Kernkabinet bereikt akkoord over arbeidsdeal die werk en privé beter moet afstemmen

Het kernkabinet is het vrijdag eens geraakt over de zogenaamde arbeidsdeal. Die bevat een rist maatregelen die ervoor moeten zorgen dat werk en privéleven beter op mekaar afgestemd raken. Ze kaderen mee in de ambitie van de regering om tegen 2030 aan een tewerkstellingsgraad van 80 procent te komen.

De Vivaldi-coalitie raakte het begin dit jaar eens over een arbeidsdeal, met onder meer de vierdaagse werkweek, extra opleidingen voor werknemers, een betere bescherming voor platformwerkers, flexibeler avondwerk voor de e-commerce en het recht op deconnectie. Binnen de meerderheid werd daarbij de laatste weken vooral gekeken naar bevoegd minister Pierre-Yves Dermagne (PS). Met name liberalen en christendemocraten maanden hem aan tot spoed en vreesden dat er nog aan het akkoord zou worden gemangeld, na de adviezen van de sociale partners, de Raad van State en de Gegevensbeschermingsautoriteit.

Dat werd op het kabinet-Dermagne evenwel tegengesproken. Daar luidde het steevast dat ze de adviezen die over de deal binnenkwamen, niet zomaar naast zich neer zouden leggen – alleen al uit respect voor wie ze schreef en omdat er nuttige suggesties in stonden -, maar dat niet zou worden geraakt aan de politieke evenwichten.

Soepeler werkweek, deconnectie

Uiteindelijk landde het kernkabinet vrijdag behoorlijk snel. Het ging enkel nog over de laatste punten en komma’s, zoals premier Alexander De Croo het na afloop verwoordde. Concreet zal een werknemer op vrijwillige basis vier in plaats van vijf dagen per week kunnen werken. Het wordt ook mogelijk de ene week wat meer te werken en de week nadien wat minder, bijvoorbeeld voor iemand die na een echtscheiding alternerend voor de kinderen moet zorgen. Minister Dermagne merkte op dat het niet de bedoeling is die vijfde dag of die ‘lichtere week’ extra uren te kloppen.

Daarnaast bevat het akkoord het recht op deconnectie, een les die werd getrokken uit de coronacrisis en het daarmee gepaard gaande telewerk. Ook komen er meer rechten voor personeel dat minder sterk staat. Zo zullen alle platformwerkers op kosten van het platform verzekerd worden tegen arbeidsongevallen, ook wanneer het gaat om zelfstandigen. Bovendien mogen werknemers met variabele uurroosters, niet langer op het laatste nippertje worden verwittigd van een wijziging aan hun rooster.

21ste eeuw

Werknemers krijgen op termijn een individueel recht op vijf dagen opleiding per jaar. Wie haar of zijn job verliest, zal tijdens de opzegperiode al via een transitietraject in een ander bedrijf aan de slag kunnen gaan. Dat moet de kans vergroten dat ze snel een andere job vinden. Ook kunnen ontslagen werknemers maatregelen worden aangeboden om hun inzetbaarheid tijdens de opzegtermijn te verhogen. Wat de e-commerce betreft, creëert de regering de mogelijkheid om in bedrijven avondwerk mogelijk te maken via proefprojecten. De vakbonden krijgen een rol bij de opstart van die projecten en bij de evaluatie. Daarnaast wordt het tijdelijk systeem waarbij avondwerk via een cao mogelijk was na goedkeuring door één vakbond vastgeklikt.

Minister Dermagne benadrukt dat het om belangrijke maatregelen gaat om de arbeid aan te passen aan de noden van de 21ste eeuw. Net als Dermagne wees premier De Croo op hun belang om tot 80 procent tewerkstellingsraad te komen. Je kan dat doen door te investeren in de creatie van jobs, door werken aantrekkelijker te maken (zoals door de minimumlonen te verhogen), maar ook door werken aantrekkelijker te maken in een andere dimensie, legde de premier uit. Door maatregelen uit te werken die maken dat privé en werk beter met elkaar stroken, kunnen mensen overtuigd raken in een bepaalde job te blijven of om op een bepaald jobaanbod in te gaan, luidde het.

‘Gaat gezond verstand te boven’

Werkgeversorganisatie Unizo, die zelfstandigen en kmo’s vertegenwoordigt, is ‘niet te spreken’ over de arbeidsdeal. ‘De wijzigingen die de regering er in één moeite nog – unilateraal – aan doorvoerde gaan ons gezond verstand te boven’, zegt topman Danny Van Assche. Dat terwijl de deal volgens hem bij aanvang al een gemiste kans was.

Zo bepaalt het akkoord dat werknemers met variabele uurroosters niet langer op het laatste nippertje kunnen worden verwittigd van een wijziging aan hun werktijden. Volgens Unizo is het ‘onbegrijpelijk’ dat die maatregel ‘zonder enige vorm van overleg’ is beslist. Hij zal het moeilijker maken voor onder meer horecazaken, maar ook bedrijven in de textiel- en schoonmaaksector. ‘Plots wordt de termijn om afwijkingen te melden, opgetrokken naar drie of zelfs zeven dagen, wat een enorme impact heeft op de noodzakelijke flexibiliteit en de werkorganisatie’, hekelt Van Assche. ‘En dat terwijl de huidige termijnen in onderlinge afstemming tussen de betrokken sectorale sociale partners werden vastgelegd, op basis van de nodige terreinkennis. Dat de regering hier nu aan morrelt en de sectorale sociale partners schaakmat zet, zonder zelf te weten hoe de vork in de steel zit, is ongezien en onaanvaardbaar.’

Nog een maatregel die Unizo op de korrel neemt, is het feit dat platformwerkers op kosten van het platform verzekerd worden tegen arbeidsongevallen, ook wanneer het gaat om zelfstandigen. De werkgeversorganisatie heeft het over ‘een ondoorzichtig en onwerkbaar kluwen’ en ‘een aanval op het sociaal statuut van zelfstandigen’. ‘We vinden het vooral onbegrijpelijk dat de nationale regering hier niet heeft gewacht op Europa, waar ze momenteel een regeling aan het uitwerken zijn voor de platformeconomie’, hekelt Van Assche. ‘Bovendien zal de uitgewerkte regeling aanleiding geven tot meer betwistingen en creëert ze regelrechte discriminatie tussen zelfstandigen. Het haalt de gelijkwaardigheid tussen de sociale statuten als werknemer of zelfstandige helemaal onderuit.’

‘Dit gaat niet ver genoeg’

De arbeidsdeal gaat nog niet ver genoeg inzake e-commerce, vindt handelsfederatie Comeos.

Dat de regering in de deal maatregelen voorstelt om via proefprojecten avondwerk mogelijk te maken in de e-commerce, vindt Comeos een goede eerste stap. ‘We kunnen eindelijk starten aan de marathon, maar vergeet niet: de buurlanden zijn al lang vertrokken en lopen kilometers voorop’, aldus Comeos-topman Dominique Michel. Volgens hem werden er de voorbije jaren 20.000 jobs gecreëerd in distributiecentra net over de grens, van waaruit er naar België geleverd wordt. ‘Een op de drie e-commerc bestellingen komt vandaag uit het buitenland, dit tij moeten we keren.’ Er is volgens de federatie meer nodig. ‘Dit is een stap in de goede richting, maar e-commerce uitbouwen in België blijft een enorme uitdaging. Flexibiliteit in de arbeidsorganisatie is veel meer dan enkel avondwerk, het gaat ook om de werkorganisatie overdag’.