Waarom de zelfrijdende auto nog niet doorbreekt op Vlaamse wegen

Het blijft wachten op de doorbraak van de zelfrijdende wagen op onze wegen. De technologie staat nog lang niet op punt en ondertussen brokkelt het vertrouwen van de consument in autonome voertuigen af. Onderzoekers pleiten voor meer veldtesten zodat mensen de mogelijkheden van de veelbelovende technologie in de praktijk leren kennen.

Vijf jaar geleden was de zelfrijdende auto hét gespreksonderwerp op conferenties over de mobiliteit van de toekomst. De optimisten droomden van onbemande robottaxi’s die je kunt oproepen met je smartphone en je op een veilige en comfortabele manier naar je bestemming brengen. Technologiebedrijven zoals Uber en Waymo, het zusterbedrijf van Google, voorspelden dat hun volautomatische wagens van niveau 5 (zie kader) op de weg zouden rijden in 2020 of 2021. Die deadline halen ze niet. Zelfs zelfrijdende auto’s van niveau 3 zijn nog niet rijp om te worden gelanceerd.

“De technologische ontwikkelingen zijn niet vertraagd, maar sommige voorspellingen waren te optimistisch”, stelt Frederic John, een Belgische mobiliteitsadviseur bij het Londense Neckermann Strategic Advisors. “Tussen 2025 en 2030 zal het mogelijk zijn je te laten rijden door een zelfrijdende wagen”, verwacht John. Samen met Lukas Neckermann bracht hij deze maand de internationale studie Being driven uit over de menselijke acceptatie van zelfrijdende voertuigen. “We zullen over vijf tot tien jaar niet worden overspoeld met autonome voertuigen. Maar de technologie zal worden ingevoerd op specifieke locaties en voor specifieke diensten.”

Vertrouwen opkrikken

De onderzoeker denkt in de eerste plaats aan privéterreinen zoals parkings, luchthavens en industriële sites waar autonome shuttles mensen en goederen vervoeren. “Het proefproject van de VUB op de universiteits- en ziekenhuiscampus in Jette is een mooi voorbeeld”, zegt Frederic John. Hij is gecharmeerd door de vele proefprojecten die in ons land worden opgezet. De wetgeving werd aangepast en de eerste test met een autonome shuttle op de openbare weg in ons land was in september 2018 in Han-sur-Lesse, een project van Vias Institute. Het pendelbusje, van het Franse Navya, reed een traject van 500 meter van de parking tot aan de loketten van het domein van de Grotten van Han.

In mei 2019 reed een zelfrijdende shutllebus van De Lijn enkele ritten zonder reizigers op het domein van Brussels Airport. In 2021 moet de zelfrijdende bus, van de Nederlandse constructeur 2getthere, autonoom pendelen tussen de terminal, de cargobedrijvenzone en de parkeerterreinen. Ook de MIVB deed testritten in het park van Woluwe en op de luchthaven van Charleroi wordt een proefproject opgezet. De eerste zelfrijdende auto die wordt getest in het Brusselse stadsverkeer is een Lexus. Die Lexus rijdt sinds de zomer autonoom door de Wetstraat en de Belliardstraat.

“Zulke tests zijn heel belangrijk om het vertrouwen van het brede publiek in de nieuwe technologie op te krikken”, stelt Frederic John. Neckermann Strategic Advisors deed een onderzoek bij 3000 Britten en 55 procent van de respondenten gaf aan zich niet comfortabel te voelen met het concept van zelfrijdende wagens. Amper 26 procent staat positief tegenover de autonome voertuigen. “Die resultaten liggen in lijn met andere internationale studies”, zegt John. In zijn jaarlijkse Global Automotive Consumer Study poneert Deloitte de stelling dat rijden met een volautomatische wagen een positieve ervaring zal zijn. 49 procent van de Belgische respondenten gaat akkoord met die stelling. In 2018 was dat nog 50 procent en een jaar eerder 53 procent.

Robot aan het stuur

Het consumentenvertrouwen in de prille technologie brokkelt nu al af en dat heeft vooral te maken met de veiligheid. In België is 43 procent van de respondenten in het Deloitte-onderzoek er niet van overtuigd dat zelfrijdende wagens veilig zijn. En dat terwijl de veiligheid een van de belangrijkste voordelen zou moeten zijn van de technologie. De mens aan het stuur is de zwakke schakel in het verkeer. Ongeveer 95 procent van alle verkeersongevallen in de Europese Unie is te wijten aan menselijke fouten. Maar van een robot aan het stuur verwachten we 100 procent betrouwbaarheid. “Enkele spraakmakende incidenten met zelfrijdende wagens hebben bijgedragen aan de stabilisering van het consumentenvertrouwen”, duidt Eric Desomer, de automotivespecialist van Deloitte België. “De resultaten zijn een wake-upcall”, zegt Frederic John. “Als de technologie morgen wordt ingevoerd, dan zullen niet veel mensen in die voertuigen stappen. De meeste experts kijken naar de technologie, de infrastructuur en de wetgeving als remmende factoren, maar volgens mij is de grootste barrière de mens die de technologie niet vertrouwt.” John wijst ook naar de ethische dilemma’s. “Wat als de machine moet kiezen tussen tegen een muur rijden of tegen een moeder met kind? Mensen stellen zich daar terecht vragen bij en het is aan de industrie om daarover te communiceren.” Volgens Frederic John moet de industrie – er zijn wereldwijd meer dan 300 bedrijven aan de slag met zelfrijtechnologie – meer mensen de kans geven om de technologie uit te proberen. “Als ze 45 minuten meerijden, zijn ze overtuigd.”