Toepassingen voor blockchain komen moeizaam op gang

De hype rond blockchain heeft plaatsgemaakt voor realiteitszin. De technologie achter de bitcoin en andere cryptomunten botst op obstakels. Maar de meest uiteenlopende sectoren werken voort aan toepassingen. Want blockchain kan voor meer efficiëntie en meer controle zorgen.

Twee jaar geleden was een bitcoin bijna 20.000 dollar waard, ongeveer 2000 procent méér dan het jaar voordien. Nadien kwam een enorme crash, maar ondertussen noteert het alternatieve digitale geld weer boven 7000 dollar.

De blockchaintechnologie kende haar eigen hype en crash in het kielzog van de bitcoin. Blockchain is de voornaamste technologie die de werking van cryptomunten mogelijk maakt. Bedrijven begonnen te pas en te onpas met het woord blockchain te leuren en schrapten het nadien snel weer uit hun woordenboek ( zie grafiek).

Maar blockchain blijft in de luwte verder leven bij bedrijven, omdat de paranoïde trekjes van de technologie net veel potentieel hebben. Blockchain, een complex stukje software, maakt het onmogelijk bitcoins te vervalsen. En je kan er veilige transacties mee doen met volslagen onbekenden, zonder tussenpersonen. Daardoor heeft de technologie voor bedrijven het potentieel om hun administratie te automatiseren en tegelijk de wederzijdse controle te vergroten in de meest uiteenlopende processen.

Hulp tegen fraude

“Een echte blockchaintoepassing begint met gedeelde en verspreide data”, zegt Roderik van der Veer, de CTO van SettleMint. Het bedrijf ontwikkelde een softwareplatform waarmee bedrijven vlotter blockchainprojecten kunnen opzetten en kreeg onlangs onder meer 3,4 miljoen euro innovatiesteun van de Europese Unie en Vlaanderen. “De Belgische scholengroep VIA Don Bosco is een van onze klanten. Ze heeft scholen over de hele wereld, en de Belgische administratie moet ook toezien op de boekhouding van die buitenlandse scholen. Dat is een enorm kluwen. Om de zes maanden moet die administratie bijna een container vol bonnetjes en facturen verwerken. Dat digitaliseren met blockchain en zo ter beschikking stellen van de hoofdzetel en de school, kan al voor meer transparantie zorgen en een constant toezicht mogelijk maken in plaats van maanden achter de feiten aan te lopen. Zodra de data ingegeven zijn, kan niemand er nog iets aan veranderen zonder een spoor na te laten. Dat is het tweede belangrijke mechanisme van blockchain. Het helpt VIA Don Bosco fraude en vervalsing tegen te gaan. Veel toepassingen met blockchain combineren het systeem van gedeelde data en gedetailleerde logging met wat in het wereldje smart contracts worden genoemd. Je kunt daarmee bijvoorbeeld voorwaarden opleggen waaraan een transactie zeker moet voldoen vooraleer ze automatisch gevalideerd wordt door de blockchain, bijvoorbeeld dat maaltijdcheques enkel dienen om eten te kopen.”

Getrouwheidsprogramma’s

Meer transparantie, controle en efficiëntie zijn uiteraard zaken die de bedrijven aanspreken. Toch raken veel blockchainprojecten niet voorbij de experimentele fase. “Het voornaamste obstakel is niet de technologie”, zegt Van der Veer. “De rederij Maersk heeft bijvoorbeeld een blockchainplatform om haar containertrafiek beter op te volgen. Containers verschepen is geen eenvoudige transactie, er komen heel wat tussenpersonen en tussenstops bij kijken. Maar de concurrenten aarzelen om er mee in te stappen en hun data te delen met Maersk. Zulke samenwerkingen vergen nu eenmaal tijd en een mentaliteitsverandering. Daarom zie ik sneller grootschalige projecten komen op sectorniveau of bij pakweg Volkswagen Group. Zo’n grote speler kan in zijn eigen netwerk van leveranciers een blockchaintoepassing opleggen, bijvoorbeeld om de kwaliteit van de onderdelen te garanderen.”

Maar de vraag is of zulke grote bedrijven wel echte blockchainprojecten zullen invoeren. “Ik zie sommige grote consultancy- en ICT-bedrijven uitpakken met een blockchainoplossing die niets is gedecentraliseerd”, zegt Jean-Luc Verhelst. De onafhankelijke blockchain- en cryptomuntenexpert ziet ook regelgeving als reden voor een trage doorbraak van de technologie. “De Europese regels voor het gebruik en de bescherming van persoonsgegevens (GDPR) zijn bijvoorbeeld een uitdaging, maar het is echt wel mogelijk blockchain te gebruiken en daar toch in orde mee te zijn. Er is ook nog geen goed wetgevend kader voor tokens (stukjes code, nvdr) die via blockchain kunnen worden uitgewisseld en dus een economische waarde kunnen hebben. Toch zie ik het aantal projecten toenemen, ook al is de technologie nog nieuw. Ik verwacht bijvoorbeeld veel toepassingen in getrouwheidsprogramma’s of in circulaire economie”

Roderik van der Veer van SettleMint ziet daar ook veel potentieel in. “Vaak duurt het een tijd eer iemand daadwerkelijk over de getrouwheidspunten van een aankoop kan beschikken. Via blockchain kan dat vlotter afgehandeld worden. En het opent de poort voor nieuwe mogelijkheden, zoals het inwisselen van punten bij een partner. In plaats van voor korting bij een retailer kiest u dan bijvoorbeeld voor gratis airmiles.”

Vastgoed

Sceptici schilderen blockchain vaak af als een oplossing die wanhopig een probleem zoekt of op zijn minst de hype niet waard is. De case van het getrouwheidsprogramma zal hen wellicht niet overtuigen. Toch ziet Van der Veer de technologie een grote maatschappelijke impact hebben. “Blockchain kan veel administratieve problemen oplossen. In België zijn de meeste zaken best wel goed geregeld, al gebeurt het niet altijd even efficiënt. Wij hebben bijvoorbeeld wel een kadaster voor onroerend goed. Griekenland heeft dat niet, de VS ook niet. Wie in Amerika een huis verkoopt, neemt daarom meestal een extra verzekering. Die dekt de gerechtskosten als iemand een verkoop komt tegenhouden met een document waaruit blijkt dat hij de echte eigenaar is. Die zekerheid hebben wij in België wel, maar vastgoedtransacties zijn daarom ook ingewikkelder. Blockchain kan ze vlotter doen verlopen. Nu komen er een hele papiermolen en vergaderingen met notarissen bij kijken. In Zweden is er onlangs een testproject geweest. De juridische afhandeling van een vastgoedverkoop viel er terug van vier maanden naar zeventien dagen. Dat is fenomenaal. En in het bedrijfsleven lijkt het misschien overdreven processen zo minutieus te registreren via blockchain. Maar het beste voorbeeld vind ik nog altijd Toyota. De Japanse autobouwer moest enkele jaren geleden massaal auto’s terugroepen door slechte airbags. Er mag dan al een vertrouwensband zijn met een leverancier, het is veel beter met een blockchainmechanisme de zekerheid te hebben dat elke aangeleverde airbag een kwaliteitscontrole heeft ondergaan.”