Hoe doen de Belgische AI-bedrijven het? ‘Kapitaal is geen probleem, talent wel’

In almaar meer disciplines duiken nieuwe toepassingen van artificiële intelligentie op. Maar Europa mist kansen, wordt wel eens gezegd. Hoe doen de Belgische innovatieve AI-start-ups het? Een stand van zaken.

Ons land telt 775 start-ups en scale-ups die met artificiële intelligentie (AI) werken, goed voor ruim 15 procent van het totale aantal Belgische digitale groeibedrijven. Dat blijkt uit recente cijfers van het kenniscentrum Sirris. Het grootste aantal AI-spelers is actief in Vlaanderen (515 of 67 procent), met de stad Gent op het nummer één. Het Brussels Gewest huisvest meer dan 140 AI-bedrijven (18 procent), terwijl Wallonië er 115 telt (15 procent). De term ‘artificiële intelligentie’ verwijst naar systemen of machines die menselijke intelligentie nabootsen om taken uit te voeren, en die bijleren terwijl ze dat doen. Die zelflerende algoritmes kunnen analyses en voorspellingen maken door in grote databronnen patronen te herkennen. AI kan worden toegepast in alle sectoren: van de gezondheidszorg over het verzekeringswezen tot hr, logistiek en mobiliteit.

Hoe België het in vergelijking met andere landen doet, toont de AI-index van Tortoise Media. Dat Amerikaanse bedrijf vergelijkt wereldwijd 143 indicatoren die te maken hebben met AI. België staat in die index op de 23ste plaats. De Verenigde Staten, China en het Verenigd Koninkrijk vormen de top drie. Duitsland neemt als eerste land in de Europese Unie de zevende plaats in. Nederland staat op stek acht.

“Globaal genomen scoort Nederland in AI beter dan België, zeker wanneer je kijkt naar factoren zoals het beschikbare talent, de activiteiten in AI-ontwikkeling, het aantal datawetenschappers per hoofd van de bevolking en opleidingen in AI”, zegt Frederik Tibau, expert digital innovation & growth bij Agoria.

Op het gebied van AI-strategie scoort België wel goed met een elfde plaats, net na de Verenigde Staten. Nederland staat daar op de 29ste plaats. “Hoewel er nog heel wat water naar de zee zal vloeien vooraleer de regio’s in België op dezelfde lijn zitten, blijft het AI4Belgium-initiatief niet onopgemerkt”, zegt Frederik Tibau. “Dat programma verenigt sleutelspelers zoals Bosa, BeCentral, Agoria en The Beacon, en stuurt aan op meer samenwerking, zowel in België als op Europees niveau.”

Belgische toppers

In Antwerpen zet de Belgisch-Zuid-Afrikaanse start-up Epcon AI in om epidemieën te beheersen. “We helpen landen in Azië en Afrika aandoeningen zoals tuberculose en hiv te bestrijden”, zegt de nieuwe CEO Caroline Van Cauwelaert. De start-up ontwikkelde ook een voorspellend model voor covid-19. Geruggensteund door een recente kapitaalverhoging van bijna 500.000 euro breidt het bedrijf zijn innovatieve activiteiten uit en versnelt het zijn groei. In businessintelligence is Collibra, dat onlangs 250 miljoen dollar ophaalde en waarop een waardering van meer dan 5 miljard dollar kleeft, de Belgische vaandeldrager. Het is actief in databeheer en data intelligence en heeft meer dan duizend medewerkers.

Radix, opgericht in 2018, werkt met organisaties om een schaalbare, duurzame en verantwoorde impact te creëren. “Veel bedrijven doen AI-projecten, maar slechts een minderheid boekt succes. Ons team werkt samen met bedrijven aan verschillende manieren om AI toe passen. Ze ontdekken wat de technologie voor hun organisatie kan betekenen en bereiken een impact met oplossingen waar de gebruikers dol op zijn”, zegt CEO Davio Larnout. Radix heeft bijna veertig medewerkers in dienst, die werken met klanten als GSK, Atlas Copco, Brussels Airport, NMBS, Flanders Investment and Trade, VDAB, Belga, Macadam en House of HR. “We stellen ambitieuze doelen voor onze internationale groei en de aanwerving van toptalent.”

ML6, in 2012 opgericht door Nicolas Deruytter, telt bijna honderd medewerkers en heeft vestigingen in Gent, Amsterdam en Berlijn, met ook klanten in Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk. “We bieden klanten strategisch advies en op maat gemaakte oplossingen in machinelearning”, zegt Julie Scherpenseel, strategy officer bij ML6.

Sterke maakindustrie

De meeste AI-bedrijven in ons land zijn actief in technologie voor de gezondheidszorg (healthtech), gevolgd door businessintelligence, productie (manutech), marketing- en advertentietechnologie (madtech) en financiële technologie (fintech). “Healthtech steekt erbovenuit in ons land”, legt Tibau uit. “We beschikken over een sterk ecosysteem door de aanwezigheid van onze universitaire ziekenhuizen en hun spin-offs, tal van ervaren ondernemers en gespecialiseerde investeerders. Een mooi voorbeeld is OncoDNA, een Waalse scale-up die via diepgaande DNA-analyses tot accuratere kankerdiagnoses komt. Het groeibedrijf heeft 115 werknemers in negen landen.”

Dankzij de aanwezigheid van een sterke maakindustrie is ons land ook een voorloper in manutech en industrie 4.0. Het West-Vlaamse Vintecc bijvoorbeeld verbindt machines, capteert data en bouwt ‘digitale tweelingen’, waarmee industriële bedrijven toepassingen kunnen testen voordat ze die uitrollen. Het Leuvense Epic Blue traint zijn algoritmes om menselijke bewegingen in kaart te brengen op plaatsen zonder gps-signaal. “Denk maar aan mijnwerkers die diep onder de grond aan de slag zijn, of aan brandweerlui die van de radar verdwijnen wanneer ze een brandend pand betreden”, legt Tibau uit. “Epic Blue is een van de pioniers in het traceren van mensen met behulp van AI.”

Oqton levert dan weer kant-en-klare oplossingen die productieapparatuur en oudere systemen met elkaar verbinden. De Gentse techbelofte haalde begin dit jaar 40 miljoen dollar op en werd ingelijfd door het Amerikaanse 3D Systems.

Ook de voedingsindustrie is een belangrijke sector die dankzij AI nog enorme stappen vooruit kan zetten. “Met de technologie die vandaag beschikbaar is, kun je fantastische dingen doen”, zegt Tibau. “Denk maar aan programma’s die de suiker in je bloed meten en je op basis van de resultaten een aangepast dieet voorstellen, of aan toepassingen die de restjes uit je koelkast als basis nemen voor vernieuwende recepten.” Foodpairing, dat een databank met ruim 1700 unieke smaken heeft, zet AI in om tot verrassende combinaties van ingrediënten te komen. Het is een belangrijke leverancier aan grote en kleine restaurants in binnen- en buitenland.

“De mogelijkheden zijn eindeloos”, aldus Tibau. “Het komt er nu vooral op aan creatief te zijn, over sectoren heen te denken en nieuwe domeinen te verkennen.”

Recordjaar voor kapitaalrondes

Het kapitaal dat AI-bedrijven ophalen, is een goede indicator om na te gaan hoe het met de lokale scene gesteld is. Het Verenigd Koninkrijk staat in die ranglijst afgetekend op de eerste plaats in Europa, gevolgd door Frankrijk en Duitsland. België haalt de negende plaats voor het totaalbedrag aan investeringen. Nederland sluit de top tien af.

In ons land tekende Collibra in 2021 voor de grootste kapitaalronde, gevolgd door Oqton ( zie tabel).

ML6 heeft nog nooit kapitaal opgehaald. “We zijn een dienstenbedrijf, we verkopen geen producten”, zegt Julie Scherpenseel. “Organische groei kunnen we intern financieren. Zo behouden we onze cultuur en kunnen we meer blijven focussen op de klant. Zolang onze organische groei snel genoeg gaat om de nodige schaal te hebben op een consoliderende markt, zullen we op die manier blijven werken.”

“2021 wordt weer een recordjaar voor kapitaalrondes, ook in AI”, zegt Tibau. “Maar geld is voor onze scale-ups niet langer het grootste probleem, wel het aantrekken en aan boord houden van toptalent. De komende jaren moeten de Belgische en Europese AI-bedrijven tienduizenden nieuwe medewerkers aantrekken als ze hun groei op peil willen houden. In die oorlog om talent is het bijzonder belangrijk dat we ons land op de kaart zetten en internationale toppers warm maken voor de Belgische techparels. Onze overheden erkennen het probleem en sturen onder meer aan op het versnellen van de procedures om werkvisa te verkrijgen, maar concreet gebeurt er te weinig. Ook de marketinginspanningen om België te promoten als tech- en AI-hub moeten drastisch worden opgevoerd, in combinatie met aanpassingen aan de fiscale regelgeving. Als we geen tandje bijsteken, zoekt het talent andere oorden op.”

In België heeft ML6 geen probleem om personeel te vinden. “We trekken gemakkelijk kandidaten aan, de markt kent ons en we hebben een goede, sterke naam”, legt Julie Scherpenseel uit. “In het buitenland is het moeilijker. Daar kent niemand je. Dan is het een stuk uitdagender om die goede projecten en klanten te vinden. Daarom zorgen we er ook voor dat ons merk internationaal bekend wordt.”

Behalve personeel vinden is ook toegang krijgen tot buitenlandse data geen sinecure. Frederik Tibau: “Er is altijd wel een concurrent die beter bedeeld is. Grote techbedrijven met een internationale voetafdruk en grote landen zoals de Verenigde Staten en China hebben daar een streepje voor.”

ML6 wil snel internationaliseren. “We willen klanten helpen waarde te creëren met technologie en exceptioneel talent een boeiende carrière aanbieden. Om dat te kunnen blijven doen, hebben we een minimale schaal nodig. Anders word je uit de markt geconcurreerd of moet je je laten opkopen. Door onze internationalisering blijven we de boeiendste en meest impactvolle projecten vinden en blijven we een aantrekkelijke werkgever. Door te groeien hebben we ook meer middelen om te investeren in innovatie en research. Zo blijven we de competitie voor en kunnen we klanten nog breder en beter ondersteunen”, zegt Scherpenseel. Ze ziet vooral concurrentie van lokale spelers. “Er is een grote consolidatie aan de gang. Veel kleine spelers worden opgekocht door ICT-dienstenbedrijven die innovatiever willen zijn.”