Waterleau zet in op hergebruik van afvalwater: ‘We kunnen tien keer meer water zuiveren’

In Europa is droogte een vrij nieuw probleem. In andere delen van de wereld wordt al decennialang gevochten voor elke druppel. Volgens het Vlaamse waterbedrijf Waterleau, dat kantoren heeft van Macau tot Zuid-Afrika, is het recycleren van afvalwater veruit de beste oplossing om de waterschaarste aan te pakken.

Vlaanderen doet het lang niet zo slecht. Er zijn de voorbije jaren maatregelen getroffen die ervoor zorgen dat we de droogte tot nu vrij goed doorstaan hebben”, meent Bart Goedseels, de CEO van Waterleau. “Als de drinkwatermaatschappijen zeggen dat er genoeg drinkwater is, dan geloof ik dat.” Hij verwijst ook naar de Vlaamse Blue Deal, het plan om minder verharding, meer vernatting en meer circulair watergebruik te promoten, waarvan we de vruchten vandaag nog niet plukken, maar later wel. Toch is het potentieel om meer te doen zowel in Vlaanderen als in Europa nog heel groot. “Als de regen nog veel langer uitblijft, en waterlopen zoals de Maas leeg dreigen te lopen, zitten we ook in Vlaanderen met een groot probleem.”

Volgens Goedseels zijn overheden en bedrijven in Europa zich er heel goed van bewust dat de extreme droogte geen eenmalig, maar een weerkerend fenomeen dreigt te worden. Ze werken allemaal aan een manier om beter te doen. Alleen is het probleem van de droogte in Europa vrij nieuw. “Slechts 2,5 procent van het afvalwater in Europa wordt hergebruikt. Met de huidige technologie zouden we dat percentage gemakkelijk kunnen vertienvoudigen”, meent Goedseels. “Het potentieel is vrijwel oneindig”, vindt Jeroen De Lathouwer, vice president business development bij Waterleau. “De technologie wordt steeds beter.” Er moet vooral op lokaal hergebruik worden ingezet, want voor elk transport moeten pompen – en dus energie – worden gebruikt. Bovendien kan er water uit leidingen over een lange afstand weglekken. Vorige week kondigde de Vlaamse droogtecommissie voor de zoveelste week op rij aan dat er geen nieuwe maatregelen nodig zijn en dat we dus nog altijd een zwembad voor de kinderen mogen vullen, onze auto mogen wassen en onze tuin mogen sproeien. Bij de werknemers van Waterleau, die dagelijks met waterschaarste bezig zijn, klinkt zoiets decadent in de oren. Zij zijn getraind om ‘geen druppel te verspillen’, zoals het in de slogan van Waterleau staat. In Marokko bijvoorbeeld, waar Waterleau zes grote waterzuiveringsstations uitbaat in steden zoals Marrakesh en Fez, is het het hele jaar door verboden drinkwater te gebruiken voor frivoliteiten zoals het wassen van een wagen.

Van water naar bier

Vroeger hadden brouwerijen 7 liter water nodig om 1 liter bier te brouwen. Vandaag hebben moderne brouwerijen nog maar 3 liter water nodig. “Bij Brouwerij Martens is 1,1 liter water zelfs genoeg om 1 liter bier te produceren”, weet De Lathouwer. Het voorbeeld is niet willekeurig gekozen. Waterleau sloot in maart een tienjarig partnerschap af met de op één na grootste brouwerij van ons land. Het gaat om een zogenoemd water-as-a-service-contract (WaaS). Waterleau biedt via Waterlease een soort abonnement aan bedrijven aan, die een vaste prijs per maand of per jaar betalen voor de huur van een installatie.

Bij Brouwerij Martens is er niet enkel een installatie gebouwd die 90 procent van het afvalwater recycleert en zuivert. Het afval dat uit het water wordt gehaald, levert na gisting tot biogas ook een groot deel van de energie die nodig is om de brouwerij te doen draaien. Daarmee slaat de brouwerij twee vliegen in één klap: een lagere energiefactuur én minder waterverspilling. “Hoeveel energie uit het afval kan worden gehaald, hangt ook af van de aard van het afval. Het afvalwater van een aardappelbedrijf zit vol zetmeel. Daar kunnen we nog veel meer energie uit halen”, voegt De Lathouwer toe.

Bij Colruyt Group loopt een project dat van sanitair afvalwater drinkwater maakt (zie kader Van het toilet naar de drinkfontein). “Wij werken heel vaak samen met voedings- en drankenproducenten. Doorgaans wordt het afvalwater wel tot drinkwaterkwaliteit gebracht, maar wordt dat water niet rechtstreeks in de drank of de voeding verwerkt”, legt De Lathouwer uit. “Het water wordt in de processen van de bedrijven gebruikt en kan in contact komen met voeding en drank, omdat het drinkbaar is, maar er is een psychologische drempel voor de meeste bedrijven. Bij Brouwerij Martens bijvoorbeeld komt er geen gezuiverd afvalwater in het flesje bier terecht. Bij Colruyt Group zal het personeel via de drinkfonteintjes wel gerecycleerd en gezuiverd water kunnen drinken.”

Het topje van de ijsberg

“In Frankrijk is het voor dranken- en voedingsbedrijven nog verboden om gerecycleerd en gezuiverd afvalwater te gebruiken in de bedrijfsprocessen. Daar komt binnenkort met een nieuwe wet verandering in. In België – en in andere landen – kan dat al veel langer”, legt Goedseels uit. Wat Colruyt Group doet, is vrij uniek. “In theorie zou het afvalwater van bedrijven dat wij opvangen en zuiveren tot drinkwater opnieuw op het netwerk kunnen worden gezet, maar daarvoor moet de regelgeving nog drastisch veranderen. De overheid moet er dan op kunnen vertrouwen dat privéwaterzuiveringsbedrijven drinkwater van voldoende hoge kwaliteit kunnen afleveren en er zouden meer controles moeten worden uitgevoerd.”

Het water van een voedings- of drankenbedrijf zuiveren lijkt nog gemakkelijk in vergelijking met het water dat chemische bedrijven lozen. Het debacle met het Amerikaanse chemiebedrijf 3M heeft ons er onlangs met de neus op gedrukt hoe gevaarlijke, chemische stoffen alom in onze omgeving aanwezig zijn. “We zien nog maar het topje van de ijsberg”, meent Goedseels. “Micropolluenten, ofwel heel kleine vervuilende chemische deeltjes, zijn de grote uitdaging voor waterzuiveringsbedrijven als Waterleau. Tot voor enkele jaren waren de overheid en het publiek zich daar nog totaal niet van bewust.” Ook De Lathouwer denkt dat er meer en meer vraag zal komen naar technieken om bijvoorbeeld verstoorders van de menselijke hormonenbalans uit het water te halen. Ook met dat thema is Waterleau al sterk bezig.

Voor Goedseels en De Lathouwer is het ook duidelijk dat we van technieken zoals ontzilting niet te veel moeten verwachten. Waterleau leverde wel de technologie om in het sluizencomplex De Ganzepoot in Nieuwpoort van water uit de Noordzee tegen 2025 drinkbaar water te maken voor 30.000 gezinnen. In Madinaty, nabij Caïro in Egypte, maakt Waterleau brak water – een mengeling van zoet en zout water – weer drinkbaar. Op sommige locaties zijn geen andere oplossingen mogelijk, maar het ontziltingsproces vraagt heel veel energie en is daardoor op de meeste plaatsen niet rendabel. Die activiteiten maken maar een klein deel van de omzet uit.

Waterleau is een exportbedrijf en tweevoudig winnaar van de Leeuw van de Export. Maar het exporteert wel een beetje minder dan vroeger. “Dat is geen bewuste beslissing van het bedrijf. De droogteproblematiek is verschoven. Het is normaal dat we ook steeds meer projecten opzetten in Europa en België. Vroeger was 95 procent van onze omzet export. Vandaag is dat 85 procent”, zegt Goedseels. “Het loopt soms wel eens gek. Zo hebben we een state-of-the-art waterzuivering in Pakistan neergepoot. De textielsector is een grote watergebruiker, die onder druk van de consument zwaar inzet op een nuluitstroom van schadelijke chemicaliën, maar die productie is grotendeels verhuisd naar lagelonenlanden.”

Digitale tweeling

Waterleau zet ook hard in op de digitale transformatie. De hoofdzetel volgt de zuiveringsprocessen wereldwijd nauwlettend op. Dankzij een digitale tweeling van een installatie is het mogelijk om op afstand de sturing onder bepaalde omstandigheden te simuleren en de dienstverlening aan de klanten te verbeteren. Waterleau verwijst ook graag naar een grote klant in de chemiewereld, maar is contractueel discretie verplicht.

Goedseels wijst er ook op dat Waterleau het DNA van een exportbedrijf heeft en altijd een exportbedrijf zal blijven. Droogte is zowat overal ter wereld een probleem. In rivieren van de Rijn tot de Yangtze heeft er sinds mensenheugenis nog nooit zo weinig water gestaan als in de zomer van 2022.

“Ons internationale karakter is een deel van onze aantrekkingskracht”, meent Goedseels. “Jonge ingenieurs willen graag bij Waterleau werken, omdat ze zo ook een stukje van de wereld kunnen zien. We kunnen projecten in Afrika, Noord-Amerika of Azië niet volledig vanuit Wespelaar opvolgen. Wij hebben niet zoveel problemen om werkkrachten aan te trekken op de huidige krappe arbeidsmarkt.” De Lathouwer voegt er nog aan toe: “Jonge mensen willen ook deel uitmaken van the purpose economy. Heel veel jongeren willen een baan met zingeving uitoefenen. Ze willen actief bijdragen aan oplossingen voor de klimaatverandering.”