Meerdere extra coronavaccinaties zijn onvermijdelijk

U hebt het intussen al wel begrepen: het coronavirus SARS-CoV-2 verdwijnt niet meer. Gelukkig hebben we vaccins. Alleen neemt de bescherming ervan onherroepelijk af. Boostervaccins zijn het enige antwoord. En het zal niet bij die ene extra prik blijven.

Het lijkt een eeuwigheid geleden sinds de coronapandemie begin vorig jaar uitbrak en in ons land enkele tienduizenden levens eiste. Alleen dankzij de vaccins werd een nog veel grotere catastrofe vermeden. De eerste vaccins werden toegediend in woonzorgcentra, om vervolgens te worden uitgerold naar de hele bevolking ouder dan twaalf jaar – minus de eeuwige twijfelaars en rabiate tegenstanders.

Al vrij snel vreesden wetenschappers dat de vaccinbescherming tegen corona zou eroderen, en ze kregen helaas gelijk. Maar onderzoek toonde ook aan dat een extra vaccindosis de immuunrespons tegen het virus zou opkrikken. Heel wat wetenschappers hopen dat het boostervaccin een jarenlang aanhoudende, sterke immuunrespons tegen SARS-CoV-2 zal opwekken, naar analogie met het vaccin tegen hepatitis B, waarvoor ook pas na een derde prik langdurige immuniteit wordt bekomen.

Ons land zet voor de boostervaccins in op de mRNA-vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna, ook voor wie eerder een vaccin van AstraZeneca of Johnson & Johnson kreeg toegediend. De mRNA-boostervaccins hebben dezelfde samenstelling als de vaccins die eerder dit jaar werden toegediend. Dat maakt dat de boosterprik ook vergelijkbare bijwerkingen zoals vermoeidheid, hoofdpijn of spierpijn kan geven. Alleen wordt de dosis mRNA in het Moderna-vaccin gehalveerd. Die bedroeg 100 microgram mRNA, in boostervorm 50 microgram. Het Pfizer-vaccin bevat 30 microgram mRNA per dosis.

De boosterprik wordt in ons land al volop toegediend aan bewoners van woon-zorgcentra, 65-plussers en mensen met een verlaagde immuniteit. Het zorgpersoneel komt later deze maand aan de beurt. Maar of ook de voltallige bevolking, tot en met de twaalfjarigen, ermee moet worden gevaccineerd, is nog voer voor discussie. De Vlaamse regering wil alle min-65-jarigen een booster aanbieden. Maar nadat Dirk Ramaekers, het hoofd van de Taskforce Vaccinatie, al had tegengeprutteld, ziet ook de Hoge Gezondheidsraad geen heil in een nieuwe massale vaccinatiecampagne voor de hele bevolking. Voorlopig althans, want zo’n algemene boosterprik komt er volgend jaar onherroepelijk. Dat verwacht onder meer ook Waals minister van Volksgezondheid Christie Morreale. Voor velen is het nu ook nog gewoon te vroeg. Velen onder ons werden pas tijdens de zomer gevaccineerd, terwijl zeker de mRNA-vaccins doorgaans een halfjaar voldoende beschermen tegen zware ziekte of ziekenhuisopname.

Mutaties

Helaas zal het zeker niet blijven bij een derde prik, of tweede indien u werd ingeënt met het vaccin van Johnson & Johnson. U mag zich opmaken voor nog minstens een andere vaccinatie. Dat zegt ook Ugur Sahin, de co-oprichter en CEO van de vaccinontwikkelaar BioNTech.

Hij wijst er in de Financial Times wel op dat de virusvarianten waarmee we tot nu toe te maken hebben gehad, met op kop de erg besmettelijke en dominante deltavariant, de werking van de huidige vaccins, en dus ook de boosterprik, niet kunnen ondermijnen. Maar Sahin en diens collega-vaccinontwikkelaars zijn er ook van overtuigd dat er uiteindelijk mutaties van het virus zullen opduiken, die de door het vaccin geactiveerde immuunrespons kunnen omzeilen. Daardoor is er behoefte aan versies van het vaccin die zijn aangepast aan de nieuwe stam. Sahin verwacht zelfs dat allicht al tegen midden volgend jaar een aangepast vaccin nodig zal zijn.

“Het virus zal blijven, en zal zich verder aanpassen”, stelt Sahin. “Er is geen reden om aan te nemen dat het virus van de volgende generatie gemakkelijker door het immuunsysteem kan worden aangepakt dan de huidige generatie. Dit is een continue evolutie, en die evolutie is pas begonnen.”

De vaccinmakers repeteren voortdurend met aanpassingen van hun vaccin, om zich voor te bereiden op een uitbraak van een variant die de werking van de huidige vaccins omzeilt. Zij maken zich sterk dat zij hun vaccin in recordtijd kunnen aanpassen aan zo’n variant die schadelijker is dan de deltavariant. Als het zover is, kunnen de producenten van mRNA-vaccins mogelijk in slechts enkele dagen een prototype van hun aangepast vaccin ontwerpen en uitwerken. Alleen moet zo’n vaccin vervolgens ook worden getest, wat aanzienlijk meer tijd zal vergen. Een bijkomend probleem daarbij is dat, nu de vaccinatiegraad flink is gestegen, het een huzarenstukje dreigt te worden om genoeg vrijwilligers te vinden voor de klinische testen van dat aangepaste vaccin. Maar het zelfvertrouwen bij de vaccinmakers is groot. Albert Bourla, de CEO van Pfizer, beloofde deze zomer dat Pfizer samen met BioNTech een aangepast vaccin in honderd dagen rond zou hebben.

Kinderen

En dan is er nog de olifant in de kamer: wat met kinderen jonger dan twaalf? Hoewel sterfgevallen door covid in die leeftijdscategorie vrij uitzonderlijk zijn, kunnen ook zij ziek worden van het virus en lang geplaagd worden door symptomen van covid. Bovendien wordt verwacht dat zij het virus na vaccinatie veel minder zullen doorgeven aan hun familie of klasgenootjes.

Maar terwijl het onderwerp hier nog het liefst wordt verzwegen, zijn de Verenigde Staten al gestart met het vaccineren de zowat 28 miljoen Amerikaanse kinderen tussen 5 en 11. Het vaccineren van de min-12-jarigen in de VS zal in eerste instantie gebeuren met het vaccin van Pfizer/BioNTech, met een dosis entstof die slechts een derde bedraagt van die voor volwassenen. Het lijdt weinig twijfel dat ook het vaccin van Moderna binnenkort zal worden goedgekeurd voor gebruik bij min-12-jarigen.

Onder meer ook in Israël, dat het Amerikaanse goedkeuringsproces afwachtte, zal nu snel gestart worden met het algemeen vaccineren van kinderen tussen 5 en 11. Het Europees geneesmiddelenagentschap EMA onderzoekt nog of de jongerenvaccins van Pfizer en Moderna veilig en efficiënt zijn. Benieuwd hoe lang het zal duren voor ook in ons land de jongste schoolkinderen aan de beurt zullen zijn voor hun coronaprik.