Herman Matthijs, professor overheidsfinanciën aan de VUB en lid van de Hoge Raad van Financiën laat geen spaander heel van de onderhandelingsnota die koninklijk bemiddelaar Johan Vande Lanotte heeft klaargestoomd.
Het voorstel van Vande Lanotte voor een nieuwe financieringswet, waarbij de gewesten bevoegd worden voor een deel van de personenbelasting (15 miljard euro) en binnen een bepaalde bandbreedte eigen tarieven kunnen bepalen, stelt volgens professor Matthijs niet veel voor.
Geen Copernicaanse revolutie “De belastingschalen blijven bijvoorbeeld federaal. De fiscale autonomie die in de nota van Vande Lanotte wordt toegekend is eigenlijk om te lachen. Dit is geen Copernicaanse revolutie zoals Vlaanderen dit vraagt. Van de voorgestelde responsabilisering zie ik ook al niet veel”, zegt de professor.
Brussel en Wallonië
In de nota wordt een nieuw solidariteitsmechanisme ingevoerd dat het verschil in belastbaar inkomen van zwakker presterende gewesten (zoals Wallonië) voor 80 procent compenseert ter vervanging van het huidig solidariteitsmechanisme. Matthijs: “Voor Wallonië en Brussel is dat zeker geen incentive om een beter beleid te voeren.”
Ook het voorstel van Vande Lanotte om deelstaten die hun werkgelegenheid meer verhogen dan afgesproken een bonus te geven kan Matthijs niet bekoren. Want er wordt geen malus ingevoerd als de regio’s het slechter doen. “Uit zo’n systeem zullen enkel Wallonië en Brussel met hun hogere werkloosheid meer voordeel halen. Niet Vlaanderen.”
Financiering gemeenschappenIn het voorstel van Vande Lanotte wordt de financiering van de gemeenschappen (met onder andere onderwijs) bijgestuurd. Er wordt nog altijd geen responsabilisering ingevoerd en de fiscale draagkracht telt niet langer mee in de berekening van de enveloppe. “Vlaanderen krijgt hier geen geld bij,” aldus Matthijs, ” dit systeem zal Vlaanderen zelfs geld kosten. Toen Kris Peeters bij de bekendmaking van een vorige nota van Vande Lanotte verklaarde dat Vlaanderen 2 miljard euro extra moest besparen is hij nog vriendelijk geweest.”
Staatshervorming?
De VUB-professor heeft ook kritiek op het feit dat de nieuwe bevoegdheden zoals werk of de overheveling van de kinderbijslag weinig bewegingsruimte laat voor de deelstaten om een eigen beleid te voeren. “Hier zitten we in een systeem waarbij gewoon enveloppes of dotaties worden toegekend. Dat is niet efficiënt. Ik lees ook dat de nieuwe bevoegdheden pas na tien jaar in het nieuwe systeem worden opgenomen na een positieve evaluatie. Betekent dit dat er de komende tien jaar niet meer over een staatshervorming mag worden gesproken? Hoeveel verkiezingen zullen dan niet voorbij zijn gegaan?”
Matthijs waarschuwt er ten slotte voor zich niet blind te staren op de extra financiering van Brussel die in 2012 372 miljoen zou bedragen. Minder dan de 500 miljoen die de Franstaligen eisen. “Als je dat bedrag een aantal keren indexeert, zit Brussel over een aantal jaren snel aan die 500 miljoen euro extra.”
A.M.
