‘Op zorgwekkende uitzonderingen na, streeft de meerderheid nog steeds meer samenwerking na’

Europees Commissaris voor Handel Cecilia Malmström kruipt naar aanleiding van de nieuwe economische partnerschapsovereenkomst tussen de Europese Unie en Japan in haar pen: ‘Willen wij toonaangevend blijven, dan moeten wij banden smeden waarmee wij te midden van de woelige baren van de wereldpolitiek het hoofd boven water kunnen houden.’

Dezer dagen doet het verhaal de ronde dat de wereld op slot gaat. Er wordt geroepen om nieuwe grenzen, muren en afscheidingen, en luidkeels wordt verkondigd dat aan deze ontwikkeling niet valt te ontkomen. Nadat decennialang banden zijn gesmeed, betrekkingen zijn aangehaald en kansen zijn benut, zou de slinger nu weer onafwendbaar de andere kant op slaan. Waarlijk fascinerend, ware het niet dat het fictie is.

Op enkele zorgwekkende uitzonderingen na, waarbij sommigen inderdaad alles in het werk stellen om grenzen te sluiten, streeft de overweldigende meerderheid nog steeds innigere banden en meer samenwerking na. Terwijl sommigen hun eigen weg bewandelen, slaan vele anderen de handen in elkaar, en worden zij daardoor veel sterker. De Europese Unie (EU) is een prachtig voorbeeld van hoe win-winsituaties, met name op het gebied van handel, mogelijk zijn. Met 500 miljoen mensen kan vanuit een veel sterkere positie worden onderhandeld.

Morgen wordt de Europese samenwerking op het gebied van het handelsbeleid bekroond met een van de grootste successen van de afgelopen tien jaar: dan zal namelijk de economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en Japan van kracht worden. Economisch gezien zal de overeenkomst een zegen voor de EU én voor België blijken. Het is de grootste bilaterale handelsovereenkomst waarover ooit is onderhandeld; zij bestrijkt een gebied met meer dan 630 miljoen mensen.

Japan is al devijfde grootste handelspartner van België buiten de EU. De overeenkomst neemt obstakels voor het bedrijfsleven weg, zoals douanerechten en dure, overbodige administratieve formaliteiten. Dit is goed nieuws, vooral voor kleine ondernemingen. Waar grote ondernemingen in staat zijn de met dergelijke obstakels gemoeide kosten op te vangen, zijn die kosten voor kleine ondernemingen vaak een enorme last, waarbij moet worden bedacht dat kleine en middelgrote ondernemingen, de zogeheten kmo’s, 99 % van de ondernemingen in de EU uitmaken. Bijna 2.000 ondernemingen in België exporteren naar Japan, en bij 90% daarvan gaat het om kmo’s. De EU is het niet alleen te doen om het wegnemen van hinderpalen, maar zij treft ook specifieke regelingen om kleine ondernemingen te helpen om toegang tot markten te krijgen, waarbij te denken valt aan contactpunten voor kleine ondernemingen en online-informatie.

Kleine ondernemingen zijn goed voor 85 % van de nieuwe banen in de EU, zodat ook de werkgelegenheid zal groeien wanneer zij grotere toegang tot handel krijgen. Momenteel hebben ongeveer 15.000 mensen in België een baan door de handel met Japan. In de hele EU zijn dat ongeveer 740 000 banen. Door alle handel die de EU drijft hebben 36 miljoen mensen in heel Europa werk. Doorgaans zijn dit ook betere banen, die 12 % meer betalen. Open handel als motor voor banen en groei in Europa, dat is een van onze sterke kanten.

Wij hebben de afgelopen jaren inspanningen geleverd om ons handelsbeleid werkelijk te moderniseren. Onze handelsovereenkomst met Japan is uiterst geavanceerd: zo zijn er bepalingen ter bevordering van groene technologie te vinden, maar ook strenge wettelijke normen voor de bescherming van de rechten van werknemers, worden de markten voor diensten in Japan opengesteld, en krijgen ondernemingen uit de EU de mogelijkheid mee te dingen naar overheidsopdrachten, voornamelijk in de spoorwegsector. De overeenkomst legt Japan de verplichting op de internationale normen voor auto’s na te leven, waardoor de EU-uitvoer van auto’s naar Japan veel eenvoudiger wordt. Ook bevat de overeenkomst waarborgen voor de eerbiediging van de intellectuele eigendom, en worden meer dan 200 gecertificeerde delicatessen uit de EU beschermd, waaronder jenever.

Ook al zijn dit welkome voordelen die aan de economie van België ten goede komen, niet vergeten mag worden dat deze overeenkomst over veel meer gaat dan alleen economie: het is tevens de neerslag van een strategische alliantie. Terwijl enkelen de deur in het slot gooien, is het belangrijk dat zij die in openheid geloven zich verenigen. Wij moeten laten zien welke voordelen samenwerking biedt en ons sterk maken voor de instituties die al decennialang garant staan voor wereldwijde stabiliteit.

Na jaren van instabiliteit en oorlog hebben de generaties vóór ons instituties opgebouwd om grotere economische zekerheid en meer politieke veiligheid te bewerkstelligen. Zo ijveren de Verenigde Naties voor politieke samenwerking en bouwt de Wereldhandelsorganisatie (WTO) aan een voorspelbaar klimaat voor de internationale handel. Handel drijven zoals vroeger kan niet langer, toen een lik-op-stukmentaliteit heerste, er sprake was van steeds andere douanerechten en voorschriften over diensten of intellectuele eigendom ontbraken. Ons huidige systeem is niet perfect, maar wij kunnen niet zonder. Europa is bereid op te komen voor deze instituties en Japan zal ons hierbij ondersteunen. Met deze handelsovereenkomst willen wij onze onderlinge banden versterken, en aldus het pad effenen voor een intensievere samenwerking, onder meer bij de hervorming van de WTO.

In de komende jaren zullen wij de harde realiteit onder ogen moeten zien. Meer dan 90 % van de wereldwijde groei zal weldra buiten de EU plaatsvinden. Onze concurrenten bouwen relaties met elkaar op en maken een hardere groei door. Zowel onze bilaterale handelsovereenkomsten als de WTO zijn van essentieel belang wanneer het erom gaat een eerlijke, op regels gebaseerde globalisering te waarborgen.

Willen wij toonaangevend blijven, dan moeten wij banden smeden waarmee wij te midden van de woelige baren van de wereldpolitiek het hoofd boven water kunnen houden. Onze overeenkomst met Japan is zo’n band, waarmee onze economie en de economie van onze partner Japan op een steviger fundament komen te staan en een kring van gelijkgestemde vrienden wordt opgebouwd die in de komende jaren van cruciaal belang zal blijken.