China zoekt een uitweg uit het zero-covid-beleid

Chinese wetenschappers zoeken een manier om samen te leven met het virus. Uiteindelijk zullen de politici van het land beslissen. Omikron kan hen evenwel dwingen te handelen.

Sinds het begin van de pandemie zijn er in China niet meer zoveel nieuwe, plaatselijk overgedragen gevallen van covid-19 geweest. Op 16 maart werden er net geen 3.000 gemeld. Daarbij werden alleen de symptomatische gevallen meegeteld. Er zijn clusters gevonden in de meeste provincies van China (zie kaart). Een golf van zo’n omvang zou de meeste landen niet deren. Vele leren zelfs met het virus te leven. Maar in China stellen de nieuwe gevallen de zero-covid-strategie van de regering op de proef, die gebruikmaakt van massale tests en lockdowns om elk spoor van een uitbraak de kop in te drukken.

Veel buitenlandse deskundigen plaatsen vraagtekens bij die strategie. Ze vragen zich af of ze kan werken tegen de zeer overdraagbare omikronvariant. Michael Osterholm, een Amerikaanse epidemioloog, noemt omikron niet te stoppen. In januari schreef hij mee aan een opinieartikel waarin hij waarschuwde dat China zich een ramp op de hals heeft gehaald. De vaccins bieden maar een beperkte bescherming tegen omikron, relatief weinig mensen zijn van nature immuun en China’s gezondheidszorg is niet uitgerust om een grote golf aan te kunnen. Hongkong is een voorbode van wat China te wachten staat, als het roer niet wordt omgegooid, aldus Osterholm. Omikron heeft de stad overspoeld. Elke dag sterven er honderden, meestal ongevaccineerde en oude mensen.

Niet alleen buitenlanders roepen op tot verandering. De jongste tijd hebben ook Chinese artsen en epidemiologen laten doorschemeren dat een nieuwe aanpak nodig is. Hoewel zij in het openbaar blijven zweren bij het zero-covid-beleid, veranderen ze in stilte de betekenis van ‘nul’. Sinds eind vorig jaar vertelt Liang Wannian, een Chinese epidemioloog, aan de staatsmedia dat het nieuwe ‘dynamische nul’-beleid van China niet betekent dat er geen besmettingen meer zijn en dat de strengste maatregelen niet eeuwig zullen duren. Het beleid betekent dat er geen enkele tolerantie is voor trage reacties op uitbraken, zegt hij.

Leren samenleven

Het doel op de lange termijn is te leren leven met het virus, schreef Zeng Guang, de voormalige hoofdwetenschapper van het Chinese Centrum voor Ziektebeheersing en Preventie, vorige maand op Weibo, China’s versie van Twitter. Hij zei dat binnenkort een “Chinees stappenplan voor co-existentie met het virus” zou worden onthuld. Wil zo’n strategie werken, dan moet China zelf betere mRNA-vaccins produceren, of een einde maken aan zijn politieke weigering om doeltreffende, in het buitenland vervaardigde vaccins toe te staan. Betere behandelingen zouden ook helpen. En de regering zou zich minder zorgen moeten maken over milde infecties. Dat komt in grote lijnen overeen met de mentaliteitsverandering die Zhang Wenhong, een gerespecteerd arts die verantwoordelijk is voor de covid-respons van Sjanghai, heeft voorgesteld. Ambtenaren zouden preciezer en wetenschappelijker te werk moeten gaan en een evenwicht moeten vinden tussen voorkomen dat het virus opnieuw de kop opsteekt en de bescherming van de economie, schreef hij op Weibo.

De politiek van dit alles is ingewikkeld. China is erg trots op zijn covid-strategie, waarmee het beter heeft gepresteerd dan enig ander groot land, zowel in het vermijden van sterfgevallen als in het behoud van de economische groei. Politici zullen wellicht weinig geneigd zijn de beperkingen te versoepelen in de maanden voor een belangrijke vergadering van de Communistische Partij later dit jaar, wanneer president Xi Jinping naar verwachting zijn bewind zal verlengen. In Sjanghai worden zelfs de contacten van de contacten van besmette personen twee weken in quarantaine gehouden. Dat is geen verstandig gebruik van medische middelen. Maar het is in overeenstemming met de orders van Xi om te waken tegen “een grootschalige opleving van de epidemie”.

Geen zero-covid meer

Het bericht van Zeng Guang over het Chinese stappenplan naar co-existentie met het virus is verdwenen. Maar er zijn aanwijzingen dat de houding ten opzichte van covid aan het veranderen is in het land. Afgelopen zomer werd Zhang Wenhong online aangevallen door nationalisten, toen hij schreef dat China uiteindelijk met het virus zou moeten leven. Ze beschuldigden hem ervan te zwichten voor westerse ideeën en mensen te willen zien sterven. Zijn laatste bericht kreeg echter veel ondersteunende reacties. Geleerden die in contact staan met Chinese wetenschappers, zeggen dat sommigen interne adviezen aan het schrijven zijn over hoe het land veilig het zero-covid-beleid kan laten vallen. Uiteindelijk zullen politici beslissen of en wanneer een verandering nodig is. Omikron zou hen daartoe kunnen dwingen.