Akkoord tussen Swiss en Lufthansa: blauwdruk voor Brussels Airlines?

De Zwitserse overheid pompt 1,4 miljard euro in de luchtvaartmaatschappijen Swiss en Edelweiss Air. Maar de verankeringsvoorwaarden zijn streng. Is dat een te volgen voorbeeld voor Brussels Airlines, net als de Zwitserse maatschappij een dochter van de Duitse Lufthansa Group?

Het Zwitserse federale parlement zette dinsdag 5 mei het licht op groen voor leningen met een staatswaarborg voor de luchtvaartmaatschappijen Swiss en Edelweiss Air, het dochterbedrijf voor vakantievluchten. Beide zijn dochterbedrijven van de Duitse Lufthansa Group. Toch konden de Zwitsers allerlei verankeringseisen bedingen. Is dat een blauwdruk voor Brussels Airlines?

Swiss is de rendabelste vliegdochter van het concern. Brussels Airlines is het zwakste broertje (zie tabel hieronder). De Belgische luchtvaartmaatschappij staat dus minder stevig in haar schoenen. De Zwitserse federale staat geeft staatswaarborgen voor 85 procent van de leningen die Swiss en Edelweiss vragen. In totaal gaat het om 1,5 miljard Zwitserse frank (1,4 miljard euro). Een consortium met de huisbankiers UBS en Credit Suisse zorgt voor de leningen. Het zijn leningen voor vijf jaar met een rentevoet tussen 2,5 en 3,5 procent.

Ook Lufthansa pompt geld in Swiss. De onderneming keert voor 2019 geen dividend uit. Daarmee blijft 300 miljoen Zwitserse frank ter beschikking voor de operaties. Daarbovenop geven de Duitsers 200 miljoen Zwitserse frank liquide middelen. Ook in Brussels Airlines zou Lufthansa extra geld pompen, in ruil voor staatssteun, meldde bestuurder Etienne Davignon half april aan Trends.

De voorwaarden

De Zwitsers hebben allerlei voorwaarden bedongen. Het geld mag niet naar het Duitse moederbedrijf vloeien. De leningen worden enkel verstrekt in functie van de behoeften van de Zwitserse dochters. Technisch heet dat ‘ringfencing‘.

Voor de leningen hebben de dochterbedrijven hun aandelen in pand gegeven aan de overheid. Indien ze niet worden terugbetaald, worden Swiss en Edelweiss Air weer eigendom van de staat – een scenario dat de overheid het liefst wil vermijden. Zolang de leningen niet zijn afgelost, worden evenmin dividenden uitgekeerd.

De merknaam Swiss wordt behouden. In België laaide de voorbije jaren geregeld de discussie op of de merknaam Brussels Airlines moest blijven. Onder het motto: wereldberoemd in eigen land, maar enkel daar. Voor de Zwitsers is de merknaam Swiss synoniem aan kwaliteit.

De hoofdzetel van de Zwitserse dochters blijft eveneens in eigen land. “Luchtvaart is strategisch voor onze economie”, verantwoordt een woordvoerder bij de federale minister van Financiën Ueli Maurer. “Een lange onderbreking van internationale verbindingen vanuit Zwitserland zou onze economie te zwaar beschadigen. Dat moeten we vermijden.”

Naast de steun aan de luchtvaartmaatschappijen is er bovendien hulp voor aanverwante toeleveraars in technisch onderhoud, check-indiensten, luchtvaartcatering en afhandeling. Een pakket van nog eens 600 miljoen Zwitserse frank gaat naar bedrijven zoals Gategroup, Swissport en SR Technics.

Opvallend is dat de Zwitsers hebben bedongen dat de luchthaven van Zürich een internationale knooppuntfunctie behoudt. Samen met de Duitse knooppunten van Frankfurt en München wordt Zürich ontwikkeld. “Lufthansa heeft ons verregaande garanties gegeven. De ontwikkeling van intercontinentale verbindingen wordt evenwichtig verdeeld tussen de drie knooppunten.”

Zwitserse controlestichting

Hoe verzekeren de Zwitsers zich dat de Duitsers hen niet belazeren? Vooreerst wordt de kredietverstrekking zeer nauwlettend opgevolgd. Het geld moet gaan naar Zwitserse activiteiten.

Daarnaast wordt een stichting opgericht. Die vennootschap controleert alle engagementen. “Wij wilden absoluut geen aandelenbelang in Swiss noch Edelweiss”, benadrukt het federale ministerie van Financiën. “Hun succes is nauw verbonden met een sterke integratie in de Lufthansa Group. Dat model bleek tot nu een succes. Ook na de coronacrisis moet dat overeind blijven.”

In de stichting – die nog wordt opgericht – zitten drie leden van de federale staat, en telkens één van Swiss en Lufthansa. “De stichting waakt over de engagementen. Als Lufthansa die niet nakomt, start de stichting een procedure opdat de engagementen weer worden nageleefd binnen een duidelijk vastgelegde termijn.”

De formule van de stichting is niet nieuw. Lufthansa kocht Swiss in 2005, volgens de Zwitsers voor een prikje. Ook toen werd een stichting in het leven geroepen. Die moest waken over de onafhankelijke koers van Swiss in de Lufthansa Group. In 2015 werd die stichting ontbonden.