Hyperdiscreet Sibelco lijdt onder ineengestorte Amerikaanse oliemarkt

Het beursgenoteerde Covia, waarin de Kempense multinational Sibelco een tweederde belang heeft, vroeg de voorbije nacht bescherming aan tegen zijn schuldeisers. De onderneming zit in zwaar weer, als leverancier voor de schaliegas en -oliemarkt. Sibelco boekte de voorbije twee jaar 1,6 miljard euro minwaarden. “De familiale aandeelhouders zijn dat niet gewoon”, zegt een intimus van de uiterst discrete familiale onderneming.

Covia is een leverancier van ‘fraczand’. Dat wordt gebruikt voor de exploitatie van schaliegas en -olie. Covia is actief in Noord-Amerika en ontstond uit de fusie van de voormalige Sibelco-dochter Unimin en het Amerikaanse Fairmount Santrol. Op 1 juni 2018 ging het bedrijf naar de beurs van New York. De introductiekoers was 25 dollar, maar gisteren, maandag 29 juni, bleef daar een schamele 0,48 dollar van over.

Covia wordt zwaar getroffen door een sector die lijdt onder de ineengestorte energieprijzen. De lage olieprijs maakt winning via schaliemethodes niet langer rendabel. Covia is leverancier van zogenaamd ‘noordelijk wit zand’. Dat is een beter maar duurder alternatief voor de lokale grondstoffen van de schalieproducenten. Maar zij opteren steeds meer voor de lokale en goedkopere alternatieven. Als gevolg daarvan had Covia vorig jaar een overschot aan productiecapaciteit van 15 miljoen ton. Daarmee gepaard gaat een overschot aan treinwagons die het zand vervoeren en opslagloodsen. Herstructureringen zijn gaande.

Covia kwakkelde dus al twee jaar, maar de coronacrisis geeft de genadeslag. Hoofdaandeelhouder Sibelco, dat tweederde van Covia controleert, boekte vorig jaar bijzondere waardeverminderingen voor ruim 1,3 miljard euro. In 2018 was al 311 miljoen euro afgeboekt (daarbij zaten transactiekosten voor de fusie en de beursgang van 86 miljoen euro). Het leidde vorig jaar tot een nettoverlies bij Sibelco van 1,1 miljard euro.

Discrete families

Voor Sibelco, jarenlang omschreven als ‘een discrete parel uit de Kempen’, komt dat verlies extra hard aan. Het familiebedrijf is bijzonder discreet, en heeft als belangrijkste aandeelhouder de familie Emsens. Stanislas Emsens richtte in 1872 de onderneming op. Voluit is de naam Verenigde Zand- en Steengroeven en Belgische Kwartsmeelvennootschap. Of in het Frans Sablières & Carrières et Compagnie Belge des Silices Réunies. Via huwelijken kwamen daar families uit de Belgische grootadel bij, zoals die rond Boël, Solvay, en de Belgische AB InBev-telgen (De Mevius en De Pret). Vandaag reikt het versnipperde aandeelhouderschap tot zeven generaties ver.

Sibelco is een multinational. Het bedrijf werd groot in zand. Maar dan wel speciaal zand. “Stel je eens voor: dit bedrijf kan tot één euro voor een kilo zand vragen”, zegt een kenner van het huis. Kwartszanden voor de industrie bijvoorbeeld. En zand uit Limburg behoort dan nog tot het beste van de wereld. Het kwartszand uit Lommel en Maasmechelen is van het zuiverste van de wereld, heel fijn en heel wit. Het is een van de belangrijkste grondstoffen voor onze hoogtechnologische samenleving. Met toepassingen als isolerende beglazing, tafelservies, keramische tegels, juwelen, tandpasta, spiegels, schermen van smartphones en plasma-tv’s. Kwartszand geeft ook pilsbier een heldere kleur.

Families willen dividenden

Sibelco omschrijft zichzelf als “een wereldwijde leider in materiaaloplossingen”. De onderneming ontgint, verwerkt en verdeelt gespecialiseerde industriële mineralen. Met 163 fabrieken is het bedrijf in 31 landen actief. Een opvallende order het voorbije jaar was de levering van materiaal voor een deklaag op de 2400 kilometer lange pijpleiding Nord Stream 2. Dat is een politiek uiterst gevoelige gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland.

Die bijzonder brede waaier aan activiteiten toont ook aan dat Sibelco, behoudens de strubbelingen met Covia in Noord-Amerika, een gezond en veerkrachtig bedrijf blijft. Het jaarverslag rapporteert een nettowinst van 10 miljoen euro, indien de bijzondere waardeverminderingen niet worden meegeteld. De aandeelhouders werden bovendien, ondanks het zware verlies door Covia, verblijd met een dividend van 71 miljoen euro. Dat was evenveel als vorig jaar. Ook de balanscijfers blijven zeer solide (zie tabel), al laat Covia onmiskenbaar sporen na.

Daar wringt ook het schoentje. “Door de vele generaties raakte het aandeelhouderschap versnipperd”, zegt een intimus van het huis. “Die aandeelhouders staan vaak heel ver van de business. Zij rekenen vooral op het dividend. Veel familieleden hebben dat ook echt nodig. Ze zijn die verliesjaren niet gewoon. Ze raakten gewend aan vele jaren met hoge winsten. Veel familieleden zijn ook actief in heel uiteenlopende sectoren. Het maakt dat er ook uiteenlopende visies zijn over hoe het verder moet met het bedrijf”.

CEO Jean-Luc Deleersnyder hield de eer aan zichzelf, en liet in maart weten dat hij opstapt. De nieuwe CEO wordt de Duitser Hilmar Rode. De voormalige baas van het ter ziele gegane Nyrstar komt vanaf september aan het roer bij Sibelco. “Rode moet orde op zaken zetten. Hij moet de boel rechttrekken”, analyseert een sectorkenner de wissel aan de top. “Zijn voorganger had niet langer het juiste leidersprofiel. Rode kent de sector heel goed. En vergelijk Sibelco niet met Nyrstar. De fundamenten bij Sibelco blijven stevig. Alleen bij Covia gaat het slecht. Maar Sibelco heeft vooral nog heel lange exploitatierechten voor zijn mijnen. Het kan dus nog jarenlang zand ontginnen en verwerken tot diverse types producten”.