Econoom Jan Eeckhout: ‘Inflatie is lager dan de mensen denken’

“Het tijdperk van hoge inflatie is voorbij in de VS. Ook in het eurogebied is de inflatie al een stuk lager dan het jongste officiële inflatiecijfer van 9,2 procent ons laat geloven”, zegt econoom Jan Eeckhout (Universiteit van Barcelona), die een alternatieve meting van de inflatie voorstelt, zodat de inflatiecijfers dichter bij de realiteit aanleunen.

Het officiële inflatiecijfer meet de prijsstijgingen over een periode van twaalf maanden. “Maar op die manier meet je de gemiddelde inflatie van zes maanden geleden. Is de inflatie stabiel, dan is dat geen probleem. Maar als de inflatie schommelt, dan baseer je het beleid op achterhaalde cijfers. In december bedroeg de inflatie in het eurogebied 1 procent, en niet 9,2 procent. Ik ben al dertig jaar econoom, en had daar nooit eerder over nagedacht. Maar het inflatiecijfer van december zette me vorige week aan het denken. Dat cijfer week te veel af van het officiële inflatiecijfer”, zegt Jan Eeckhout.

Het probleem met maandelijkse inflatiedata is dat er een pak ruis in de data kan zitten. Tijdelijke kortingen, bedrijven die met prijzen experimenteren of seizoensinvloeden kunnen de prijsevoluties op korte termijn vertekenen. Jan Eeckhout: “Daarom stel ik een compromis voor. Laat ons de inflatie berekenen door een groter gewicht te geven aan de meest recente prijsobservaties en een lager gewicht aan prijsobservaties die verder in het verleden liggen. Zo vermijd je ruis in de data, maar krijg je een instant-inflatiecijfer dat dichter bij de realiteit aansluit.”

Kunnen we op basis van deze ‘instant-inflatie’ concluderen dat de periode van hoge inflatie voorbij is?

JAN EECKHOUT. “In de VS daalden de prijzen vorige maand met 0,2 procent. De instant-inflatie is er gedaald tot 2 procent. Ik denk dat we ons geen zorgen meer hoeven te maken over de inflatie in de VS. In het eurogebied zijn we zover nog niet. De instant-inflatie ligt hier rond 3,5 à 4 procent in december. Dat is nog altijd hoger dan het streefdoel van 2 procent, maar een stuk lager dan het officiële inflatiecijfer van 9,2 procent.

Wat impliceert dit voor het beleid van de centrale banken? Hebben ze eerst te laat gereageerd op een stijgende inflatie en reageren ze nu overmatig op de hoge inflatie door het beleid af te stemmen op officiële cijfers die de inflatie van zes maanden geleden tonen?

EECKHOUT. “Wellicht wel, maar ik wil het beleid niet beïnvloeden, en ik zeg ook niet dat ik een beter geldbeleid zou voeren. De centrale bankiers en hun experts hebben ook de data die ik verzamel en verwerk, maar het probleem is dat de centrale bankiers die data niet aan het grote publiek communiceren. De bevolking denkt dat de inflatie nog altijd 9,2 procent bedraagt, een stuk hoger dus dan wat ze eigenlijk nog is. Dat is problematisch omdat op die manier de inflatieverwachtingen relatief hoog blijven. Zodra de hogere inflatieverwachtingen verankerd raken, is het bijzonder moeilijk om terug te keren naar prijsstabiliteit. De Europese Centrale Bank maakt het zichzelf dus moeilijk door het publiek niet vollediger te informeren. De centrale bankiers hebben de recente inflatiedata, dus ze kunnen die ook communiceren. Je kan nog een stap verder gaan door de inflatie in real-time te meten op basis van real-time data. Onze datasystemen kunnen dat. De manier waarop we nu nog de inflatiedata verzamelen en de inflatie berekenen is prehistorisch te noemen.”

Kreeg u al reactie van centrale bankiers op uw voorstel?

EECKHOUT. “Ik kreeg van een bestuurslid van de ECB de vraag of ik hun beleid wou bekritiseren. Dat is niet mijn bedoeling. Ik wil vooral een debat losweken om het beleid beter te maken. Deel ook de maandelijkse inflatiecijfers en de instant-inflatie met het publiek. Meer informatie delen is altijd beter. Iemand van de New York Fed bevestigde me dat een debat over deze problematiek bij hen op het programma staat. De centrale banken zijn er dus mee bezig.”