‘De beangstigende evolutie van de woke-cultuur’

Onze tolerantiecultuur maakt stilaan plaats voor een moraliserende vinger, zegt onderneemster Daniëlle Van Wesenbeeck.

Ik heb de betekenis van ‘woke’ eens opgezocht. Mijn buikgevoel zegt dat we naar de verkeerde kant aan het overhellen zijn. Dat onze vrijheid tot denken wordt beknot door een evolutie van extreem moraliserend denken, die leidt tot polarisatie. De moraliserende vinger wijst ons bij elke uitspraak en stap terecht omdat we een groep van mensen zijn vergeten te vermelden, omdat we auteurs lezen die in een verkeerde tijdperk zijn geboren of omdat we in de schoolboeken van het eerste leerjaar nog altijd te veel Jan, Piet en Marie gebruiken.

Woke betekent een groter bewustzijn in de samenleving. Het komt van het Engelse awake, wakker zijn. Gaandeweg is het geëvolueerd naar ‘strijdbaar, een gebalde vuist’. In 2008 schreef de Afro-Amerikaanse zangeres Erykah Badu het lied Master Teacher met als refrein ‘ I stay woke‘. Sindsdien is het een term in de Afro-Amerikaanse cultuur als tegenreactie op racistisch gedrag. Gaandeweg heeft het zich uitgebreid tot een universele term voor maatschappelijk bewustzijn en politieke waakzaamheid.

Het is belangrijk dat mensen zich bewust worden van zaken die niet aanvaardbaar zijn. Het is belangrijk dat ze hun stem laten horen. Alleen evolueert de woke-cultuur stilaan naar het streven naar een morele zuiverheid. Nu we eindelijk bevrijd zijn van de katholieke erfzonde, lijkt het alsof we opnieuw beladen zijn met alle mogelijk zondig gedrag. Dat gaat van Zwarte Piet tot het verplicht aandacht hebben voor alles waarmee we iemand voor het hoofd kunnen stoten. Een voorbeeld: op de Nederlandse spoorwegen werd ‘dames en heren’ vervangen door ‘beste reizigers’. Op die manier wordt niemand vergeten.

Ik vind het niet meer normaal dat mijn kinderen, pubers op sociale media, worden aangevallen als ze durven te poneren dat iemands seksuele voorkeur misschien weleens minder uitgesproken mag worden geëtaleerd. Hun standpunt is dat zij ook niet van de daken roepen wat hun voorkeuren zijn. Ik leg hun dan uit dat als niemand aandacht legt op het feit dat er ook anderen zijn dan de meerderheid, we er ook nooit aandacht voor zullen hebben. Ik was destijds onder de indruk van de sufragettes, de beweging die streed voor de vrouwenrechten. Als zij die strijd niet waren aangegaan, was er wellicht nooit vrouwenstemrecht gekomen. Dat is een mooi voorbeeld. Maar dat wil nog niet zeggen dat vrouwen zich intolerant tegenover de mannen moeten gedragen. Dan kom je tot een wij-zijcultuur met verzuring als resultaat, terwijl we elkaar net zo nodig hebben.

Ik heb tolerantie altijd hoog in het vaandel gedragen. Iedereen mag zichzelf zijn en laat ons elkaar niet te veel beoordelen. Met begrip kom je al ver. Maar het wordt een ander verhaal als een groep van minderheden zelf de tolerantie niet meer toepast en agressief uit de hoek komt als je niet mee applaudisseert. Wie tolerantie vraagt, mag zelf ook tolerant zijn. Wie auteurs durft te lezen die mannelijk, wit en in de verkeerde periode geboren zijn, wordt al snel in het racistische kamp gezet, terwijl dat niet zo hoeft te zijn. We moeten kijken naar de inhoud zonder mensen onmiddellijk in groepen in te delen.

De morele zuiverheid wordt de nieuwe norm en dat is een gevaarlijke evolutie. Onze tolerantiecultuur maakt stilaan plaats voor een moraliserende vinger. Dat is op zijn minst beangstigend te noemen. Ik wil dat mijn kinderen opgroeien in een tolerante samenleving met aandacht voor minderheden zonder dat de slinger in de verkeerde richting doorslaat. Ik wil dat mijn kinderen opgroeien in een wereld van diversiteit, dat ze andersdenkenden, mensen met een andere kleur en cultuur zien als een verrijking. Maar ze hoeven niet mee de moraliserende zuivering te prediken. Zo werkt een samenleving niet.