‘We moeten de fiscale pijlers van ons succesvolle O&O-beleid optimaal behouden’

‘Zonder steunmechanismen riskeren we een braindrain, wordt het risico groot dat binnen- en buitenlandse ondernemingen hun Belgische O&O-centra delokaliseren en ondergraven we de innovatiekracht van bestaande en toekomstige economische clusters en ecosystemen’, zegt Pieter Timmermans, de CEO van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO).

Door aan onderzoek en ontwikkeling te doen worden elke dag de zaadjes voor onze toekomstige groei en welvaart geplant. Ons land beschikt immers ternauwernood nog over tastbare rijkdom die het uit de ondergrond, de zee of de lucht kan putten. Onze echte waarde zweeft gemiddeld 1,7 meter boven de begane grond: talent, kennis en creativiteit, een gewild goed op onze arbeidsmarkt. Die kwaliteiten worden vervolgens ingezet om aan onderzoek en ontwikkeling (O&O) te doen. Nieuwe inzichten ontstaan die de uitdagingen van vandaag, zij het de vergrijzing, de klimaatverandering, de digitale achterstand, gezondheidscrisissen of geopolitieke spanningen, de baas kunnen. Die uitdagingen zijn er de laatste tijd niet minder op geworden.

Onze beleidsmakers hebben dat de laatste vijftien jaar goed begrepen en vandaag kunnen we de vruchten van de verschillende steunmechanismen echt plukken. België is stilaan het hart van Europa geworden in O&O. In Europa moest België enkel Zweden en Duitsland voorlaten, in de wereld deden ook Zuid-Korea en Japan het net iets beter.

Dat is niet altijd zo geweest. Meer dan tien jaar geleden, in 2009, behoorde België nog tot de middenmoot in Europa. Daarna werd een sterke spurt ingezet: onderzoek en ontwikkeling door onze overheden, de onderwijsinstellingen, de private non-profit en het bedrijfsleven groeiden gemiddeld 4,7 procent per jaar. In termen van tewerkstelling zien we eveneens een sterke toename: het aantal tewerkgestelde onderzoekers is in twintig jaar meer dan verdubbeld. In tien jaar steeg het aantal octrooiaanvragen vanuit België bij het Europees Octrooibureau geleidelijk met 19 procent. Veel belangrijker is de sterke stijging van het aantal toekenningen. Daar is zelfs sprake van meer dan een verdubbeling.

O&O-specialisatie en economische welvaart

Onderzoek en ontwikkeling winnen in België dus steeds meer aan belang. Het is een belangrijke bron van investeringen en een belangrijke werkgever in onze kenniseconomie. O&O leidt eveneens effectief tot inzetbare innovatie in België, en laten we vooral dat laatste niet vergeten. O&O verfijnt ons ‘meten is weten’, maar het is uiteindelijk dat ‘weten’ waarmee we verder aan de slag moeten gaan. De investeringen in O&O moeten per definitie leiden tot toekomstige economische welvaart.

En ook op dat vlak zien we positieve signalen. In vergelijking met de andere West-Europese landen investeren onze voornaamste kernsectoren gemiddeld meer in O&O, en dat vertaalt zich in hun belang in de Belgische economie. Denk in het vervolg bij O&O dus niet enkel aan onze biotech en farma, maar ook aan onze voedings-, bank- en verzekerings-, bouw-, retail- en andere dienstensectoren, die evengoed een aanzienlijke inspanning doen om te innoveren. Het belang van een brede O&O-activiteit in België kan niet sterker worden benadrukt.

Never change a winning team

Dankzij de inspanningen van ondernemend, academisch en politiek België investeert ons land voor het eerst 3 procent van het bruto binnenlands product in O&O en beschikken we tegelijk over een fiscaal instrumentarium van wereldklasse om ons innovatievermogen op peil te houden. Vier fiscale instrumenten staan centraal in dat steunbeleid:

1) de innovatieaftrek (inkomsten uit innovatie worden lager belast)

2) het belastingkrediet O&O (investeringen in octrooien, innovatie en groen of milieuvriendelijk onderzoek worden lager belast)

3) het expatregime voor buitenlandse onderzoekers

4) de vrijstelling van doorstorting van bedrijfsvoorheffing voor onderzoekers

Samen vormen ze een fundament van de concurrentiekracht van ons land en liggen ze helemaal in lijn met de doelstelling van de regering(en): de erosie van onze economische groei en dus ‘s lands welvaart een halt toe te roepen.

Bezint eer ge begint

Helaas vormen er zich wolken boven die toekomstige welvaart nu het fiscale O&O-ondersteuningsbeleid ter discussie wordt gesteld door onder andere het Planbureau en het Rekenhof. Ook de internationale fiscale hervorming in het kader van de minimumbelasting voor bedrijven plaatst vraagtekens bij de ondersteuning van O&O.

Willen we dat? Kan ons land zich zo’n erosie veroorloven? Het kan toch niet de bedoeling zijn dat we ons land tien jaar terug in de tijd katapulteren en zo onze toppositie uit handen geven. Want laat het duidelijk zijn, zonder steunmechanismen riskeren we een braindrain, wordt het risico groot dat binnen- en buitenlandse ondernemingen hun Belgische O&O-centra delokaliseren en ondergraven we de innovatiekracht van bestaande en toekomstige economische clusters en ecosystemen.

De schaar zetten in de fiscale stimuli mag vandaag dan budgettair aantrekkelijk lijken, het kan ons land op middellange termijn onherroepelijke schade berokkenen. We moeten de fiscale pijlers van ons jarenlang opgebouwde en succesvolle O&O-beleid optimaal behouden. Daarom vragen we de beleidsmakers om onze O&O-belangen en -troeven bij de OESO, Europa en in eigen land met klem te verdedigen.