‘Op onze arbeidsmarkt zijn specifieke groepen opvallend ondervertegenwoordigd’

De werkloosheidscijfers zijn sterk gedaald in Vlaanderen. Werkzoekenden vinden almaar gemakkelijker de weg naar werk. Dat is goed nieuws, maar is het dat ook voor iedereen?

De vele vacatures door de vergrijzing en de grote vervangingsvraag wijzen op een almaar grotere krapte op de arbeidsmarkt. Voor kansengroepen zou dat ook kansen moeten bieden, maar het tegendeel wordt helaas opnieuw aangetoond. De cijfers van Arvastat tonen aan dat het voor onder meer personen met een migratieachtergrond en personen met een arbeidshandicap moeilijk blijft werk te vinden.

Voelt Vlaanderen de urgentie eindelijk werk te maken van een evenredige vertegenwoordiging van kansengroepen op de arbeidsmarkt? De krapte op de arbeidsmarkt kan een sense of urgency creëren om te focussen op groepen die al decennia uit de boot vallen.

Maar het gaat duidelijk niet vanzelf. Een actief arbeidsmarktbeleid is nodig, dat focust op groepen die systematisch achterblijven. Om ieders potentieel ten volle te kunnen benutten, zijn concrete maatregelen nodig die gericht zijn op die kansengroepen en die de structurele uitsluitingsmechanismen wegwerken.

Positieve acties zijn zo’n maatregel. Dankzij zulke programma’s en maatregelen van tijdelijke aard trekt men gericht medewerkers aan die een werkgever anders misschien niet of veel minder zou bereiken. Ze zijn een krachtig middel om de vijver waaruit je als werkgever vist, flink te vergroten. Engie Belgium zet bijvoorbeeld in op de werving en de selectie van personen met een migratieachtergrond via specifieke opleidingsprogramma’s met een garantie op werk. BNP Paribas Fortis reserveert al jaren een percentage van de studentenjobs voor jongeren zonder netwerk. Het zijn voorbeelden van bedrijven die positieve acties gebruiken om iedereen mee aan boord te krijgen.

Voor kansengroepen is levenslang leren ook een hefboom van onschatbare waarde voor evenredige arbeidsdeelname. Helaas is de deelname eraan onevenwichtig gespreid en spelen sterke mattheüseffecten, bijvoorbeeld bij opleidingscheques, jobcoaching, opleiding op de werkvloer,.. We moeten waakzaam zijn dat levenslang leren niet leidt tot het enkel versterken van de sterke profielen. Er moet ook aandacht gaan naar de kwetsbare profielen. Loopbaanzekerheid door vorming en opleiding moeten dus ook gegarandeerd worden voor kansengroepen. Personen met een migratieachtergrond en personen met een arbeidsbeperking bevinden zich vaak in precaire banen, met minder mogelijkheden en kansen tot doorgroeien, vorming en opleiding.

De focus moet liggen op hoe kwetsbare werkenden en werkzoekenden duurzaam aan het werk kunnen gaan en kunnen blijven, met aandacht voor het behoud van werk, doorstroming, betere kwalificaties, het behalen van certificaten en/of diploma’s enzovoort.

Daarnaast moeten we discriminatie bestrijden. Hoewel in 2003 een goed juridisch kader rond de antidiscriminatiewetgevingis uitgewerkt, zorgt de gebrekkige handhaving ervoor dat de toepassing ervan dode letter blijft. In de praktijk ligt de focus vooral op zelfregulering, sensibilisering via campagnes, instrumenten, toolboxen en een preventieve bestrijding via opleiding en vorming. Dat is goed, maar er is meer nodig: praktijktesten voor alle tewerkstellingsgerelateerde inspectiediensten, om discriminatie op te sporen.

Onze Vlaamse arbeidsmarkt wordt gekenmerkt door een zeer grote arbeidskrapte enerzijds en een opvallende ondervertegenwoordiging van specifieke groepen op die arbeidsmarkt anderzijds. Belangrijke succesfactoren zijn ambitieuze doelstellingen, samenwerking en afstemming tussen alle actoren op de arbeidsmarkt. Dit gezegd zijnde, mag de aandacht voor kwetsbare groepen niet enkel in tijden van krapte op de arbeidsmarkt gezien worden als een oplossing. Die krapte is veeleer een mogelijke oplossing om een structurele achterstelling eindelijk weg te werken.

Landry Mawungu, directeur Minderhedenforum

Jos Wouters, project Handicap, Chronische Ziekte en Arbeid