‘Europa, vazal van Turkije’

Verlaten door Amerika, is Europa in het Midden-Oosten vastgeketend aan een ontketend Turkije. Dat zegt Marc De Vos, decaan aan de de Macquarie University in Sydney.

Het blinde gedrag van de Amerikaanse president Donald Trump in Syrië wordt alom veroordeeld als een roekeloze zelfverminking. Turkije en Rusland krijgen het scharnier van het Midden-Oosten cadeau. De terroristen van IS krijgen een levenslijn toegeworpen. Het meedogenloze Assad-regime zit gebeiteld, en daarmee ook de regionale macht van Iran. De Verenigde Staten verliezen kolossaal aan invloed en nog meer aan reputatie. Wie ergens ter wereld rekende op de steun van Amerika, beseft dat hij niet meer kan rekenen op het woord van Amerika.

Daarmee is Europa misschien wel het grootste slachtoffer van de wispelturigheid in Washington. Het Midden-Oosten is ver weg voor de Verenigde Staten. Vluchtelingen steken geen oceanen over. Olie en gas hebben de Verenigde Staten op overschot. De schaduw van het inheemse en het migrerende moslimextremisme hangt niet over Noord-Amerika. Maar voor Europa zijn dat stuk voor stuk enorme politieke en economische bedreigingen die instant kunnen escaleren.

Verlaten door Amerika , is Europa in het Midden-Oosten vastgeketend aan een ontketend Turkije. In 2016 hebben we ons geweten aan Ankara verkocht. In ruil voor 6 miljard euro beloofde Turkije de stroom van vluchtelingen uit de oorlogszones naar Europa tegen te houden aan zijn grenzen. Die schokkende uitbesteding van mensenrechten en nationale veiligheid heeft ons tot de vazalstatus herleid. De Turkse president Erdogan heeft de vrije hand. Hij kan Europa afdreigen met een vluchtelingenexodus.

Toen Rusland in 2014 de Krim annexeerde, volgde luid internationaal protest en een westerse boycot die nog altijd aanhoudt. In 2019 kan Turkije de facto Syrië bezetten zonder de minste represaille. Dat is het verschil tussen een wereld waarin Amerika aanwezig of afwezig is. Europa alleen betekent niets. Turkije voert een autoritaire en imperiale Ottomaanse koers. Maar het is nog altijd een kandidaat-lidstaat van de Europese Unie. Nog altijd een militaire partner in de NAVO. Te gek voor woorden.

Over vluchtelingen is Europa schaamteloos. Militair is het machteloos. Strategisch is het stuurloos. Dat moet ons echt diep verontrusten. Hoe zullen Oekraïne en de Russische bezetting evolueren als de Verenigde Staten niet langer de kastanjes uit het vuur willen halen? Dreigt de Balkan niet richting Rusland te kantelen als we de deur voor het lidmaatschap van de Europese Unie daar gesloten houden?

Ik begrijp de Franse president Macron als hij Albanië en Noord-Macedonië uit de Europese Unie wil houden, zolang de unie niet grondig hervormd is. Hij heeft de les van de uitbreiding naar Oost- en Centraal-Europa geleerd. Breng corrupte landen binnen en je importeert corruptie naar West-Europa. Laat onvolwassen democratieën toe en je riskeert een autocratie te installeren. We kunnen daar lessen uit trekken. Er ligt een hele weg tussen een kandidatuur en een effectief lidmaatschap. Je kunt die weg verbeteren en verlengen. Ondertussen kan de Europese Unie zich hervormen.

Maar de deur dichtdoen voor kandidaat-lidstaten, is Europese invloed opgeven. Het lidmaatschap van de Unie is zowat het enige gewicht dat Europa in de schaal kan leggen. Europa is al lang een economische reus, een politieke dwerg en een militaire mier. Met de brexit gaan we op alle niveaus krimpen. Economisch verliezen we aan kracht en omvang. Politiek verliezen we een postkoloniaal netwerk en de historische bloedband die een intieme alliantie met de Verenigde Staten verzekert. Militair verliezen we onze belangrijkste soldaat, die in staatsveiligheid een referentie is.

Het is goed dat de nieuwe Europese Commissie een geopolitieke commissie wil zijn. Er is bewustzijn, misschien zelfs voluntarisme en opportuniteit. Maar de bal ligt niet in Brussel. Hij ligt in Parijs, Berlijn en alle andere hoofdsteden. De soevereine lidstaten moeten beslissen of Europa samen een nieuwe ruggengraat zal aangroeien en haar mierenstatus zal achterlaten. We zijn niet gedoemd een vazal te blijven. Misschien kan de Amerikaanse onberekenbaarheid ons daarin zelfs helpen.