Martine Reynaers over vrouwelijk leiderschap: ‘Als je niet op de werkvloer bent, ben je niet zichtbaar’

Martine Reynaers leidt Reynaers Group al sinds 1986. Al even lang pleit ze voor meer vrouwen aan de top. De coronacrisis houdt risico’s in voor vrouwen die werken, waarschuwt Reynaers. “Ik heb het gevoel dat veel vrouwelijke medewerkers te gretig ingaan op thuiswerk. Ik ben bang dat dat ten nadele is van hun carrière.”

Martine Reynaers bouwde, met de steun van haar drie zussen en haar broer, het door haar vader opgerichte familiebedrijf Reynaers Aluminium vanuit het Antwerpse Duffel uit tot een wereldspeler in profielen in aluminium – en sinds de overname van het Zwitserse Forster drie jaar geleden ook in staal – vooral bestemd voor ramen en deuren. Reynaers stond steevast mee op de barricaden voor meer vrouwelijk leiderschap, dat ze uitdroeg via haar mandaten bij het VBO en Voka. Ook in de laatste jaren van haar CEO-schap heeft de 64-jarige Reynaers nog niet aan gedrevenheid ingeboet.

Eerst de onvermijdelijke vraag: wat is de impact van de coronacrisis?

MARTINE REYNAERS. “Vorig jaar haalden we een omzet van ruim 580 miljoen euro. Door covid komen we dit jaar allicht uit rond 550 miljoen. Zowel bij ons als bij onze klanten vallen geregeld mensen uit door de verplichte quarantainemaatregelen. Al hebben wij tot nader order geen besmettingen op de werkvloer gehad en is niemand al ernstig ziek geworden. Maar we zien ook kansen en slagen er vrij goed in de dynamiek in ons bedrijf te behouden. Deze periode geeft ons ook de kans te werken aan projecten zoals de versterking van onze digitale platformen. We steunen onze klanten zo veel mogelijk door hen door de hele verkoopcyclus heen te helpen, vooral nu Batibouw niet fysiek kan doorgaan en showrooms verplicht gesloten zijn.”

Is het moeilijker om uw medewerkers te motiveren?

REYNAERS. “De mensen zijn wel mee, al heeft covid niet meteen een enthousiasmerende invloed. Maar ik wil de moed erin houden. We hebben het nog niet zo slecht in België. Diegenen die werken in een bedrijf dat is geraakt door covid, worden in de meeste gevallen vergoed en hebben niet al te veel loonverlies. Al is dat niet overal zo. Onder meer in de evenementensector is het veel erger.”

Hoe voelt u de crisis aan?

REYNAERS. “Je moet altijd bezig zijn met de strategie, de klanten, de verkoop en de digitalisering, en dan komt die crisis erbovenop en maak je je zorgen over je medewerkers, je klanten en de economie. Het is voor leidinggevenden dus ook een stresserende periode. Al wordt niet enkel gedacht aan covid. Alles gaat door. Ik zie mij de stress niet opvangen door thuis te werken. Ik kom naar kantoor. Mijn aanwezigheid is belangrijk. Op onze site werken 500 mensen, van wie 250 op de werkvloer moeten zijn, want anders gebeurt hier niks. Ik wil die mensen tonen dat we niet allemaal thuis achter ons bureau zitten en veel van mijn leidinggevenden doen hetzelfde. Wij werken in alle veiligheid.

“Er zijn ook medewerkers die voor thuiswerk kiezen. Maar met de werknemers die in deze moeilijke tijden hier zijn, voel ik een sterkere verbondenheid dan met degenen die thuis werken. Als ik nu bepaalde mensen meer zie dan anders, denk ik: die gaan mee het gevecht aan. Anderen werken allicht ook goed, maar thuis een koffie drinken achter je computer is toch iets minder stresserend of minder mobiliserend dan naar het werk komen.”

U leidt het bedrijf sinds uw 29ste en u bent al lang een rolmodel voor veel vrouwelijke managers. Maar nog altijd moet onder meer met een initiatief als Inspiring Fifty aan de kar van het vrouwelijke leiderschap en ondernemerschap worden getrokken. Het loopt nog niet zoals het moet.

REYNAERS. “Ik maak me er zorgen over dat bedrijven in deze tijden weinig druk leggen op hun mensen om naar kantoor te komen. Ik voel dat dat in het nadeel van vrouwen is. Ze stappen sneller naar thuiswerk over dan mannen, omdat zij mee de verantwoordelijkheid dragen voor de thuisomgeving. Dat is niet goed. Als je niet op de werkvloer bent, ben je niet zichtbaar voor nieuwe projecten. Ik heb het gevoel dat veel vrouwelijke medewerkers door de covid-crisis te gretig ingaan op thuiswerk. Ik ben bang dat dat ten nadele is van hun carrière.”

Hoe kan de evolutie naar meer vrouwen aan de top worden versneld?

REYNAERS. “Inspiring Fifty is goed om vrouwen, die in meer technische functies de top hebben bereikt of heel mooie prestaties hebben geleverd, in de kijker te zetten. De overheid kan ook een heel grote stap zetten door vrouwen veel meer kansen te geven. Bedrijven kunnen dat ook, door te zorgen voor een fatsoenlijke vertegenwoordiging van vrouwen in directieteams. Al is het niet altijd eenvoudig, en dan kom ik weer terug op de coronacrisis. Het is belangrijk dat vrouwen zich blijven profileren en niet te snel toegeven aan de impuls om thuis te werken. Ze moeten zichtbaar blijven, niet alleen via Skype, Zoom of Microsoft Teams, maar ook op de werkvloer.

“Op een zeker moment in de carrière van een vrouw vergt het moederschap veel aandacht en energie. Maar dat we langer leven en ook langer moeten werken, is een sterke positieve factor voor vrouwen, omdat ze na de jaren dat hun kinderen klein zijn nog twintig tot dertig jaar voor de boeg hebben en een heel mooie carrière kunnen uitbouwen. Toen ik startte, werkte hier niemand van zestig jaar. Nu ben ik 64. Dat de carrière van vrouwen wat langer kan duren, is niet alleen goed voor henzelf. Het is ook goed voor bedrijven.”

Hoe staat het met de vervrouwelijking bij Reynaers?

REYNAERS. “We willen dat al onze medewerkers zich ontplooien, maar we staan zeker open voor de rekrutering en de ontwikkeling van vrouwelijk talent. Een derde van onze mensen zijn vrouwen. Voor constructie en bouw, waarin wij actief zijn, is die verhouding niet zo ongebruikelijk, maar het kan beter. We kunnen dat nog versnellen.”

Bent u een voorstander van quota voor vrouwen?

REYNAERS. “Zeker voor raden van bestuur. Dat heb ik nooit verheeld en ik heb het altijd verdedigd toen ik actief was in het VBO. Door de quota is het aantal vrouwelijke bestuurders aanzienlijk gestegen. Al zou dat moeten worden uitgebreid naar raden van bestuur van niet-beursgenoteerde bedrijven.

“Uiteraard heb ik daar nooit last van gehad. Ik ben doorgegroeid in het bedrijf waarvan ik de naam draag. Dat geeft enorm veel krediet. Terecht of onterecht, dat laat ik in het midden. Maar omdat ik deel uitmaak van de familie, denken velen dat het ondernemerschap me met de paplepel is ingegoten. Dat is niet zo, maar het gaf me wel een positieve rugwind. Voor vrouwen die niet uit een ondernemersomgeving komen en op eigen houtje doorgroeien, heb ik daarom heel veel respect. Ik heb het onder meer over Dominique Leroy, Marleen Vaesen en Françoise Chombar. Hun verwezenlijkingen vind ik veel sterker dan die van mij. Wat met Dominique Leroy is gebeurd, is verschrikkelijk. In een aantal andere gevallen van mogelijke insidertrading zijn mannen er veel gemakkelijker van afgekomen. Zij is aan de schandpaal genageld voor drie keer niks en dat begrijp ik niet. Er is niets bewezen en ze heeft er goed aan gedaan dat proces af te kopen, want dat kon niet blijven duren.”

Verrast het u dat nog altijd moet worden gezocht naar vrouwelijke rolmodellen zoals u?

REYNAERS. “Ik zie toch vooruitgang. Ik tel veel meer vrouwen in leidinggevende posities dan toen ik startte. Het duurt lang, maar het is een belangrijke verandering in de maatschappij. Zo’n evolutie duurt een paar generaties. Al maak ik me daar niet zoveel zorgen over. Zo slecht hebben we het tot nu niet gedaan. Zo vind ik het goed dat al die problemen van seksuele intimidatie in bedrijven open worden besproken en dat daar een halt aan wordt toegeroepen. Mensen letten nu veel meer op wat ze zeggen. Een aantal grapjes kunnen niet meer. Ik heb het anders gekend.”

Welke wijze raad geeft u in het algemeen aan uw medewerkers?

REYNAERS. “Luister naar je klanten, je markten en je mensen. Maar als leider moet je ook grenzen verleggen. Dat doe je niet door alleen maar te luisteren. Je moet je mensen ook uit hun comfortzone halen, ze uitdagingen geven en deadlines stellen. Covid helpt daarbij niet. Mensen hebben de neiging om in zichzelf te keren, bezig te zijn met hun gezondheid en die van hun familie, met voorzichtig zijn, maskers dragen, afstand houden, met de statistieken en hoe erg die zijn, en met de situatie in de ziekenhuizen. Dan moet je er als leidinggevende voor zorgen dat mensen over iets anders dan covid kunnen nadenken en praten, en duidelijk maken dat ze ook moeten werken aan de toekomst van het bedrijf.”

Bent u erg kritisch?

REYNAERS. “Jazeker. Ocharme de mensen die met mij werken ( lacht). Maar ik ben ook heel kritisch voor mezelf. Ik vind van mezelf dat veel zaken beter kunnen. Zo ben ik lang geen digital native, maar toch probeer ik in het digitale state of the art te zijn. Ik moet toch het voorbeeld geven? Anders zeggen ze hier: we worden geleid door een dinosaurus” ( lacht).

U leidt een niet-beursgenoteerd familiebedrijf. Begrijpt u de recente beslissing van Michèle Sioen om haar familiebedrijf van de beurs te halen?

REYNAERS. “Sioen is Reynaers niet. Zij hebben het ooit nodig gevonden om naar de beurs te trekken en zien de noodzaak daarvan nu veel minder in. Ook wij hebben al structuren uitgewerkt en daarna stopgezet omdat we het nut er niet meer van inzagen. Zo hebben we andere bedrijven opgericht en die dan gefuseerd of geliquideerd. Nu, wij vonden het nooit nodig naar de beurs te gaan. We hebben het nooit ernstig bekeken en hebben ook nu geen enkel plan in die richting.”

Werken uw vier kinderen in het bedrijf?

REYNAERS. “Mijn zus Karin en ik hebben kinderen die in het bedrijf werken, in het management of als medewerker, maar nog niet in een directiefunctie. Ik ben misschien niet helemaal objectief, maar ze hebben mooie verantwoordelijkheden en doen het volgens mij heel goed.”

Twee jaar geleden zei u dat u hoopte uw dagelijkse opdracht in twee of drie jaar te kunnen afbouwen. We zijn twee jaar verder.

REYNAERS. “Oei! Nu al? Ik had het niet eens gemerkt ( lacht). De tijd vliegt. Voorlopig behoud ik nog het vertrouwen van mijn familie en ik hoop het nog even vol te houden. Zeker in covid-tijden is het niet ideaal om van kapitein te veranderen op het schip. Het is dus niet direct de grote prioriteit. Eerst 2020 goed afwerken en er dan voor zorgen dat we in 2021 een positieve trend zien in de omzet, daar concentreer ik me volledig op. Maar het is een reflectie die we voeren in de raad van bestuur. We hebben plannen, maar die zijn nog niet heel concreet. Op zeker moment zullen we landen, zonder haast en zonder stress. Als het zover is, bel ik je. Beloofd.”