Export is groeimotor voor Belgisch vlees

De vleesconsumptie in eigen land volgt die van West-Europa: ze daalt. Maar de vleesproductie stijgt in ons land, want de export groeit stevig. En het kon nog allemaal veel mooier, indien er in de provincie Luxemburg geen varkenspest was vastgesteld bij everzwijnen.

De vleesconsumptie in België daalt heel geleidelijk. Volgens cijfers van het Belgisch statistiekbureau Statbel daalde de vleesconsumptie de voorbije zeven jaar (tot eind 2018) met iets minder dan 2 procent. De Belg eet gemiddeld iets meer dan 75 kilo vlees per jaar. “Vlees blijft heel belangrijk in de voeding van de Belg”, duidt Liliane Driesen, de communicatieverantwoordelijke bij VLAM, het Vlaams centrum voor Agro- en Visserijmarketing. “De Belg wisselt vlees regelmatig af met vis en vegetarisch eten. Hij blijft regelmatig, maar met mate, genieten van een stukje vlees wegens de smaak en de voedingswaarde van vlees, en zijn eetgewoonten. Vooral varkensvlees heeft aan belang gewonnen.”

Al even belangrijk is dat de vleesproductie in België klimt, ondanks de dalende binnenlandse consumptie. Van 2010 tot 2018 groeide de vleesproductie met iets meer dan 1,5 procent: van bijna 1,8 miljoen ton, naar 1,825 miljoen ton (zie grafiek Vleesproductie in België). De Belgische vleesbedrijven zien dus kansen in de export.

De belangrijkste exporttak is varkensvlees, met in 2018 een export van 816.000 ton. Ondanks klachten van varkensboeren over lage prijzen, is ook flink geïnvesteerd in de vernieuwing van het productieapparaat. De marktleider Belgian Pork Group bouwde een nieuw slachthuis. En er is het slachthuis van Sus Campiniae in Westerlo, een joint venture van de varkensvleesproducent Noordvlees Van Gool en de veevoederfabrikant Vanden Avenne. “Alle grote slachthuizen hebben tussen 2016 en 2018 flink geïnvesteerd”, zegt Michael Gore, de gedelegeerd bestuurder van de Belgische vereniging van vleesproducenten FeBev.

“Ik ben niet negatief over onze sector”, zegt Jos Claeys, de CEO van Belgian Pork Group. “De groeilanden hebben nu pas de voedingswaarde van dierlijke eiwitten ontdekt. Azië gaat weg van een voedingspatroon met overwegend rijst en zal daar niet zo snel naar terugkeren. De vleesconsumptie stijgt in landen waar de levensstandaard stijgt.” Bovendien heeft Europees vlees een extra troef: de voedselveiligheidsstandaarden in de Europese Unie liggen een pak hoger dan in Azië.

Soepkippen voor Ghana

Toch is de Belgische export vooral een zaak van de buurlanden en Polen. “Duitsland, Nederland, Frankrijk en Polen betekenen twee derde van onze vleesexport”, rekent Liliane Driesen van VLAM. Polen is een opmerkelijke markt. De export van varkensvlees verviervoudigde sinds 2009. Het Oost-Europese land kent een stabiele vleesconsumptie van gemiddeld 86 kilo per inwoner. “Belgisch vlees heeft een zeer goed imago”, vindt Jos Claeys van Belgian Pork Group. “Onze bedrijven zijn heel flexibel. We zijn betrouwbare leveranciers van vlees, dat tot het best gecontroleerde in Europa hoort.”

In de verre export zijn Ghana, de Filipijnen, Congo, China en Ivoorkust de koplopers. Ghana is de derde belangrijkste exportmarkt voor kippenvlees, in 2018 goed voor bijna 55.000 ton. Een belangrijke speler is de familiale onderneming Klaasen en Co uit Ravels. Hun soepkippenmerk Pluvera doet het goed in Ghana. Het bedrijf haalde in 2018 een omzet van 47 miljoen euro en een bedrijfswinst van bijna 1 miljoen euro.

Varkenspest

En het zou allemaal nog veel beter kunnen. Wereldwijd halen varkensprijzen hun hoogste peil sinds 2013 (zie grafiek Varkensprijs). Dat heeft alles te maken met de in China woekerende varkenspest. Die is voor de mens niet schadelijk, maar de Chinezen moeten wel hun varkensstapel een kopje kleiner maken. Herstel in eigen land wordt pas vanaf 2025 verwacht. Chinezen consumeren de helft van de varkens wereldwijd. Dat varkensvlees wordt nu naarstig in het buitenland gezocht. “De grote vraag vanuit China heeft de export vanuit de Europese Unie vorig jaar met bijna twee derde doen toenemen”, zegt Liliane Driesen van VLAM. “De export buiten de Europese Unie gebeurt voor drie kwart door Spanje, Duitsland, Denemarken en Nederland. China neemt de helft van dat exportvolume voor zijn rekening, heel Azië drie kwart.”

België profiteert het minst van de gestegen varkensprijzen. Dat komt omdat in de herfst van 2018 de varkenspest werd vastgesteld bij everzwijnen in de provincie Luxemburg. Sindsdien mag het Belgische varkensvlees niet langer binnen in onder meer China, Japan en Zuid-Korea. In de Europese Unie geldt die vleesban niet. “Het biedt ons kansen in Polen, Tsjechië en Roemenië”, duidt Liliane Driesen. “Maar dat compenseert het verlies in Azië niet helemaal. Dat concurrentienadeel kost ons miljoenen euro’s.”

“Eind vorig jaar leverde een Belgisch varken 27 euro minder op dan eentje in Duitsland en Nederland. En dat enkel door het aanzuigeffect in China”, zucht Michael Gore van FeBev. Merkwaardig genoeg zwengelt tegelijk de export van Belgisch varkensvlees naar Duitsland, Denemarken en Nederland aan. “Die landen exporteren hun eigen varkens naar China. Ze hebben daardoor een tekort aan bepaalde delen van het varken. Die kopen ze in België”, duidt Jos Claeys van Belgian Pork Group.

Boeren klagen niet

De marktleider Belgian Pork Group is een samengaan van de voormalige coöperatie van varkenshouders van de Boerenbond en van de West-Vlaamse varkensvleesproducent Westvlees. De varkensboeren klagen niet. Niet alleen ontvangen ze hoge prijzen voor hun vlees. Bovendien zijn de productiekosten gedaald. Dat komt hoofdzakelijk omdat veevoeders – goed voor drie kwart van de productiekosten – goedkoper zijn dan vijf jaar geleden. Voor de varkenskweek wordt heel veel soja gebruikt. De sojaprijs is lager door de gedaalde productie in China. “De productiekosten per kilo levend varken kost 1,2 euro”, rekent Jos Claeys, CEO van Belgian Pork Group. “Een kilo levend varken, met een kwaliteitstoeslag, levert 1,55 euro op. De varkensboeren verdienen dus mooie centen met hun varkens. En er worden veel varkens gekweekt. De boeren kunnen weer reserves opbouwen voor moeilijkere jaren.”