Volgens Pieter Timmermans, topman van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), slaan de bedrijven in ons land alarm over de ‘kostenexplosie die op hen afkomt’. De werkgeversorganisatie roept op tot tripartiet overleg (tussen regering, werkgevers en vakbonden) over onder meer een tijdelijk uitstel van de automatische indexering van de lonen.
‘De bedrijven slaan een alarmkreet over de kostenexplosie waarmee ze geconfronteerd worden’, zo zei de CEO van de werkgeversorganisatie tijdens een persconferentie. Aan de basis ligt de torenhoge inflatie, die in juni 9,65 procent bereiktte, het hoogste peil in veertig jaar, aangewakkerd door de prijsstijgingen van onder andere energie en grondstoffen na de oorlog in Oekraïne.
Loonindexering
Ook de buurlanden zijn geconfronteerd met hoge inflatie, maar de automatische loonindexering die België kent, doet daar bij ons een schepje bovenop, aldus Timmermans. ‘De lonen stijgen in België in real time én uitgebreider dan in de buurlanden’, zei hij. Het VBO verwacht dat de loonkosten voor de werkgevers in de periode 2022-2023 met 11 procent zullen toenemen. Daardoor zou de loonhandicap tegenover de buurlanden weer toenemen naar 16 procent in 2023. ‘Bijna de volledige verbetering die gerealiseerd werd in de periode 2015-2019 (van 16 naar 10 procent), dreigt op twee jaar ongedaan gemaakt te worden’, aldus VBO-hoofdeconoom Edward Roosens.
En dus moet de automatische indexering aangepakt worden, zegt het VBO.
Indexsprong
Een indexsprong, zoals ondernemersorganisatie Voka voorstelt, wijst het VBO af. ‘Dat is een onrechtvaardige maatregel’, aldus Timmermans. ‘Maar we moeten de impact van de indexering tijdelijk afremmen. Als we dat debat niet voeren, lopen we onvermijdelijk met het hoofd tegen de muur.’ En dan zal een indexsprong volgens Timmermans uiteindelijk wel noodzakelijk zijn.
Zelf schuift het VBO het voorbeeld van het Groothertogdom Luxemburg naar voren, een land dat ook een automatische indexering heeft. Daar kwamen werkgevers, vakbonden en overheid tot een akkoord om een schijf van 2,5 procent indexering tijdelijk uit te stellen, met compensaties voor de laagste inkomens. Een andere optie is om de lonen enkel in procenten te indexeren tot een bepaald niveau (bijvoorbeeld 3.500 euro) en boven dat niveau een forfaitaire indexering – een vast bedrag – toe te passen.
Overleg
Om zo’n debat te voeren, roept het VBO de federale regering op om tripartiet overleg bijeen te roepen. ‘Het is hoog tijd dat de beleidsmakers zich bewust worden van de impact van de competitiviteitscrisis die we momenteel meemaken’, aldus Timmermans. ‘We waarschuwen hier al sinds eind vorig jaar voor, maar eerst werd het probleem ontkend, dan werd gezegd dat de hoge inflatie tijdelijk was en nu is er uitstelgedrag. Maar dit probleem lost zichzelf niet op. Als we niets doen, is dat schuldig verzuim. We moeten niet wachten op een eerste groot faillissement alvorens in actie te schieten.’
Met snelle maatregelen kan volgens de VBO-topman nog veel schade worden vermeden. ‘Start daarom zo snel mogelijk een tripartiet overleg op om tot een billijke verdeling te komen van de impact van de crisis tussen consumenten, ondernemingen en overheid.’
Tijdens zo’n overleg zou er voorts ook gesproken moeten worden over maatregelen om de energiekosten van bedrijven beheersbaar te maken – het VBO pleit ervoor om de bijzondere accijnzen op elektriciteit voor de bedrijven (minstens tijdelijk) op nul te zetten. En er moeten ook maatregelen komen om de werkgelegenheidsgraad op te krikken.
Loon-prijsspiraal
Als er niets gebeurt, dan waarschuwt het VBO voor verstrekkende gevolgen. In eigen land is er volgens het VBO al sprake van een loon-prijsspiraal: de hoge inflatie leidt tot automatische indexering van de lonen, die wordt doorgerekend in de prijzen, en dat duwt de inflatie weer verder omhoog. Op de internationale markt dreigen de Belgische ondernemingen marktaandeel te verliezen. Ze zullen minder winst kunnen maken, waardoor ze investeringen zullen terugschroeven. Daarnaast wordt België door de hoge loonkosten minder aantrekkelijk voor buitenlandse bedrijven.
Uit de halfjaarlijkse rondvraag van het VBO bij leden-sectorfederaties komt al toenemend pessimisme naar voren. Meer dan de helft van de sectoren (55 procent) verwacht een verslechtering van de economische activiteit de komende zes maanden (eind 2021 was dit 42 procent), en ook de investeringsvooruitzichten zijn somber. Inzake werkgelegenheid is er nog geen grote impact, maar het VBO wijst erop dat die indicator altijd wat achterloopt op de andere. En de uitzendarbeid, die vaak een eerste signaal geeft, daalde in mei voor het eerst in maanden.
Recessie
De werkgeversorganisatie waarschuwt ten slotte voor een recessie volgend jaar. Ze verwacht eigenlijk dat de economische groei zal vertragen tot 0,5 procent (tegen 2,2 procent dit jaar), ‘maar als de loon-prijsspiraal blijft aanhouden en de inflatie doorstijgt tot boven 10 procent, wordt een recessie in 2023 nog moeilijk te vermijden’, aldus hoofdeconoom Roosens.
