”, zegt Hinssen. “Heb je een veeleer operationeel IT-departement, dan kan de verandering een grote opgave zijn. Dan creëer je vaak beter de functie van chief digital officer.”

Bij Schoenen Torfs is Elke Laeremans sinds 2015 de CDO. Voordien werkte ze als consultant het getrouwheidssysteem van de schoenenretailer uit, maar vanaf 2015 kreeg ze een ruimere verantwoordelijkheid. Een CIO heeft Schoenen Torfs niet. Die bevoegdheid bracht de vennootschap onder bij COO Stijn De Knop. Want CEO Wouter Torfs houdt van duidelijkheid. “We zijn ons zeer bewust van het belang van digitale transformatie en het mandaat van Elke Laeremans is sterk afgelijnd. We steken geen tijd in interne spelletjes om uit te maken wie wat precies naar zich toetrekt. Hoort digitale marketing onder de CDO of omgekeerd? In veel bedrijven kost dat debat te veel energie. Bij ons is het zeer helder: digitale marketing blijft onder marketing, maar we creëerden een aparte cel waarin de twee kunnen samenzitten.”

Laat je als familiebedrijf in het voorbereidingsproces al bijstaan door externen. Denk niet dat je het allemaal zelf kan en moet regelen” – Wouter Torfs

Schoenen Torfs ging nog een stap verder en hees ook nieuw talent aan boord in de raad van bestuur. Met Jo Caudron (Duval Union) haalde het een onafhankelijk bestuurder met een sterk digitaal profiel binnen. “Dat merk je meteen”, vindt Wouter Torfs. “Jo gaf bijvoorbeeld aan dat de tijd van alles in één groot slagschip te investeren voorbij is. Hij kwam met het idee van een vloot van kleine en wendbare schepen. Op basis daarvan stapten we in het kapitaal van SELMA, een e-mail-optimaliseringsbedrijf. Zonder zijn raad hadden we die stap nooit gedaan.”

4. Kijk verder dan de digital natives

Kan je als familiebedrijf zomaar een rasechte digital native van pakweg 25 of 30 jaar op de stoel van de CIO zetten? De meeste bedrijven kiezen voor iets oudere profielen, 40 jaar of ouder, en zorgen voor een kader waarin het jonge talent zakelijke maturiteit kan opbouwen. Tegelijk is de sterke vertrouwdheid met het digitale een kans. “Nog te veel raden van bestuur bestaan uit vijftigers in een grijs pak, die over de strategie praten, terwijl er elke dag jonge mensen in het bedrijf starten”, zucht Peter Hinssen. “Luister naar hen, gebruik hun digitale bagage.”

Maar leeftijd is niet noodzakelijk een criterium. Het voorbeeld bij uitstek vindt Hinssen bij Van de Velde. De lingeriegroep doet een beroep op Philippe Vandervoort als onafhankelijk bestuurder. Vandervoort is de vijftig ruim voorbij, maar werkte in topfuncties bij Microsoft en Proximus. “Oudere digitaal experts helpen de prioriteiten juist te leggen. Ze zullen niet op elke hype springen. Bij Van de Velde is de ingreep meteen zeer veelbelovend. Het hanteert een netwerk van winkels waar oudere dames helpen bij het passen van bh’s. Voortaan werkt de onderneming aan toepassingen waardoor bh’s na een scan helemaal op maat van het lichaam worden gemaakt. Het zal een digitale relatie met de klant ontwikkelen. Het is mooi dat dit kan in een traditionele sector en dat het bedrijf niet wacht tot Amazon, Zalando of anderen de verkoop ontwrichten.”

Kinepolis: ‘Innovatie is het werk van iedereen’

Kinepolis Group heeft sinds september 2016 een CIO. De bioscoopgroep van de familie Bert trok Bjorn Van Reet (40) aan, die overkwam van Adecco. Van Reet ziet zijn taak als CIO niet als een puur technische uitdaging. “Kinepolis Group wil dat de CIO er mee voor zorgt dat het bedrijf op alle gebieden mee is met de digitale evolutie. Vanuit IT zoeken we innovatieve toepassingen voor de filmbelevingen.” Die innovatie gaat niet enkel over de digitale projectie van films, maar ook over de invoering van een nieuw ERP-systeem, een wifi-project of een app die tickets koopt en scant.

Van Reet werkt met een digital-marketingteam, terwijl in de raad van bestuur met Vlerick-decaan Marion Debruyne al sinds 2009 een expert zit. Van Reet preciseert meteen dat Kinepolis zijn innovatie niet enkel op het hoogste niveau aanstuurt. “De betrokkenheid van de medewerkers is zeer groot. Dat is een familiaal accent, dat ook terugkeert in de innovatie. We laten die het liefst van onderuit groeien.”

De CIO verwijst naar het Kinepolis Innovation Lab, waarmee Kinepolis intern ideeën voor innovatie zoekt. “Onze mensen komen dagelijks in contact met de klanten. Zij kunnen aangeven welke behoeften er zijn. In het Innovation Lab zitten al meer dan 300 goede ideeën die we kunnen aanpakken. Innovatie is het werk van iedereen. De mensen die alle dagen met onze systemen werken, sturen de innovatie.”

Zulke mechanismen hebben intussen ingang gevonden in veel grote en kleinere ondernemingen. Toch is het vooral wat je ermee doet wat een familiebedrijf anders maakt, vindt Bjorn Van Reet. “Ik heb ervaren dat familiebedrijven veel sneller met zo’n innovatief idee aan de slag kunnen gaan. Hoe groter de onderneming, hoe moeilijker dat wordt, maar bij Kinepolis vind ik die snelheid heel duidelijk terug. En de echte innovatie is die die ook werkelijk uitgevoerd wordt.”

Renson: ‘Familiebedrijven digitaliseren om de juiste reden’

Bij de West-Vlaamse familiale specialist in ventilatie en zonwering is Koen Van Loo (45) sinds mei aan de slag als CIO, een nieuwe functie in het bedrijf. Hij speelt een coördinerende rol bij de uitbouw van de digitale structuur van de groep. “Renson staat op een keerpunt”, legt Koen Van Loo uit. “Het wil zijn interne structuren aanpassen, zodat het in hetzelfde tempo kan blijven groeien. Dat is mijn taak hier, samen met het inzetten op een digitale transformatie.”

Renson wil de brug maken van tastbare producten naar de digitale wereld. Het wil meer en beter de data benutten die het inwint via de digitale aansturing van zijn producten. Dat opent mogelijkheden op het gebied van artificiële intelligentie. Is de CIO een chief innovation officer? “De I van CIO staat voor information“, zegt Koen Van Loo. “Dat wil niet zeggen dat ik niet met innovatie bezig ben. Renson beschikt over een sterk uitgebouwde afdeling voor onderzoek en ontwikkeling, maar in IT en digitalisering werk ik nauw samen met onze O&O-directeur. Digitalisering was in het verleden minder een bron van innovatie, maar kan nu belangrijker worden dan alle overige innovatie.”

Voor hij zijn carrière bij Renson voortzette, werkte Koen Van Loo lange tijd als CIO bij ADMB en kort als chief digital officer voor Athena Graphics. Hij merkt vooral op dat familiebedrijven heel vaak om de juiste reden voor digitalisering kiezen. “Ze doen het niet omdat iedereen het doet. Bij Renson is de familie in de eerste plaats geboeid door de mogelijkheid innovatieve producten te lanceren. Digitaliseren is het middel, niet het doel.”

Van Loo ziet die focus ook in de Innovation Board van Renson, die IT, marketing, verkoop en O&O samenbrengt. “We bekijken de marktsignalen en digitalisering speelt een belangrijke rol. Onze CEO, Paul Renson, maakt actief deel uit van die raad. Zelfs als je geen ‘digital native’ bent, kan je met de juiste input goede beslissingen nemen.”

Een belangrijke uitdaging die Koen Van Loo voor familiebedrijven ervaart, is het rendement in kaart brengen. Familiebedrijven denken graag op lange termijn, maar in termen van digitalisering vindt hij dat een lastig concept. “Het vergt wat energie om duidelijk te maken wat digitaliseren op lange termijn kan betekenen. Dat uitleggen vergt tijd, terwijl je toch ook de korte termijn niet mag vergeten. Denk maar aan de veiligheid van de informatiesystemen. Het levert een rendement op korte termijn op, dat echter niet altijd zichtbaar is.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content