Hoe bedrijfsverpakkingsafval circulair wordt

Meer dan 90 procent van het verpakkingsafval van bedrijven wordt gerecycleerd. Toch moet het nog beter, vindt de sector. ‘We moeten naar een circulair model.’

Meer dan 7000 bedrijven zijn aangesloten bij Valipac, het kenniscentrum voor bedrijfsafval. De organisatie werd bijna een kwarteeuw geleden opgericht om de inzameling van bedrijfsmatig verpakkingsafval – vooral plastic – te stimuleren en de recyclagedoelstellingen van haar leden te behalen. Met prima resultaten: 80 procent van de bedrijfsmatige verpakkingen is nu al herbruikbaar; en 90,5 procent van het bedrijfsafval wordt gerecycleerd.

“Maar je verliest het ecologische voordeel van recyclage in eigen regio, zodra bijvoorbeeld een baal folie op een boot naar Azië vertrekt. Dan ben je de grondstof kwijt”, zegt Francis Huysman, de algemeen directeur van Valipac. “We moeten naar een circulair model, waarbij we met iedereen samenwerken: verpakkingsverantwoordelijken, ontpakkers, ophalers, traders en recycleurs. Kunststof moet zo hoogwaardig mogelijk blijven rondgaan.”

Om zo’n model te doen werken, moet een aantal uitdagingen worden aangepakt: de recyclagegraad verhogen, de traceerbaarheid verbeteren, de lokale recyclage verhogen, en meer toepassingen vinden voor de gerecycleerde producten.

1 Meer recycleren

De Belgische bedrijven sorteerden in 2020 ongeveer 60 procent van de 80.000 ton verpakkingsfolies die op de markt kwamen. Dat percentage moet tegen 2030 naar 65 procent. Dat klinkt eenvoudiger dan het is, want bij folies gaat het doorgaans over relatief kleine hoeveelheden, gespreid over heel veel bedrijven. In nog één op de zes bedrijven is er verpakkingsfolie die niet wordt gesorteerd. Mede dankzij een sensibiliseringscampagne en de verhoogde media-aandacht voor plastic afval, zijn vorig jaar bijna 1850 bedrijven begonnen met het sorteren van plastic verpakkingsafval, een stijging met 7,5 procent.

“De uitdaging is zo intelligent mogelijk om te gaan met materialen en die in de kringloop te houden”, zegt Stany Vaes, de algemeen directeur van Denuo, de federatie van de Belgische afval- en recyclagesector. “Niet iedereen kan zelf de cirkel sluiten, en dan wordt collectieve inzameling erg belangrijk. Onze leden worden meer en meer materiaalcoaches, die naast de ophaling ook consultancy en andere afgeleide diensten aanbieden.”

“We moeten allemaal samenwerken”, beseft Rolf Morssinkhof, de eigenaar en CEO van het recyclagebedrijf Rymoplast. “Voor het klimaat, maar ook omdat de circulaire economie veel lokale banen kan creëren.”

2 Traceerbaarheid verbeteren

Zo’n 40 procent van het plastic bedrijfsverpakkingsafval wordt gerecycleerd in Europa. Ongeveer evenveel gaat naar het Verre Oosten, vooral Thailand en Maleisië. Die namen het stokje over van China, dat begin 2018 de deur sloot voor de invoer van afval. De overige 20 procent gaat richting Turkije.

Met acht traders werd vorig jaar een akkoord gesloten, waardoor Valipac nu zicht heeft op 90 procent van de recyclage van het plastic verpakkingsafval. Er gebeuren controles bij de lokale recyclagebedrijven, en audits bij de traders. Huysman: “Onze 7000 leden dekken 90 procent van de markt af. Er zijn ook bedrijven die bonafide werken zonder lid te zijn, maar 7 tot 8 procent werkt volledig buiten de wet.”

3 Lokale recyclage stimuleren

Om de recyclage lokaal te houden, is er nood aan voldoende aanvoer van afval, maar moet ook de afzetmarkt voor gerecycleerd materiaal worden verzekerd. Vaes: “Het is een ketenaanpak. De overheid hanteert in haar aanbestedingen nu regelmatig een Fair Trade-clausule. Zo’n clausule zou er ook moeten zijn voor gerecycleerd materiaal.”

Al kost het proces sowieso veel tijd. Koen De Maesschalck, hoofd corporate affairs bij Colruyt: “Bij Colruyt hebben we in tien jaar tijd onze recyclagegraad met 10 procentpunt opgedreven, naar 85 procent. Maar er zal altijd risicoafval zijn, dat niet in de cirkel kan blijven.”

“De perceptie van plastic is momenteel erg negatief”, weet Morssinkhof. “Terwijl het eigenlijk een heel mooi lichtgewicht materiaal is. Het heeft meestal een betere ecologische voetafdruk dan de alternatieven. Alleen mag het niet in de zee terechtkomen. Het heeft circulariteit nodig.”

Daarom moet bijvoorbeeld ecodesign nog veel belangrijker worden, zodat bij het ontwerpen van verpakkingen al rekening wordt gehouden met de recyclage. Huysman: “Kleur is daarbij de belangrijkste component. Die krijgen we niet uit het systeem. Er zijn oplossingen om dat te vermijden: digitale prints, circulaire inkten,… We pleiten voor duidelijke richtlijnen, het liefst op Europees niveau. De tweede stap is die regels te communiceren en de bedrijven te sensibiliseren, samen met de certificatie van gerecycleerde inhoud. De derde stap zal ecomodulatie worden: hogere bijdrages voor wie moeilijk of niet-recycleerbare verpakkingen gebruikt.”

4 Toepassingen vinden voor gerecycleerde producten

Nog beter dan gerecycleerd plastic te gebruiken voor bijvoorbeeld vuilniszakken of paaltjes voor stootbalken, is er opnieuw verpakkingen van te maken. Daarom lopen er proefprojecten met krimpfolie en rekfolie. Er bestaat al krimpfolie die voor 50 procent uit gerecycleerd materiaal bestaat, en dat percentage kan nog hoger.

Valipac is erin geslaagd een rekfolie te ontwikkelen die voor een kwart uit recyclaat bestaat. Die wordt getest bij Colruyt. Het is een zogenoemde closed loop: de plastic die Colruyt zelf inzamelt, wordt hergebruikt in nieuwe toepassingen. “We bekijken of we die folie iets dikker kunnen maken, maar dan met minder wikkels”, stelt De Maesschalck. “Maar alles staat of valt met de zuiverheid van het materiaal dat we zelf sorteren. Het is dan ook kwestie van de mensen te informeren, en betrokkenheid te creëren.”

“We staan op een kantelmoment”, vindt Morssinkhof. “Vroeger was het moeilijk om de markt mee te krijgen. Nu zien we de vraag stijgen naar steeds meer hoogwaardig materiaal voor secundaire verpakkingen van sixpacks, flessen of matrashoezen. Valipac moet de katalysator zijn om alle stakeholders verantwoordelijk te maken. Want om aan de stijgende vraag te kunnen voldoen, moet de hele keten meewerken.”