Wat is er aan de hand bij ING?

Zowel bij ING Groep als bij ING België vonden wissels aan de top plaats. De bank lijkt het noorden kwijt.

30 juni 2020. Op de laatste werkdag van Ralph Hamers, de Nederlandse CEO van ING Groep, die vertrekt naar het Zwitserse UBS, maakte de Belgische ING-dochter bekend dat Erik Van Den Eynden het voor bekeken houdt als CEO van ING België. Dat beide data samenvallen, is symbolisch voor de mallemolen waarin ING verzeild is geraakt.

Als we hard zijn, moeten we vaststellen dat noch Hamers, noch Van Den Eynden het goed gedaan heeft. Na zijn passage in België werd Hamers in 2013 als een visionair verwelkomd aan het hoofd van ING Groep. Hij was de man van de digitalisering, de leider die van ING ‘het Amazon van de banksector’ zou maken. Overal in Europa werd hij op het schild getild als een ziener van de digitale toekomst.

Digitale reus

Door de perceptie te wekken een digitale reus te creëren wilde Hamers de waardering en de beurskoers van ING naar het niveau van bigtechbedrijven als Google en Facebook tillen. Dat is niet gelukt. ING bleef in de ogen van analisten en investeerders een financiële instelling, die daarenboven te kampen had met problemen zoals een falend antiwitwasbeleid. Dat laatste werd Hamers fataal.

Bovendien ligt zijn grootste project, de creatie van een gemeenschappelijk IT-platform voor de Belgische en de Nederlandse bank, op apegapen. Toen het in 2016 werd opgestart, waren nogal wat waarnemers sceptisch. Geen enkele bank, ook Fortis niet, was erin geslaagd een grensoverschrijdend Benelux-platform te bouwen. Maar ING had in Nederland de integratie van Postbank tot een goed einde gebracht en de Nederlanders dachten dat ze dat varkentje wel even zouden wassen.

De IT-migratie, waardoor 11 miljoen klanten in België en Nederland vanaf hetzelfde platform bediend zouden worden, had volgend jaar moeten plaatsvinden. Maar die deadline is opgegeven. Onderzoek van de kranten FD en De Tijd wees uit dat het project nog bijna nergens staat. De Belgische toezichthouder, de Nationale Bank, verzet zich omdat het zou betekenen dat de hele bank naar Nederland wordt overgeheveld, waardoor de controlemogelijkheden beperkt worden.

Hamers’ Benelux-project moest belangrijke schaalvoordelen opleveren, waardoor de bank veel minder mensen nodig had en forse besparingen mogelijk werden. In België slorpte ING het zusterbedrijf Record Bank op. 600 kantoren gingen dicht en zowat 3000 banen werden geschrapt. Omdat de banen sneller verdwenen dan het IT-project vorderde, kwam ING in de transitieperiode handen te kort.

Papieren leider

Erik Van Den Eynden, die in 2017 aantrad als CEO van ING België, bleek een papieren leider. Hij moest de herstructurering in België uitvoeren en het dient gezegd: hij verloor er nooit zijn glimlach bij. Maar de Antwerpenaar was te veel een marketeer. Van Den Eynden nam graag selfies die de indruk moesten wekken dat hij dicht bij zijn personeel stond. Maar de contacten waren kort en oppervlakkig. Hij slaagde er niet in zijn troepen te overtuigen of te begeesteren. Veel goede mensen verlieten de bank. Vooral Belfius deed daar zijn voordeel mee, luidt het in de markt.

De voorbije maanden had Van Den Eynden veel van zijn schwung verloren. Op een persconferentie in februari schetste hij een pijnlijk beeld van de ontwikkeling van de nieuwe ING-app, die zowel Belgische als Nederlandse klanten zou bedienen. Het leek alsof hij het geloof in de aanpak van zijn eigen werkgever verloren was. “Ik wilde weer fun hebben”, verklaarde hij zijn vertrek aan De Tijd. Dat klinkt minder hard dan “het was niet leuk meer”.

De forse herstructurering die ING België eind 2016 aankondigde, wierp onvoldoende vruchten af. De kosten zijn, ondanks de zware ingrepen, nog gestegen. Als we abstractie maken van de herstructureringskosten, kwam de kosten van ING België eind 2016 op iets meer dan 2,07 miljard euro uit. Eind vorig jaar bedroegen ze, inclusief provisies voor slechte leningen, 2,24 miljard euro. En dit jaar zullen de kredietprovisies, als gevolg van de coronacrisis, nog veel hoger oplopen.

McKinsey-girl

Dat zal ook de nieuwe sterke kracht bij ING Benelux, de Turkse Pinar Abay, niet zijn ontgaan. Abay werd eind vorig jaar benoemd tot hoofd van ING Market Leaders. Ze zat van 2016 tot 2019 in de raad van bestuur van ING België. Abay wordt omschreven als een ambitieuze vrouw die het niet pikt als de zaken niet vooruitgaan. Ze is niet zomaar aan het hoofd van de Benelux-entiteit gezet: ze staat voor de uitdaging om de winst op te vijzelen, het imago van de bank te verbeteren en de integratie van Nederland en België tot één bank af te ronden.

Abay was pas 34 toen ze in 2011 de leiding kreeg over ING Turkije. Ze hervormde de bank ingrijpend, opteerde voor een digitale strategie en legde de lat voor de medewerkers hoger. Na acht jaar had ze van ING Turkije een commerciële machine gemaakt die een rendement op eigen vermogen van 22 procent haalde. “Toen ik eraan begon, zei iedereen dat de kansen op succes klein waren”, vertelt ze in een interview op de ING-website. “Maar het onmogelijke proberen is mijn doel in het leven.”

Abay is gevormd door haar eerste werkgever, McKinsey. En wie McKinsey zegt, zegt besparingen. De vakbonden van ING België vrezen dan ook een nieuwe herstructurering. De helft van de 600 ING-kantoren in ons land zijn al maanden gesloten als gevolg van de corona-epidemie, en dat zou weleens definitief kunnen zijn.

Risicobeheer

Intussen bereidt ING zich voor op de financiële implicaties van de coronacrisis. De groep heeft een grote blootstelling aan de oliesector en verwacht zware kredietverliezen. In België dreigt de bank haar broek te scheuren aan enkele netelige bedrijfsdossiers zoals FNG. Risicobeheer, provisies en kredietherschikkingen zijn weer belangrijk. Vandaar wellicht de keuze voor ervaren risicomanagers als nieuwe toplui.

In Nederland bleek de 49-jarige Steven van Rijswijk, sinds 2017 hoofd risicomanagement, zowat de enige overgebleven ancien met voldoende expertise om een complexe internationale bankengroep te leiden. In België volgt CFO Hans De Munck op 1 oktober Van Den Eynden op als CEO ad interim. De Munck en Van Rijswijk kennen elkaar goed. De Belg was tussen 2012 en 2018 verantwoordelijk voor het balans- en kapitaalbeheer van de moederbank ING in Amsterdam. Een goede wederzijdse verstandhouding kan helpen om de mallemolen bij ING te stoppen.