Farma-icoon Paul Stoffels (CEO Galapagos): ‘Als je in dit vak zelfgenoegzaam wordt, zal je falen’

Bert Lauwers
Bert Lauwers redacteur bij Trends

Paul Stoffels tekende voor dé toptransfer van het voorbije jaar in de wereld van farma en biotech. Lang de machtigste Belg in farma als wetenschappelijk topman bij Johnson & Johnson, moet hij voortaan het biotechbedrijf Galapagos helpen herstellen van enkele rake klappen. “Dat ik af en toe kritiek zal krijgen? So be it”, zegt hij in zijn eerste interview.

Geen enkele Belg klom zo hoog in de wereldwijde farmahiërarchie als Paul Stoffels (60). De Kempenaar was het voorbije decennium chief scientific officer en vicevoorzitter van Johnson&Johnson (J&J), ‘s werelds grootste gezondheidsconcern en het moederhuis van Janssen Pharmaceutica. Stoffels bepaalde de innovatieagenda van de groep en diens 15.000 wetenschappers, inclusief de ontwikkeling van een ééndosisvaccin tegen covid-19. Stoffels kondigde in oktober zijn afscheid bij J&J aan, maar verbaasde eind januari met de aankondiging dat hij CEO van Galapagos werd. Dat bedrijf had hij in 1999 mee gelanceerd. Het werd sindsdien geleid door medeoprichter Onno van de Stolpe. Die laatste besliste vorige zomer te vertrekken na drie zware tegenvallers voor het bedrijf, die de aandelenkoers onderuithaalden.

Alle elementen om een geneesmiddel te ontwikkelen, zijn aanwezig bij Galapagos, en de sterke balansstructuur maakt dat we jaren kunnen doorgaan zonder geld te moeten zoeken

Het enthousiasme na de aankondiging van Stoffels’ benoeming, inclusief een indrukwekkende koersopstoot, is tekenend voor zijn reputatie. Onder leiding van Stoffels, die na zijn studie tropische geneeskunde meteen naar Afrika trok als hiv-onderzoeker, heeft J&J ruim 25 nieuwe geneesmiddelen ontwikkeld. Zeven daarvan staan op de lijst van essentiële geneesmiddelen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Eerder in zijn indrukwekkende loopbaan ontwikkelde hij mee drie van de belangrijkste aidsremmers. Wat zijn verdere plannen zijn, vertelt Stoffels exclusief in Trends.

Was u al lang van plan om te vertrekken bij J&J?

PAUL STOFFELS. “Dat was al voor de coronapandemie gepland. Het traject van de overdracht was drie à vier jaar bezig. Waarom? Ik vloog 300 à 400 uren per jaar van en naar Amerika, de jetlag en de intensiteit van dat leven vreten aan je. De laatste twee jaar waren extra druk, door ons vaccin en de rol die ik op mij heb genomen voor de ontwikkeling van geneesmiddelen tegen covid. Ik moest absoluut uit dat crazy leven stappen, proberen om de meeste activiteiten in één tijdzone te doen.”

Hoe hield u dat eerder vol?

STOFFELS. “De motivatie kwam van de gigantische impact die je hebt op de gezondheidszorg en de levenskwaliteit van mensen. Met een medicijn 100.000 of 500.000 mensenlevens redden, dat doet iets met je. Dat is verslavend. Als je dan geneesmiddel na geneesmiddel kunt ontwikkelen en daarmee grote medische problemen kunt aanpakken, ga je door. Om het in wielertermen te zeggen: dat is elk jaar proberen de Ronde van Vlaanderen te winnen” ( lacht).

Gaat u J&J missen?

STOFFELS. “Natuurlijk, maar je moet zoals een topvoetballer op internationaal niveau op het juiste moment de beslissing nemen om ermee te stoppen. Ik ga verder op een ander, degelijk niveau. Het is nu de Jupiler ProLeague in België in plaats van de Champions League ( lacht). Al ligt die vergelijking misschien gevoelig.”

Waarom Galapagos?

STOFFELS. “De puzzelstukjes vielen op hun plaats. Ik was al vaak benaderd om er in de raad van bestuur te komen. Ze vroegen me vervolgens om voorzitter te worden, zodra ik met pensioen zou gaan. Ik zag dat als een mooie uitdaging, maar toen besliste Onno om eruit te stappen. Daarop kwam de vraag of ik CEO wilde worden.”

Zou u definitief gestopt zijn zonder het aanbod van Galapagos?

STOFFELS. “Ik wilde stoppen met het operationele. Mensen zoals ik gaan dan meestal aan de slag als adviseur of zitten in raden van bestuur. Na de aankondiging van mijn vertrek bij J&J kreeg ik tientallen aanbiedingen voor bestuursfuncties. Alleen zag ik me niet zomaar zitten in zo’n bestuur. Als ik iets doe, wil ik deel uitmaken van de actie. Dus is Galapagos ideaal. Ik heb het ooit zelf mee opgericht en ik ken de meeste mensen. Alle elementen om een geneesmiddel te ontwikkelen, zijn aanwezig en de sterke balansstructuur maakt dat we jaren kunnen doorgaan zonder geld te moeten zoeken. Dat was een heel belangrijke factor. Ik wilde niet naar bedrijf gaan waarvoor ik al meteen naar New York moest vliegen om geld op te halen. Been there, done that.”

U was al bestuurder bij Philips. Komen er nog andere bestuursfuncties?

STOFFELS. “Voorlopig niet. Philips blijf ik doen. Ik heb daar als vicevoorzitter een belangrijke rol en neem mijn verantwoordelijkheid. Philips is heel actief in de gezondheidszorg. Daar leer ik ook veel van en ik kan er veel bijdragen. Ik ben overigens ook betrokken bij een aantal projecten in volksgezondheid. Ik heb lang samengewerkt met Bill Gates, met de Wellcome Trust (een Britse liefdadigheidsorganisatie, nvdr), met de Wereldgezondheidsorganisatie. Ik heb een proven track record in mensen samenbrengen en dat te doen werken. Dus ik blijf dat doen.”

PAUL STOFFELS
PAUL STOFFELS “Galapagos zou zelfs niet bestaan, mocht het naar de Verenigde Staten getrokken zijn.”

Lag ooit het scenario op tafel dat u Alex Gorsky zou opvolgen als CEO van J&J?

STOFFELS. “Nooit. We stonden dicht bij elkaar, maar de baan van CEO in Amerika, en zeker bij de grootste farmagroep ter wereld, is een politieke baan. Je moet bezig zijn met beleid, met de terugbetaling van geneesmiddelen, met wetgeving. Daarin was ik absoluut niet geïnteresseerd. Geneesmiddelen ontwikkelen en het verschil maken in wetenschap is mijn passie. Ik zou niet het verschil maken door commercieel en administratief de leider van een groot bedrijf te zijn. Ik zou dat kunnen, maar kan daarvoor de energie niet vinden. Ik haal veel meer energie uit het vinden van een oplossing voor tuberculose, ebola, covid, hiv of kanker.”

Er is heel veel interesse in Galapagos. We krijgen enorm veel telefoontjes met de vraag om samen te werken

Biotech is een sector van enorme successen en zware tegenslagen. Houdt u er rekening mee dat het bij Galapagos moeilijker kan worden dan gedacht?

STOFFELS. “Er kunnen tegenslagen zijn. Ik heb dat ook heel veel meegemaakt. Maar ik heb ook geleerd hoe je vroeg kunt derisken, het risico er proberen uit te halen tijdens onderzoek en ontwikkeling. De fundamentele processen van geneesmiddelenontwikkeling zijn in een groot bedrijf ook niet anders dan in een klein. Uiteraard krijgt elk individueel project in een klein bedrijf meer aandacht.”

Bent u immuun voor kritiek?

STOFFELS. “Neen. Het blijft gevoelig liggen, maar ik ga niet elke dag het internet scannen op wat positief en negatief is. Op internet staan misschien 700.000 artikels waarin ik vernoemd word. Het deert me niet wat Twitter zegt. Ik ken mijn trackrecord bij J&J, waar ik 25 geneesmiddelen heb gebracht in de jongste vijftien jaar. Ik heb heel veel goed gedaan voor de wereld en weet dat heel veel patiënten heel goed zijn met die medicijnen. Dat heeft geresulteerd in een enorme businessgroei en in een heel mooi bedrijf, en ik hoop dat ik bij Galapagos hetzelfde pad kan volgen. Ik heb ooit veel kritiek moeten verwerken, maar dat heeft me niet afgeleid van de kern van wat we doen. Dus, dat ik af en toe kritiek zal krijgen? So be it. Ik sta ervoor open.”

U schuifelt dus niet onrustig op uw stoel na alle lofbetuigingen?

STOFFELS. “Neen. Ik zit nu dertig jaar in dit vak. Ik heb veel van mijn meester Paul Janssen geleerd. Dr. Paul was de kalmste mens die je kon vinden. Hij dacht goed na over hoe zijn teams moesten werken. Ik heb dat van hem overgenomen. Je zult wel eens falen, maar leer daarvan, en je zal succesvol zijn. Dat was ons motto. Je kunt in die jarenlange processen van geneesmiddelenontwikkeling niet elke nacht wakker liggen, je afvragend of het al dan niet zal lukken. Als hoofd van een bedrijf moet je eerst en vooral zelf vertrouwen hebben, maar je moet dat ook uitstralen naar je organisatie om die te motiveren om op 120 procent te presteren.”

Het Amerikaanse Gilead investeerde drie jaar geleden 4,5 miljard euro in Galapagos en beloofde tien jaar lang geen overnamebod te doen in ruil voor een groter belang en de toegang tot de activa. Wat bent u van plan met die miljarden op de bankrekening?

STOFFELS. “We zijn niet meteen van plan grote overnames te doen, van producten die bijna klaar zijn om op de markt te komen of al op de markt zijn. Dat is niet het type bedrijf dat wij zijn. We moeten efficiënt werken en heel goed waarde creëren met producten die vroeg in de pijplijn zitten, binnen of buiten het bedrijf. Er is heel veel interesse in ons. We krijgen enorm veel telefoontjes met de vraag om samen te werken. Nu de markt moeilijk is en veel ondernemingen het lastig hebben om geld te vinden, hebben bedrijven met een stevige cashpositie zoals wij wél de mogelijkheid om goede wetenschap op te pikken. Dat creëert een grote opportuniteit.”

Farma-icoon Paul Stoffels (CEO Galapagos): 'Als je in dit vak zelfgenoegzaam wordt, zal je falen'

Maar Galapagos verbrandt ook veel geld door onderzoek en ontwikkeling. Er moet ooit vers kapitaal komen.

STOFFELS. “Absoluut. De druk is enorm. Elke euro die wordt geïnvesteerd, moet bijdragen aan de toekomst. Maar dat is niet anders dan bij J&J of andere bedrijven. Dat is juist de uitdaging. Het is nooit vanzelfsprekend. Als je in ons vak zelfgenoegzaam wordt, zal je falen.”

Waar ziet u Galapagos binnen vijf jaar staan?

STOFFELS. “We zouden twee of drie stevige doorbraken moeten kunnen realiseren en dan toch een paar nieuwe geneesmiddelen in ontwikkeling moeten hebben. Ik weet het, dat is een grote belofte, maar tegen dan moet dit een groeibedrijf zijn met een stevige pijplijn, en hopelijk een paar nieuwe geneesmiddelen op de markt.”

Heeft de oorlog in Oekraïne impact?

STOFFELS. “Beperkt, in klinische studies. Oekraïne is altijd een groot klinisch studieland geweest, met een sterk netwerk van studiesites voor heel de farmasector. We zullen dat wel oplossen. Dat is totaal bijkomstig aan de situatie in dat land. Eerst moet de oorlog stoppen.”

Galapagos zou ook een groot nieuw hoofdkwartier bouwen in Mechelen. Ligt dat plan nog op tafel?

STOFFELS. “Ja, we hebben nood aan een nieuwe locatie. De gebouwen voor onderzoek en ontwikkeling zijn meer dan dertig jaar oud, ze zijn afgeleefd. Het nieuwe gebouw zal wel kleiner zijn dan oorspronkelijk gepland.”

U vertoefde lang in de Verenigde Staten. Zou Galapagos verder hebben gestaan als het daar gevestigd was?

STOFFELS. “Nee. Galapagos zou zelfs niet bestaan, mocht het naar de Verenigde Staten getrokken zijn. Onno heeft met Galapagos een ongewoon pad bewandeld, doordat hier minder kapitaal te vinden was. Hij heeft het daarom eerst deels als een dienstenbedrijf ontwikkeld. In Amerika zou dat nooit gelukt zijn.”

Kan uw overstap ertoe leiden dat J&J Galapagos ooit zal overnemen?

STOFFELS. “Vandaag is dat niet mogelijk. Onno heeft dat goed ingebouwd in de deal met Gilead. Gilead kan Galapagos niet overnemen, maar anderen ook niet. Dat betekent ook dat wij ons nog lang kunnen focussen op onze pijplijn en op waardecreatie. Het is ook mijn missie om een Europees bedrijf te creëren dat stevig staat op lange termijn. Ik zou dus heel trots zijn, mocht zo opnieuw een groot, succesvol biotechbedrijf ontstaan in Europa dat níét wordt overgenomen.”

Zo’n bedrijf is het Gentse argenx. Had of heeft J&J daarin interesse?

STOFFELS. “Het is tot nu nooit ‘overneembaar’ geweest. Tim (Van Hauwermeiren, de CEO van argenx, nvdr) heeft volgehouden om op eigen houtje door te gaan. Ik vind het ook fantastisch dat dat gebeurd is. Wij hebben bij J&J trouwens nooit veel grote overnames gedaan. We hebben wel altijd via licenties samengewerkt met bedrijven om hun geneesmiddel succesvol te maken. J&J heeft trouwens continu heel veel bedrijven op de radar staan.”

De filosofie van Onno van de Stolpe was ‘think big’. Maar volgens hem zit dat niet in ons DNA. Kunt u hem daarin volgen?

STOFFELS. “Ach, argenx en Galapagos bewijzen dat het wel kan. Er zijn ook heel wat familyoffices geïnteresseerd om te investeren. Durfkapitaal bestaat heus wel in Europa. Veel minder dan in Amerika, maar toch.”

Er werd geschreven dat u onbezoldigd bij Galapagos zal werken?

STOFFELS. ( Verbaasd) “Ik zal betaald worden als CEO en meedelen in de meerwaarde in de toekomst. Alleen als bestuurder word ik niet betaald.”

Oogt de toekomst van Janssen Pharma in Beerse minder zeker, nu u niet langer in het hoofdkwartier van J&J in New Brunswick toezicht kunt houden?

STOFFELS. “Neen. Dat ik er niet meer ben, zal geen verschil maken. Er zijn nog een hoop mensen die in het weefsel in Amerika zitten en de Belgische tak is er nog altijd heel belangrijk. Maar of het dezelfde weg blijft opgaan, hangt 100 procent af van de innovatiecapaciteit in ons land. Die is heel stevig en heel belangrijk voor Janssen (nu de naam voor alle farmaceutische activiteiten binnen J&J, nvdr) wereldwijd. Ik zie dat dus niet veranderen.”

U leidde de ontwikkeling van het coronavaccin van J&J. Kwam het hard aan dat uw vaccin in het verdomhoekje raakte?

STOFFELS. “Dat was inderdaad hard. Maar bon, we zitten met de vaccins nog niet in het eindspel. Je ziet dat steeds meer mensen opnieuw covid krijgen. De huidige vaccins beschermen niet levenslang. We gaan allicht elk jaar een ander vaccin moeten hebben, als booster. De nieuwe vaccintechnologieën zullen er dus anders moeten uitzien. Daarop wordt gewerkt. Van de zogenoemde adenovectoren (J&J gebruikt een niet-ziekmakend adenovirus als koerier of vector om eiwitten van het coronavirus in het lichaam te smokkelen en een immuunreactie uit te lokken, nvdr) weten we dat ze trager werken. Maar als we bijvoorbeeld naar het zika-virus kijken, zien we dat ons vaccin drie jaar lang veel antilichamen opwekt. Ook in ebola zien we dat, en in hiv. Dus als het gaat over een vaccin dat jarenlange bescherming moet bieden, zijn we kort door de bocht gegaan door te stellen dat mRNA dé oplossing is. Adenovector blijft een platform dat absoluut zijn nut heeft.”

Ik zou heel trots zijn, mocht opnieuw een groot, succesvol biotechbedrijf ontstaan in Europa dat níét wordt overgenomen

U stelt dat er te veel eieren in één mandje zijn gelegd?

STOFFELS. “Absoluut, maar op dat moment was dat nodig om snel heel veel mensen te vaccineren. Dat was niet fout. Ons vaccin werd trouwens niet afgevoerd, zoals wordt beweerd. We hebben er honderdduizenden gezondheidswerkers in Afrika mee gevaccineerd, en zowel voor de beta-, delta- als omikronvarianten konden wij aantonen dat het efficiënt werkt. Maar een zeldzaam neveneffect werd stevig uitvergroot. Normaal gezien had dat perfect gemanaged kunnen worden, maar in volle crisis lukte dat niet. Vooral ook omdat er alternatieven waren met die mRNA-vaccins. Leuk is natuurlijk anders.”

Wat vindt u van de roep om de patenten op de coronavaccins minstens tijdelijk vrij te geven?

STOFFELS. “Dat is niet de oplossing. Dat gaat te ver. Door patenten op te heffen maak je nog geen vaccins. Wat wij wel hebben gedaan, is naast de technologie ook onze mensen sturen om fabrieken op te starten, in India en Zuid-Afrika. Ooit zal ik dat verhaal opschrijven, maar dat is een ongekende verbintenis van ons bedrijf geweest. Bovendien, stel dat je nu vaccinfabrieken bouwt in 25 landen en daar enorm in investeert. Wat gaan die volgend jaar doen? Eer zo’n fabriek er staat, gevalideerd en goedgekeurd is en produceert, is de pandemie voorbij. Dan heb je overal een witte olifant (een faciliteit waarvan de kosten niet in verhouding staan tot het nut ervan, nvdr) die gericht is op één bepaalde technologie. Mensen denken dat je daar gewoon andere vaccins in kunt maken, maar dat is niet zo.”

Waar bent u vooral trots op?

STOFFELS. “Eerst en vooral op de productportfolio tegen hiv, die is gegroeid uit mijn tijd bij Tibotec, samen met Rudi Pauwels. Elke dag verlengen we nog altijd het leven van 400.000 à 500.000 mensen. Daarnaast ben ik ook heel trots op bedaquiline tegen tuberculose, een van de ergste ziektes. We zullen er dit jaar al een half miljoen patiënten mee behandeld hebben. Ik ben ook trots op de langdurig werkende injecteerbare behandeling van schizofrenie en op daratumumab, een immuuntherapie tegen kanker. Het laatste product waar ik hard aan geduwd heb, is Carvykti, een ronduit spectaculair geneesmiddel, dat vorige maand is goedgekeurd.”

Galapagos wordt – pun intended – het orgelpunt op uw carrière?

STOFFELS. “Ja. ik zal niet binnen de vijf jaar nog iets anders gaan doen. En wat orgelspelen betreft: ik ben inderdaad nog steeds een orgelfanaat. Al is het niet langer zo dat ik zoals vroeger elke zondag in de kerk speel. Nu sponsor ik eerder jonge organisten. Ik heb een stichting die hen helpt een eerste plaat op te nemen en een eerste concert te geven. Ik wil dat orgelmuziek en orgels blijven bestaan. Ik ben trouwens thuis een prachtig huisorgel aan het installeren, dat ik van mijn schoonvader heb geërfd.”

Kan u hier een voortrekkersrol voor de hele sector spelen?

STOFFELS. “Ik maak daar al tijd voor, om met ondernemers te spreken, maar ook om mee te duwen op regeringsniveau. Ik zie alleen maar enorme opportuniteiten om nog meer bedrijven à la Galapagos en argenx te doen ontstaan, en om hier een duurzame vallei voor farma en biotech te bouwen. Laat het duidelijk zijn: ik ben blij om hier terug te zijn. We gaan eraan beginnen.”

BIO

– 1962: geboren in Turnhout

– Studie geneeskunde en tropische ziekten (Hasselt en Antwerpen)

– Werkt vier jaar als hiv-onderzoeker in Afrika

– 1990: leidt hivonderzoek voor Janssen Pharma

– 1993: directeur O&O voor infectieziekten en dermatologie

– 1995: verlaat Janssen Pharma, richt met Rudi Pauwels Virco op

– 1997: voorzitter Tibotec

– 2001: CEO Tibotec-Virco

– 2002: na verkoop van Tibotec-Virco, verantwoordelijke virologie bij J&J

– 2009: global head pharmaceutical R&D, J&J

– 2011: worldwide chairman Pharmaceuticals, J&J

– 2012: CSO & vice chairman of the executive committee, J&J

– april 2022: CEO Galapagos

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content