Kernuitstap in 2025: ‘Het is één voor twaalf’

Regeringspartij N-VA vindt dat het verlengen van de levensduur van een aantal centrales met minstens tien jaar onderzocht moet worden. De partij reageert daarmee op de studie van netbeheerder Elia.

De huidige regering moet nu de nodige stappen zetten om te voorzien in nieuwe thermische centrales die de nucleaire uitstap in 2025 kunnen opvangen. Die dringende oproep heeft hoogspanningsnetbeheerder Elia woensdag gelanceerd. Beslist de regering niet, dan moeten onze kerncentrales ook na 2025 open blijven.

In een studie van de hoogspanningsnetbeheerder over de toekomst van het Belgisch energiesysteem wordt duidelijk dat er hoe dan ook nood is aan vervangingscapaciteit: nieuwe centrales dus om de 5,9 Gigawatt (GW) aan nucleaire capaciteit te vervangen als de kerncentrales zoals gepland in 2025 worden gesloten. Elia becijferde die nood aan vervangingscapaciteit op minstens 3,6 GW tegen de winter van 2025-2026. Dat komt neer op de bouw van acht à negen nieuwe gascentrales tegen 2025. Ook biomassacentrales behoren tot de mogelijkheid.

Maar omdat de stroomprijzen vandaag zo laag zijn, zijn er geen investeerders die bereid zijn nieuwe centrales te bouwen. Integendeel, veel bestaande gascentrales liggen stil wegens niet rendabel. Elia roept de regering daarom op een ondersteuningsmechanisme in het leven te roepen, om investeerders over de brug te trekken.

Maar, zegt Elia, de tijd dringt. ‘Het is één voor twaalf voor deze regering om te beslissen. Voor de volgende regering is het twintig na twaalf’, aldus Elia-CEO Chris Peeters. Beslist de regering niets, dan is er nood aan een nucleaire verlenging van 4 GW om het licht brandend te houden. Met andere woorden: dan moeten de vier grootste nucleaire centrales ook na 2025 open blijven. “De volgende regering staat met de rug tegen de muur”, aldus nog Peeters.

Zo’n ondersteuningsmechanisme – Elia stelt een veiling voor van projecten – zal natuurlijk wat kosten: 300 à 450 miljoen euro per jaar en dit minstens tien jaar aan een stuk. Maar het alternatief kost nog veel meer, waarschuwt Elia. Vasthouden aan de nucleaire uitstap en niets bijbouwen zal leiden tot stroomschaarste en stijgende prijzen, goed voor 1 à 1,5 miljard euro aan prijsstijgingen per jaar. Concreet moet de regering vandaag al onderhandelingen opstarten met Europa over dat ondersteuningsmechanisme. “Dat duurt toch zeker twee jaar”, argumenteert Peeters.

Er is ook nog een wettelijk kader over het mechanisme nodig. Investeerders moeten ten laatste tegen 2020 à 2022 hun beslissing nemen, zodat ze met de bouw van de centrales kunnen starten. Die bouw neemt 4 à 6 jaar in beslag, afhankelijk van de omvang van de centrale. Elia ziet ons elektriciteitssysteem op middellange termijn evolueren naar een mix van zoveel mogelijk hernieuwbare energie, aangevuld met flexibele thermische centrales en elektriciteit vanuit de buurlanden.

Volgens N-VA dreigt er zonder levensduurverlenging een tekort op het vlak van stroomproductie. Uit de studie van Elia blijkt dat de kerncentrales dicht zouden kunnen in 2025, maar dat onze overheden daarvoor wel nu in actie moeten schieten. Om de sluiting op te vangen zouden minstens 9 nieuwe gascentrales gebouwd moeten worden. De omschakeling heeft ook een prijskaartje, en daarvoor is de fiat van Europa nodig.

N-VA: ‘Bekijken om twee centrales langer open te houden’

‘Veiligheid is natuurlijk prioriteit nummer 1, maar ook bevoorradingszekerheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van onze stroom staan bovenaan de agenda’ zegt N-VA-kamerlid Bert Wollants. ‘Op voorwaarde dat het FANC groen licht geeft, drukken we met deze verlenging in de volgende jaren de kosten met enkele honderden miljoenen euro per jaar.’

Het alternatief met gascentrales is volgens Vlaams parlementslid Andries Gryffroy niet realiseerbaar tegen 2025. ‘We waarschuwden in het verleden al dat de bevoorradingszekerheid in het gedrang zou komen door het talmen met de energievisie en energiepact. Een 9-tal nieuwe gascentrales laten bouwen tegen 2025 en het op poten zetten van een vermoedelijk noodzakelijk subsidiemechanisme, dat dan nog door Europa moet goedgekeurd worden, is onmogelijk op dergelijk korte termijn’.

De N-VA-parlementsleden vragen om het debat te voeren ‘op basis van feiten en cijfers, en niet op basis van ideologie’.

Tommelein: ‘Zo snel mogelijk energiepact nodig’

‘De studie toont duidelijk aan dat we zo snel mogelijk een energiepact nodig hebben waarin we onze energietoekomst bepalen. Anders zullen de investeringen in alternatieven voor de kerncentrales niet tijdig gebeuren’, reageert Vlaams minister voor Energie Bart Tommelein (Open Vld) op de studie van Elia.

Volgens de studie van Elia over het Belgische energiesysteem is er om de geplande kernuitstap op te vangen tegen 2025 minstens 3,6 GW thermische capaciteit nodig. Ook als de twee jongste kerncentrales langer zouden openblijven dan 2025, is er nog altijd extra vervangcapaciteit nodig.

‘Deze studie bevestigt wat ik al verschillende keren heb gezegd: het interfederaal energiepact moet zo snel mogelijk klaar zijn’, zegt Tommelein. ‘De toekomst is hernieuwbaar. We stappen af van kernenergie. Er zal pas geïnvesteerd worden in de nodige alternatieven als voor iedereen héél duidelijk is welke richting we uitgaan’.

De minister benadrukt dat het energiepact voor het einde van het jaar klaar moet zijn. ‘Het is de hoogste tijd om duidelijke keuzes te maken. We baseren ons daarvoor niet alleen op de studie van Elia, maar bijvoorbeeld ook op cijfers van EnergyVille en het Planbureau’.

Groen wil vanuit oppositie meewerken aan energiepact

‘Er is geen excuus meer: de kernuitstap van 2025 kan doorgaan’, zegt Groen-Kamerfractieleider Kristof Calvo in een reactie op de studie van netbeheerder Elia. De groenen willen vanuit de oppositie meewerken aan het energiepact.

‘Nu het ook zwart op wit in dit rapport staat, is er geen excuus meer: de kernuitstap van 2025 kan doorgaan. Maar dan moet de politiek in actie schieten. Er zal in ieder geval geïnvesteerd moeten worden de komende jaren, maar dan beter meteen in de juiste technologie: in hernieuwbare energie en energiebesparing, niet in het oplappen van onbetrouwbare oude kerncentrales’, zegt Calvo.

Groen wil vanuit de oppositie mee de schouders zetten onder het energiepact. ‘Minister Marghem is al drie jaar meer het probleem dan de oplossing. Elia stelt duidelijk dat hernieuwbare energie de toekomst is, als de politiek nu in actie schiet. Laat ons nu samen werk maken van dat energiepact. Het is aan de politiek om nu haar verantwoordelijkheid te nemen voor de volgende generaties’, aldus Calvo.

Vlaams Belang wil kerncentrales langer worden opengehouden

Oppositiepartij Vlaams Belang wil dat de kerncentrales langer worden opengehouden dan 2025. Vlaams parlementslid Stefaan Sintobin vreest dat er anders stroomtekorten dreigen. Hij reageert daarmee op de studie van netbeheerder Elia.

‘Compensatie via nieuwe gascentrales en windmolens is weinig realistisch. Niets wijst er alvast op dat de Vlaamse regering haar doelstellingen met betrekking tot windturbines zal halen. Massale investeringen in offshore hernieuwbare energie via de uitbouw van een tweede zone in de Noordzee dreigen de energiefactuur nog eens de hoogte in te jagen.

Dit laatste geldt ook voor nieuwe gascentrales’, zegt Sintobin. ‘De ministers moeten de moed hebben om de dogma’s te verlaten en te kiezen voor een realistische energiemix. Dit betekent dus dat zeker de twee jongste kerncentrales langer dan 2025 moeten worden opengehouden, maar dat zelfs moet worden overwogen om ook de levensduur van de oudere reactoren te verlengen’, zegt Sintobin. V

olgens de Vlaams Belanger erkent het Elia-rapport ‘volmondig’ dat de opbrengst van hernieuwbare energie ‘wisselvallig’ is en heeft de grote industrie nood aan een ‘stabiele energiestroom’.

Voka pleit voor combinatie van extra hernieuwbare energie en meer gascentrales

De beste garantie op energiezekerheid ligt in een combinatie van meer hernieuwbare energie en meer gascentrales. Dat zegt de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka naar aanleiding van een studie van hoogspanningsnetbeheerder Elia over het Belgische energiesysteem.

Volgens Voka is het hoog tijd voor ‘ondubbelzinnige keuzes’ voor de elektriciteitsproductie van morgen. ‘We moeten dringend kiezen waarmee we onze elektriciteit in het komende decennium willen produceren en hoe we die met competitieve prijzen aan onze ondernemingen kunnen leveren’, stelt gedelegeerd bestuurder Hans Maertens in een persbericht.

Een kernuitstap is mogelijk zonder dat de energievoorziening in het gedrang komt of te duur wordt, stelt Voka, maar dan is investeren in hernieuwbare energie alleen, niet voldoende. Want met meer zonnepanelen en windmolens heb je ook flexibele productiecentrales nodig die je kan inschakelen wanneer het niet waait of de zon niet schijnt.

En daarvoor zijn gascentrales momenteel de beste keuze. ‘Er is dringend een energiepact nodig dat goed onderbouwd is en waartoe elke overheid zich ten volle engageert. Elia geeft ons alvast een welgekomen voorzet’, besluit Maertens.

Milieuorganisaties scharen zich achter de boodschap van netbeheerder

Milieuorganisaties Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu (BBL) scharen zich achter de boodschap die netbeheerder Elia woensdag geeft in zijn rapport. ‘Elia zegt dat de kerncentrales dicht kunnen in 2025, als overheden nu in actie schieten. Wij kunnen dat enkel onderschrijven’, reageert Mathias Bienstman, beleidsmedewerker klimaat en energie bij BBL.

‘Er is geen tijd meer te verliezen. De kernuitstap moet in het energiepact staan, en er moeten mechanismen komen om de investeringen uit te lokken die we nodig hebben’, stelt Bienstman.

Volgens hem zegt Elia in zijn rapport eigenlijk dat de kernuitstap een gouden kans is voor België om een centrale schakel te worden in het Europese energiesysteem. ‘De komende jaren gaan we zien dat oude steenkool- en kerncentrales in buurlanden gaan sluiten, en in de plaats daarvan komt hernieuwbare energie met een back-up vanuit efficiënte gascentrales.’

Jan Vande Putte, energie-expert bij Greenpeace noemt het rapport ‘een zeer degelijk werkstuk’, dat in grote lijnen overeenkomt met wat de milieuorganisatie al jaren voorstelt. ‘In 2014 kwamen wij met dezelfde conclusies: een sterke uitbouw van hernieuwbare energie gecombineerd met voldoende capaciteit aan gascentrales. Dat is niet de voorkeur van de milieubeweging, maar wel een onvermijdelijke fase.’

Hij noemt het rapport een belangrijke stap vooruit in het debat. ‘Wij zijn blij dat Elia zegt dat we op termijn naar volledig hernieuwbare energie gaan. Als zij een systeem kunnen beheersen dat grotendeels op hernieuwbare elektriciteit draait, wie is dan de nucleaire industrie om te zeggen dat het niet gaat.’

Net als BBL maant Greenpeace de overheid aan tot dringende actie. ‘De federale regering heeft eigenlijk nog geen enkele maatregel genomen om de kerncentrales tegen 2025 te sluiten, dat is schuldig verzuim. In Vlaanderen zijn goede stappen gezet, maar er moet nog veel meer gebeuren.’