Overheidswebsites moeten toegankelijk zijn voor mensen met een beperking

Vanaf 23 september zouden alle overheidswebsites toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking, maar dat is nog niet het geval, zegt expert Roel Van Gils.

Door de coronalockdown werden onze levens nog digitaler dan ze al waren. Veel activiteiten gebeuren via onze smartphone of pc, van het invullen van onze belastingbrief tot kijken wanneer de volgende trein vertrekt. Alleen zijn veel sites niet gebouwd met mensen met een beperking in het achterhoofd. Ongeveer 15 procent van de bevolking heeft een visuele, motorische of cognitieve handicap. De websites en apps waarop de overheid informatie en toepassingen plaatst zijn voor hen vaak niet zo toegankelijk als voor hun medeburgers.

Hoe maak je een website toegankelijk? Bijvoorbeeld door te zorgen dat de teksten goed leesbaar zijn voor iemand die kleurenblind is en door video’s te ondertitelen voor wie slecht hoort. Wie de muis niet kan hanteren, moet op een website kunnen navigeren met toetsenbordcommando’s.

Om ervoor te zorgen dat overheidswebsites overal in de Europese Unie toegankelijk zouden zijn voor mensen met een beperking, vaardigde de Europese Commissie in 2016 al een richtlijn uit. De Belgische overheid nam die over. In de wet wordt verwezen naar een technische norm die WCAG heet (Web Content Accessibility Guidelines).

De belangrijkste deadlines vallen telkens op 23 september. Op 23 september 2019 moesten alle websites die na 2018 online kwamen, toegankelijk zijn. Vandaag is de deadline voor alle overheidssites die daarvoor gepubliceerd worden. De laatste deadline is in juni 2021. Dan moeten ook de mobiele apps van de overheid voldoen aan de richtlijnen.

Toegankelijkheid

Het gaat om een pak websites. De sites van alle overheden in ons land, van de federale overheidsdiensten tot die van de gemeenten, maar evengoed de websites van universiteiten, ngo’s of vervoersmaatschappijen. Voor heel wat websitebeheerders is de nieuwe regelgeving een stevige uitdaging, zeker aangezien ze nog aan het bekomen zijn van het werk dat de GDPR-regels hen bezorgde.

GDPR is de Europese verordening die organisaties verplichtte tegen mei 2018 de privacy te garanderen wanneer ze online gegevens van burgers verwerken. Net als de GDPR-regelgeving zorgde voor een eengemaakte privacywetgeving binnen de EU, harmoniseert WCAG de wetgeving over de toegankelijkheid van overheidswebsites.

De nodige informatie over hoe organisaties hun website kunnen aanpassen is te vinden op overheidssites als accessibility.belgium.be, maar voor veel overheidsorganisaties is dit geen prioriteit. “De meeste overheden zijn nog niet klaar. Het gevoel van urgentie is er nog niet,” zegt Roel Van Gils, die als toegankelijkheidsexpert organisaties begeleidt bij de aanpassing van hun websites. “Het valt op dat onze Belgische overheden niet zo actief communiceren over deze verplichting als in Nederland, waar de overheid het voorbije jaar roadshows en trainingen organiseerde. Ook mensen met een beperking zelf hebben er een belangrijke stem.”

“Goede leerlingen zijn bijvoorbeeld de centrumsteden Antwerpen, Leuven en Gent,” zegt Roel Van Gils. “Zij hebben grotere budgetten. Ook de federale overheidsdienst economie doet het goed. Het belangrijkste is dat je een toegankelijkheidsverklaring plaatst op je site en vervolgens je beleid bekijkt om stappen vooruit te zetten. Het is nochtans een heel sociale maatregel,” zegt Van Gils. “De hele maatschappij is digitaal geworden. Loketten worden afgeschaft en bij gebruikerstesten worden mensen met een beperking vaak niet uitgenodigd, zodat ze ook geen commentaar kunnen geven.”

“Het was zeker een even grote uitdaging als de GDPR,” zegt Marjan Van Hecke, digitale communicatiemanager van de stad Leuven. “Wij waren vroeg op de hoogte en hebben bij elke stap – van het design tot de productie van de website – de nodige aanpassingen gedaan. Net als voor GDPR zien wij dit als een evidentie, het moet gewoon in orde zijn.”

Naast de communicatie kan ook de handhaving beter, vindt Van Gils. De overheid moet zichzelf controleren, maar dat gebeurt nog niet zo conesequent als in ons buurlanden. “Je moet van bij de start rekening houden met toegankelijkheid, en niet wachten tot de website of app al klaar is om daarna aanpassingen te doen”, zegt Roel Van Gils. “In het bestek van de corona-app is toegankelijkheid voor mensen bijvoorbeeld expliciet opgenomen. Dat zorgt ervoor dat de app bij lancering voor alle burgers bruikbaar zal zijn. Dat klinkt logisch en noodzakelijk, maar helaas geldt dat nog niet voor alle digitale toepassingen die de overheid produceert, hoewel het bij wet verplicht is.”