Hoe FC Barcelona een fortuin verkwistte

Na 21 jaar verlaat de Argentijnse topvoetballer Lionel Messi FC Barcelona. Een verhaal over hoe ‘s werelds beste en rijkste voetbalclub de strijd om talent verloor.

Voor de pandemie was FC Barcelona de eerste sportclub met een jaarlijks inkomen van meer dan 1 miljard dollar. Nu bedraagt haar brutoschuld ongeveer 1,4 miljard dollar. De Spaanse voetbalcompetitie La Liga heeft de club verboden nog meer geld uit te geven dat ze niet heeft. Daarom is Barça er niet in geslaagd een nieuw contract te sluiten met Lionel Messi, ‘s werelds beste en best betaalde voetballer. Hij heeft voor twee jaar getekend bij de Paris Saint-Germain (PSG). Barcelona heeft de meeste van zijn andere spelers in de uitverkoop gezet, maar tot nu toe zijn er weinig kopers.

Barcelona is in een vrije val terechtgekomen sinds het in juni 2015 in Berlijn zijn vierde Champions League-finale in tien jaar won. De club was dominant geworden op een goedkope manier, dankzij een eenmalige generatie van briljante voetballers uit de eigen jeugdacademie. In die tijd kon Barça het zich veroorloven bijna elke voetballer te contracteren. Toch heeft Barcelona de oorlog om talent verloren. Wat ging er mis?

Rampzalig transferbeleid

De man die Barcelona’s rampzalige transferbeleid tussen 2014 en 2020 overzag, was Josep Maria Bartomeu. Het probleem was dat hij weinig van voetbal of de voetbalwereld wist. Zijn sportdirecteur, de legendarische Spaanse doelman Andoni ‘Zubi’ Zubizarreta, had spelers als Neymar en Luis Suárez gecontracteerd. Maar Bartomeu ontsloeg Zubi al snel.

Barcelona’s neergang begon met het verlies van Neymar. De Braziliaan was in het seizoen 2015-2016 goed voor 1,2 verwachte doelpunten per wedstrijd, slechts iets achter Messi’s duizelingwekkende 1,4. Maar Neymar wilde Messi zijn: de belangrijkste man van het team. In 2017 sloot hij zich aan bij PSG voor een transfersom van 220 miljoen euro, een wereldrecord. Barcelona is er nooit in geslaagd hem te vervangen.

In 2017 bood de Spaanse makelaar Junior Minguella het bestuur van Barcelona de sensationele 18-jarige Franse spits Kylian Mbappé aan. Maar bestuurslid Javier Bordas liet weten dat ze hem niet wilden. Bordas zou jaren later zeggen dat de technische staf van Barça ook de jonge Noor Erling Braut Haaland had afgewezen. Vandaag zijn Mbappé en Haaland de twee meest begeerde jonge mannen in het voetbal.

Barça richtte zijn pijlen op een andere jonge Fransman, Ousmane Dembélé van Borussia Dortmund. Bartomeu wilde maximaal 80 miljoen euro betalen. De Duitsers vroegen ongeveer het dubbele. Bartomeu gaf toe. Hij beloofde 105 miljoen euro vooraf te betalen, plus 42 miljoen euro aan prestatiebonussen – meer dan Mbappé zou hebben gekost. Nog geen zes maanden later betaalde Barça 160 miljoen euro aan Liverpool voor de Braziliaan Philippe Coutinho. Noch Dembélé, noch Coutinho slaagde bij Barça.

Begin 2019 betaalde Barcelona Ajax 75 miljoen euro voor de jonge middenvelder Frenkie de Jong. Volgens de voetbalmakelaar Hasan Cetinkaya was dat bijna het dubbele van wat Ajax aanvankelijk had gehoopt te krijgen. Cetinkaya zei: “Er stond een enorme druk op de sportieve leiding van Barcelona om de deal rond te krijgen.”

In de zomer van 2019 liet Neymar Messi weten dat hij PSG wilde verlaten. Messi zag een kans om Barcelona’s fout van 2017 te herstellen. Maar Barça was niet van plan PSG’s vraagprijs van zo’n 200 miljoen euro te betalen. Tegen die tijd zat Barcelona in geldnood, deels vanwege de slechte aankopen en deels omdat de salarisverhogingen die Messi’s vader Jorge voor zijn zoon bleef afdwingen, de club deden leegbloeden.

Tussen 2017 en 2021 verdiende Messi in totaal meer dan 555 miljoen euro, volgens uittreksels uit zijn contract, gepubliceerd in de krant El Mundo. Een hoge Barça-functionaris vertelde dat Messi’s salaris tussen 2014 en 2020 verdrievoudigd was. Maar hij voegde eraan toe: “Messi is niet het probleem. Het probleem is de besmetting van de rest van het team.” Telkens als Messi een loonsverhoging kreeg, wilden zijn teamgenoten er ook een. Messi’s salaris maakte het uiteindelijk onmogelijk voor Barcelona om de speler te kopen die Messi het liefst wilde.

In plaats daarvan betaalde Barcelona 120 miljoen euro aan Atlético Madrid voor Antoine Griezmann, de 28-jarige Fransman die de club een jaar eerder had afgewezen. Het was een recordbedrag voor een voetballer ouder dan 25 jaar.

Vergrijzende ploeg

Barcelona gaf tussen 2014 en 2019 meer dan 1 miljard euro uit aan transfers, maar zoals oudgediende verdediger Gerard Piqué toegaf: “Elk jaar waren we een beetje slechter.” In januari 2020 ging de club op koopjesjacht. Sportief directeur Eric Abidal nam contact op met de makelaars van Cédric Bakambu, een Frans-Congolese spits bij Beijing Guoan. Bakambu sprong op het vliegtuig naar Hongkong, vanwaar hij een vlucht naar Catalonië kon nemen. Toen het vliegtuig landde, kwam er een bericht van Abidal: Barça was van gedachten veranderd. De club tekende de Deen Martin Braithwaite, die was geflopt bij Middlesbrough.

De vreemdste aankoop uit het Bartomeu-tijdperk was Matheus Fernandes. In januari 2020 tekende Barça de 21-jarige reservemiddenvelder van de Braziliaanse club Palmeiras. De transfersom bedroeg 7 miljoen euro, plus 3 miljoen aan mogelijke aanvullingen. Na een uitleenperiode bij Valladolid, waar hij slechts drie wedstrijden speelde, keerde hij terug naar Camp Nou. Vorig seizoen speelde hij 17 minuten voor het eerste elftal.

In de zomer van 2020 kreeg de vergrijzende ploeg er nog een 30-jarige bij in de vorm van Miralem Pjanic, via een bizarre ruilhandel met Juventus. In augustus, na een 8-2-nederlaag tegen Bayern München in de Champions League, werd Barça’s financiële crisis acuut. De club moest overbetaalde oudere spelers, waar weinig vraag naar was, van de hand doen. Suárez, 33, kreeg te horen dat zijn diensten niet langer nodig waren. Hij ging naar Atlético.

Bartomeu verdient wel lof voor het aantrekken van de 17-jarige Pedri van Las Palmas die zomer, voor een initieel bedrag van slechts 5 miljoen euro. Hij schitterde deze zomer voor Spanje op het Europees kampioenschap en in de olympische finale tegen Brazilië.

Spelers zonder contract

Barcelona eindigde vorig seizoen als derde in de Spaanse competitie, de slechtste prestatie sinds 2008. Dit seizoen kan het nog erger worden. La Liga heeft aangegeven dat de club dit jaar maar 160 tot 200 miljoen euro mag uitgeven aan spelerskosten. De club is overgestapt van koopjesjagen naar het aantrekken van spelers zonder contract, waarvoor geen transfersom wordt betaald.

Barça heeft een paar relatief bescheiden betaalde reserves van de hand gedaan, zonder dat de loonsom noemenswaardig is gedaald. Het contract met Fernandes werd opgezegd. Naar verluidt onderneemt hij juridische stappen wegens oneerlijk ontslag. Barça zou graag enkele dure spelers verkopen, maar Dembélé is geblesseerd en Coutinho herstelt van een blessure. Mogelijk moet de club uiteindelijk haar meest gekoesterde jonge spelers, Pedri en De Jong, verkopen.