‘Magnette serveert de gedistilleerde versie van een links-populistisch PS-programma’

Informateur Paul Magnette gedraagt zich als een formateur die Vlaanderen een natte PS-droom wil doen betalen. Dat zegt Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University in Sydney.

Informateur Paul Magnette gedraagt zich als een formateur die Vlaanderen een natte PS-droom wil doen betalen. De vergrijzing bestaat niet, de overheid kan werkgelegenheid decreteren, belastingbomen groeien gratis en schadeloos tot in de hemel, staatsschuld zal magisch verdampen en internationale concurrentie is van geen tel. Alleen die ultieme hallucinatie kan een reactionaire beleidsnota van meer uitkeren, minder werken en meer belasten verklaren.

Waarnemers doen de nota af als een onderhandelingszet om het schaakbord van de regeringsformatie te manipuleren. Dat is een gevaarlijke onderschatting. Magnette serveert de gedistilleerde versie van een links-populistisch PS-programma dat de afgelopen jaren via meerdere partijcongressen is geëscaleerd. Hij heeft daarbij de ruggensteun van ecologische partijen die groen beleid reduceren tot dieprode economische controle en nieuwe belastingen.

Het is dus nodig om een alternatieve toekomstvisie op de onderhandelingstafel te leggen. Inderdaad, de vergrijzing is een feit en noopt tot langer werken. De gemiddelde loopbaanduur in België is zeven jaar korter dan die in Nederland en Scandinavië. We moeten de wettelijke pensioenen koppelen aan meer effectieve arbeid, die mee evolueert met de demografische realiteit en de economische conjunctuur. Dat heet een pensioen met punten, dat ook alle vroegtijdige pensioenen en brugpensioenvariaties moet doen uitdoven.

De sociale zekerheid combineert lage uitkeringen met structurele tekorten. Dat heeft twee redenen. Er zijn te veel uitkeringstrekkers. We kunnen meer mensen aan de slag krijgen als we de filosofie van activering, begonnen in de werkloosheidsverzekering, veralgemenen. Voor langdurig zieken, voor OCMW-steuntrekkers, voor vluchtelingen, enzovoort: regisseer en investeer in begeleiding naar werk. Gebruik daarvoor deels het uitkeringsbudget zelf: als investeringsbudget of als tijdelijke loonsubsidie om de opstap naar werk te vergemakkelijken.

Uitkeringen zijn ook te weinig selectief en te veel universeel. We moeten meer focussen op de grootste behoeften opdat de sociale zekerheid echt de kansenarmoede zou kunnen doorbreken. Dat vergt een fundamentele keuze om publieke verzekering met private verzekering te combineren. Een volwassen tweede pijler voor zowel pensioenen als gezondheidszorg. Zo zal de sociale zekerheid meer solidair zijn en kunnen we transparant kiezen tussen publieke en persoonlijke verantwoordelijkheid. Langer en gezond leven wordt daarmee echt een economische motor.

Afdoende minimumlonen zijn een basisrecht. Maar algemeen behoren de Belgische minimumlonen tot de allerhoogste ter wereld. Als we meer kansen willen bieden aan wie nog geen kansen heeft, moeten we juist de drempel voor arbeid verlagen door een segment van lagere lonen. Dat vergt ook meer ruimte voor flexibiliteit die de nieuwe arbeid van de digitale economie omarmt. Opleiding, vorming, baanvernieuwing en arbeidskwaliteit moeten dan weer centraal komen te staan. Daarmee zullen we de arbeidsmarkt zowel inclusiever als productiever maken, een absolute must.

België heeft de zolang aangekondigde vergrijzing van de babyboomgeneratie schandalig genegeerd. Daarvoor zullen we een belastingrekening betalen tot diep in de tweede helft van deze eeuw. Elke belastingdiscussie moet starten met een kerntakendiscussie: wat willen we dat de overheid doet en niet doet? Vervolgens moet de belastingmix veel beter: gericht op het faciliteren van initiatief en werk, ecologisch ambitieus. Het derde devies is eenvoud. Ga met de grove borstel door de vele subsidies, aftrekposten, achterpoorten en uitzonderingsstatuten. Dat geldt ook in de sociale bijdragen, ook voor de bedrijfswagens. Simplify, simplify.

Dan kunnen we nog boompjes opzetten over de werking van de overheid, de overlegstructuren, het energiebeleid, immigratie en investeringen. De nota-Magnette heeft een groot politiek gat geschapen. Welke Vlaamse partij stapt daarin en neemt de handschoen op?