Europa en China dansen om elkaar heen, zoekend naar een duurzame handelsrelatie in een wereld waarin de economische machtsverhoudingen snel van west naar oost kantelen. “Het wordt niet gemakkelijk om een deel van de welvaart die Europese bedrijven in China creëren naar hier te draineren”, waarschuwt Karel De Gucht, Europees Commissaris voor Handel.
China is voor de Europese Unie de belangrijkste handelspartner geworden, ook al gaat de handelsrelatie niet altijd over rozen. Europa verwijt de Chinezen dat ze hun markt afschermen en met onze technologie aan de haal gaan, terwijl China de westerse kritiek behoorlijk beu wordt. Maar Europa en China kunnen niet meer zonder elkaar. Het Westen is verslaafd aan goedkope Chinese producten, voor heel wat Europese bedrijven is China een plek waar nog groei te rapen valt, en we mogen maar wat blij zijn dat China en andere groeilanden de wereldeconomie voor veel erger behoed hebben. China van zijn kant heeft alle baat bij solvabele westerse klanten, want China bouwt zijn ratrace naar economische volwassenheid op export naar het Westen. Een model dat tijdens de mondiale crisis tegen zijn limieten is gebotst, en dringend aan herziening toe is, beseft ook Karel De Gucht.
Is China er zich van bewust dat het een grotere rol moet spelen in de wereldeconomie, en meer moeten consumeren om de globale groei duurzamer te maken?
De Gucht: “Stilaan wel. Dat bewustzijn zal met stappen komen. Net zoals een jongeman van vijftien beseft dat er zich op de weg naar volwassenheid stilaan meer plichten aandienen. Maar China moet nog altijd op twee gedachten hinken: enerzijds is het de nieuwe industriële grootmacht, maar anderzijds is het ook nog een ontwikkelingsland met een inkomen per capita dat maar 10 procent bedraagt van het onze.
“Laat ons ook opletten met de interpretatie wanneer ze die verantwoordelijkheid lijken op te nemen. Neem nu de koers van de Chinese munt, de yuan. Maandenlang vroeg de rest van de wereld naar een opwaardering van de yuan. Kort voor de vergadering van de G20 in Toronto van enkele weken geleden kondigde China ook een geleidelijke herwaardering aan. Maar we mogen niet te gemakkelijk aannemen dat ze dit doen om ons een plezier te doen of om wereldwijd een grotere verantwoordelijkheid op te nemen. China doet dat ook om de interne inflatie onder controle te houden, en de herwaardering van hun munt zal beperkt blijven en geleidelijk gebeuren, precies op maat van de binnenlandse behoefte van inflatiecontrole.”
Hebt u voldoende hefbomen in handen waarmee u de Chinese markt meer kan openwrikken voor Europese bedrijven?
De Gucht: “De Chinese markt groeit snel, maar de Chinezen worden ook steeds zelfbewuster. Door hun omvang kunnen en willen ze ook vat krijgen op de manier waarop hier geïnvesteerd wordt door en handel gedreven wordt met buitenlandse bedrijven. Hun industriële politiek is erop gericht om bedrijven met zachte dwang te leiden naar productie in China zelf. De grote uitdaging wordt om ervoor te zorgen dat door deze investeringen de handel niet verdwijnt. Als een Europees bedrijf zich hier vestigt en hier produceert, wat is dan op termijn nog de meerwaarde in Europa zelf, in termen van jobs en welvaartcreatie? Hoeveel van die meerwaarde kunnen we draineren naar Europa en hoeveel blijft er hier? We moeten altijd een deel blijven overhevelen om onze Europese verzorgingsstaat te kunnen behouden. Daarvoor moeten we hier en daar in de wereld toch nog wat geld verdienen. Maar in China wordt het op termijn niet gemakkelijk om een deel van die meerwaarde naar Europa te transfereren.”
Hoe kijkt u als liberaal naar dit staatsgeleide kapitalisme in China. Is dat model duurzaam?
De Gucht: “Het is geen liberale economie, dat is duidelijk. De Chinese economie is enerzijds zeer kapitalistisch, bijna negentiende-eeuws kapitalistisch, maar ze wordt geleid door de communistische partij. Iedere minister heeft hier nog zijn spiegelbeeld in de communistische partij, en als puntje bij paaltje komt, beslist de partij en niet de regering. Is dat model houdbaar? Tien jaar geleden was het bon ton om dit model in twijfel te trekken. Die analyse bleek fout. Onderschat de tevredenheid van de Chinese bevolking niet. Een zeer grote meerderheid voelt zich goed in dit land. De voorbije 25 jaar zijn honderden miljoenen Chinezen erop vooruit gegaan. Het systeem brengt vooruitgang. De Chinezen hebben veel zelfvertrouwen getankt en geloven in hun systeem. Er zijn relatief meer Chinezen die in hun systeem geloven dan er Europeanen zijn die in ons systeem geloven.
D.K.
