De ECB krijgt van het Duits Grondwettelijk Hof drie maanden de tijd om zich te verantwoorden voor haar stimulusprogramma.
Het Duitse Grondwettelijk Hof in Karlsruhe sprak zich dinsdag na jaren van debatteren uit over de rol van de centrale bank van de eurozone, meer bepaald over het zogenaamde QE-programma, waarbij de ECB voor miljarden staatspapier van noodlijdende eurolanden opkocht.
Zeven van de acht rechters oordeelden dat bepaalde elementen uit het programma niet in overeenstemming zijn met de Europese verdragen. Het arrest heeft geen betrekking op de huidige ECB-steun in het kader van de coronacrisis.
De Duitse rechters hebben bepaald dat het volledige opkoopprogramma van de ECB op zichzelf niet ongrondwettelijk is. Maar de centrale bank voor de eurozone heeft op bepaalde punten niet duidelijk gemaakt of bepaalde nadelen van het beleid wel in verhouding staan tot de voordelen, terwijl dat wel zou moeten. Zo wijzen tegenstanders van het ECB-beleid op lage rentes en het gebrek aan begrotingsdiscipline in bepaalde eurolanden door het opkoopprogramma.
Drie maanden
De rechters geven de ECB nu drie maanden de tijd om de gebreken uit het programma recht te zetten. Als ze niet kan verantwoorden dat het programma proportioneel is, mag de Bundesbank het stimulusprogramma niet meer ondersteunen. Het Grondwettelijk Hof in Duitsland boog zich over de kwestie na een klacht van verschillende Duitse politici en universitairen. Die vinden dat de ECB niet bevoegd is om staten rechtstreeks te financieren en zo aan economisch beleid te doen. Het Europese Hof van Justitie had eerder nochtans al geoordeeld dat de ECB haar mandaat niet overschrijdt met het opkoopprogramma.
‘Oorlogsverklaring’
De beslissing van het Duitse gerecht is volgens economieprofessor Joachim Wieland dan ook ‘een oorlogsverklaring aan het adres van het Europees Hof en zal ze gevolgen met zich meebrengen’. ‘Het is een uitnodiging voor andere landen om arresten die ze niet graag hebben simpelweg te negeren’, zegt hij.
Het ECB-opkoopprogramma, dat de economie een boost moest geven, startte in 2015 en werd eind 2018 stopgezet. Op het hoogtepunt kocht de ECB maandelijks 60 miljard euro aan schuldpapier op. Het programma werd vorig jaar heropgestart, in de laatste weken van Mario Draghi als ECB-voorzitter. Die controversiële beslissing zorgde voor spanningen binnen de raad van bestuur van de ECB. Eind maart werd al 2,7 biljoen (2.700 miljard) euro opgehaald.
Volgens de Duitse minister van Financiën Scholz heeft de beslissing van het Hof geen onmiddellijke gevolgen voor de Duitse centrale bank. ‘De Bundesbank kan tot nader order deelnemen aan het opkoopprogramma’, aldus Scholz in een reactie.
De Europese Commissie reageerde eerder al dat het Europees recht voorrang heeft op het nationaal recht, en dat ze het arrest in detail zal bekijken.
De raad van bestuur van de ECB houdt dinsdagavond een teleconferentie om de Duitse beslissing te bespreken, aldus een woordvoerder. Daarna volgt mogelijk een verklaring.
