‘Dit is het moment om de samenwerking met China onder de loep te houden’

‘Wie nu geen loyale contacten in China heeft om op terug te vallen, komt vaak in de problemen.’ Dat zegt Jeanne Boden, doctor in de sinologie. Ze adviseert bedrijven die samenwerken met Chinese partners.

Nu nationale grenzen zich sluiten als gevolg van de coronaviruspandemie, moeten we op zoek naar alternatieven. Door de plotse veranderingen worden supplychains onderbroken en komt de bevoorrading in het gedrang. De deglobalisering die al aan de gang was door het handelsconflict tussen de Verenigde Staten en China lijkt nog meer een realiteit te worden. Hoe groot de economische impact van de coronacrisis zal zijn, laat zich enkel raden.

In China liet Wu Xiaobo in zijn financiële blog weten dat 247.000 Chinese bedrijven bankroet gingen in de eerste maanden van 2020. Het Chinese businessdataplatform Tianyancha kondigde dan weer aan dat 28.000 bedrijven hun business uitbreidden en net beter worden van de crisis. Japan voorziet in een steunmaatregel van 2,2 miljard dollar om Japanse bedrijven te motiveren hun productie weg te trekken uit China. Het is duidelijk dat de crisis veel in beweging zet.

Ze doet in ieder geval de online en virtuele samenwerking boomen. China zal 46 nieuwe e-commercezones opzetten en maakt zich klaar voor de Canton Fair, die deze keer online plaatsvindt. Ook in België hebben bedrijven de overstap naar een virtuele samenwerking snel gemaakt. Gelukkig kunnen we terugvallen op de technologie.

Toch brengt die genoodzaakte stap naar online vooral de sterktes en de zwaktes van de samenwerking met China aan de oppervlakte. Sommige bedrijven zijn beter voorbereid op de gedwongen langeafstandssamenwerking dan andere. Wie nu geen loyale contacten in China heeft om op terug te vallen, komt vaak in de problemen. China ligt plots echt aan de andere kant van de wereld en de onmogelijkheid om elkaar fysiek te ontmoeten zorgt voor complexiteiten.

Veranderende systemen

Toch is dit het uitgelezen moment om de samenwerking met China eens onder de loep te houden. Deze crisis zal sommigen zelfvertrouwen geven over de degelijkheid van hun duurzame relaties, procedures en systemen, maar zal voor anderen pijnlijk duidelijk maken wat ontbreekt om een samenwerking op afstand goed te doen functioneren.

Enkele handvatten kunnen helpen bij zo’n assessment. Daarbij moeten twee niveaus worden onderzocht: de samenwerking tussen de mensen en de bedrijven, en de samenwerking tussen verschillende politiek-economische systemen in Europa en China.

Interculturele en internationale samenwerking is terug te voeren tot enkele grote pijlers: organisatie en leiderschap, communicatie, relaties, en tijd en planning. Europeanen werken ‘taakgericht’ met de volle focus op de business. Chinezen werken ‘relatiegericht’.

Een systeemsamenwerking is complexer. Hoe ga je als bedrijf om met het steeds veranderende wetssysteem in China, waar geen scheiding van machten bestaat maar een systematische verstrengeling van business en de Chinese Communistische Partij?

Er ontstaan problemen vanuit een gebrek aan inzicht in elkaar, niet enkel cultureel maar ook systemisch. Aan de grondslag ligt vaak de naïviteit ervan uit te gaan dat in China alles werkt zoals in Europa.

Netwerken

In de samenwerking met China ontstaat spanning tussen onze democratische manier van werken en onze debatcultuur en de Chinese centralistische top-downmeritocratie waar de openheid in communicatie direct samenhangt met loyaliteit.

Chinezen denken in termen van netwerken eerder dan van individuen en hanteren een ‘insider-outsider’-logica. Samenwerken met China vraagt om diepe interne en externe relaties met leveranciers, klanten en idealiter ook met de overheid, want de Partij zit overal in verweven. De verdieping van persoonlijke relaties met Chinezen zal automatisch leiden naar een meer open communicatie. Communicatie met ‘outsiders’ blijft oppervlakkig en is vaak onbetrouwbaar. Een bestelling plaatsen bij een Chinees bedrijf waar diepe persoonlijke contacten ontbreken, leidt tot het soort van miserie als de levering van de onbruikbare mondmaskers. De kans is groot dat niemand verantwoordelijkheid zal nemen, mede omdat het Chinese wetssysteem anders werkt dan het Europese.

Diepe contacten daarentegen maken informele gesprekken mogelijk en zijn de enige mogelijkheid om echt te weten te komen wat er aan de hand is. Langeafstandssamenwerking vraagt om menselijke contacten. Wie geen diepe contacten heeft in China, doet er goed aan in zijn omgeving te kijken naar wie dat wel heeft.

Taalkloof

Ook de manier waarop we omgaan met de taalkloof laat veel te wensen over. Soms kennen we Chinezen enkel bij hun ‘Engelse voornaam’. Wie de moeite doet informatie in het Chinees te bekijken, zal rijkelijk beloond worden, want vertalingen zijn vaak onvolledig en arbitrair.

Leren van elkaar

Wat we van China kunnen leren is een helikoptervisie aan te nemen, en niet na de crisis maar nu al kansen te zien. China houdt Europa goed in de gaten. De ‘mask diplomacy‘, het sturen van maskers naar landen met problemen, is daar het bewijs van. Europeanen moeten minder goedgelovig zijn, en hun troeven beter in de verf zetten. We kunnen Europa net zo sterk promoten als China, dat zichzelf altijd ophemelt. Laat ons niet de sterkte van het Chinese systeem vergelijken met de zwaktes in ons systeem. Laat ons samenwerken als internationale partners op gelijke voet en op basis van internationale systemen, en de rechtsstaat met de bescherming van bedrijven en individuen handhaven.