Het ziekenhuismodel kraakt in zijn voegen

"We zien sinds 2015 een trendmatige verslechtering van de financiële gezondheid bij de algemene ziekenhuizen", zegt Belfius-hoofdeconoom Geert Gielens. "Het is duidelijk dat het systeem kraakt in zijn voegen."Nochtans stijgen de inkomsten van de ziekenhuizen met 2,7 procent. Die stijging blijkt evenwel niet voldoende om de stijging in de loonkosten op te vangen (+3,7 procent). Volgens Belfius is die stijging gedeeltelijk te wijten aan een toename van het aantal werknemers, maar meer nog aan de stijging van de loonkosten per voltijdse werknemer. "Dat is het gevolg van de indexering van de lonen, maar ook van de behoefte aan duurdere profielen die moeten worden aangetrokken", zegt Gielens. "Zo moet een ziekenhuis in toenemende mate zijn IT-infrstructuur uitbouwen en rekening houden met strenge privacy. Dat maakt dat de loonkosten navenant meestijgen."Zoals bekend zit de sector volop in het proces van netwerkvorming. Die is een onderdeel van de modernisering van het ziekenhuislandschap zoals minister van Sociale Zaken Maggie De Block (Open Vld) ze op poten heeft gezet. "Het doel van de netwerken is om op een efficiëntere manier met de beschikbare middelen om te gaan", zegt Gielens. "Het is niet meteen de bedoeling om ziekenhuizen te fuseren, maar wel om ze vrijwillig in een zorgregio te laten bepalen wie wat nog doet."Kan die netwerkvorming een antwoord zijn op de verslechterende financiële situatie? Gielens: "De netwerkvorming is nog pril, dus de effecten ervan zijn nog niet zichtbaar. En dat vraagt tijd, maar de aanzet is wel gegeven. We vragen ons wel af of ze ver genoeg gaat. Er zijn enkele zaken die nu nog in elk ziekenhuis moeten gebeuren, zoals het organiseren van een ziekenhuisapotheek. Het zou allicht middelen vrijmaken door die op netwerkniveau te organiseren. Alleen moet daarvoor de wetgeving veranderen."De omzetstijging bij de ziekenhuizen is afkomstig van stijgende forfaits (+4,7 procent) en stijgende vergoedingen voor farmaceutische producten (+11,1 procent). De erelonen stijgen minder snel, terwijl het budget financiële middelen (BFM), zeg maar de grootste hap in de financiering van ziekenhuizen, daalt met 0,1 procent. Maar die daling blijkt grotendeels het gevolg van de regionalisering in de zorg. "Federale investeringssubsidies zijn nu vervangen door Vlaamse investeringsforfaits", zegt Gielens. "Daardoor zijn ze van boekhoudkundige categorie veranderd. Tel beide posten samen, dan zie je een stijging van de middelen."Overigens is wel volop de beweging naar een forfait-geneeskunde ingezet. Zoals bekend heeft deze regering in de modernisering van de ziekenhuisfinanciering dat denkspoor uitgetekend. Het beoogt de excessen van de prestatiegedreven geneeskunde aan te pakken met vaste vergoedingen, de zogenaamde forfaits, voor de laagvariabele zorg. Voor veelvoorkomende standaardbehandelingen krijgen ziekenhuizen nu een vast forfait uitbetaald terwijl ze in het verleden elke medische prestatie konden factureren. "De forfaits moeten voor meer controle op de uitgaven in de ziekteverzekering zorgen. De aanpak moet paal en perk stellen aan de medische overconsumptie", weet Gielens. "Maar hoewel het op zich een juiste maatregel is, zien we dat die nog op snelheid moet komen."