Professor mediastudies Tim Raats over de VRT: ‘Efficiëntie is niet de insteek’

Het ontslag van CEO Paul Lembrechts blijft voor sociale onrust zorgen bij de VRT. Volgens professor mediastudies Tim Raats (imec-SMIT-VUB) wordt de openbare omroep nu ook harder aangepakt dan vroeger.

Bij de VRT is gestaakt tegen het ontslag van CEO Paul Lembrechts en de besparingen. Is deze Vlaamse regering strenger voor de VRT dan de vorige?

TIM RAATS. “De toon is scherper, maar dat is misschien ook eigen aan de politieke debatten van tegenwoordig. Vroeger waren er gelijkaardige eisen voor meer aandacht voor de Vlaamse identiteit en beperkingen op de nieuwssite VRTNWS. In de onderhandelingen werden die eisen een stuk ‘milder’. Ook nu zijn passages van het regeerakkoord al bijgewerkt in de beleidsnota van het kabinet-Dalle. Als je de besparingen ziet, moet je besluiten dat deze regering de openbare omroep wel opnieuw een minder belangrijke rol toebedeelt dan de vorige.”

Omdat ze de dotatie wil verminderen?

RAATS. “Ja. De voorbije jaren is er meer geld gekomen om Vlaamse audiovisuele producties te stimuleren, maar de regering beknot nu de belangrijkste hefboom om Vlaamse content te stimuleren, de VRT. Net nu het Vlaamse medialandschap met enorme uitdagingen kampt door de populariteit van buitenlandse streamingdiensten. Lokale tv-producties maken wordt moeilijker. Maatschappelijk zijn de noden nog groter: fake news, een polariserende samenleving en een leesniveau of toegang tot lezen die dalen, vooral bij jongeren.”

Door het conflict komt nu onder meer boven water dat een consultant bij de VRT meer verdiende dan de CEO. Er kan dus nog bespaard worden?

RAATS. “Ik zou me niet blindstaren op die bedragen. De VRT werkt nu eenmaal in een zeer competitieve markt. Mogelijk kan hier en daar nog vet van de soep, maar deze besparingen hebben niet als insteek de VRT efficiënter te maken. Overal in Europa besparen centrumrechtse en rechtse regeringen op de publieke omroep, omdat ze een marktlogica volgen en de private spelers maximaal de ruimte willen geven, maar misschien ook omdat het hun goed uitkomt dat die omroepen zwakker staan.

“Studies geven aan dat de sterkte van de commerciële omroepen net gestimuleerd wordt door een sterke openbare zender. Als een openbare omroep sterk investeert in nieuws, fictie en lokale content, volgt de rest. Studies die het omgekeerde aantonen, zijn minder talrijk.”

De VRT mag ook privé-inkomsten hebben, waaronder reclame.

RAATS. “Die inkomsten zijn geplafonneerd. Ik denk dat je vooral per medium moet kijken of er marktverstoring is. VRT heeft onlinereclame. Dat is uitzonderlijk voor een openbare omroep. Ik denk dat privéspelers daar meer moeite mee hebben dan met radioreclame.”

VTM plant een nieuwe, betalende streamingdienst om Netflix en co te counteren. Het hoopt nog altijd dat VRT zich daarbij aansluit en zo haar grote catalogus aan reeksen ter beschikking stelt.

RAATS. “Zolang de publieke opdracht er niet onder lijdt, kan de VRT wel samenwerken met DPG en haar reeksen aanbieden op commerciële platformen. De BBC doet iets gelijkaardigs in Groot-Brittannië, France Télévisions in Frankrijk. Maar het is voor de VRT moeilijk te verantwoorden dat ze al haar goede fictie uitsluitend tegen betaling beschikbaar zou maken via streaming.”