1,16 miljard euro Vlaamse coronasteun via hinderpremie

De Vlaamse regering heeft met coronasubsidies een brede waaier kleine bedrijfjes overeind gehouden. Maar de hinderpremie stutte vooral het dorpscafé, en nauwelijks bedrijven met veel tewerkstelling. Bovendien rekte ze het leven van zombiebedrijven, blijkt uit een exclusief onderzoek van Trends en Trends Business Information.

Vlaanderen telt een bruisend horecaleven, leert ook de lijst met Vlaamse bedrijven die een hinderpremie ontvingen. De Vlaamse overheid riep die premie vorig jaar in het leven voor Vlaamse bedrijven die door de coronapandemie moesten sluiten. De hinderpremie bestond uit een forfaitair bedrag van 4000 euro, plus 160 euro per sluitingsdag. “We hebben 106.341 hinderpremies uitbetaald, goed voor 1,16 miljard euro”, zegt Vlaams minister van Economie Hilde Crevits (CD&V). “Daarvan zijn er 59.028 uitbetaald aan rechtspersonen. De overige premies zijn ten gunste van eenmanszaken. Zij werken zonder vennootschap. Hun persoonsgegevens kunnen dus niet openbaar worden gemaakt.”

Desondanks vertelt de lijst met 59.028 openbaar gemaakte ondernemingen veel. Alle mogelijke zelfstandigen werden met Vlaams overheidsgeld gestut. Zo kreeg Frituur bvba De Gouden Saté, een begrip in Gent, een hinderpremie van 12.640 euro. De winstgevende bvba Maga ontving 32.160 euro voor het goed draaiende café Monico, een populaire stopplaats op de Meir.

Ook Watou, de uiterste uithoek van Poperinge aan de Franse grens, laafde zich aan de hinderpremie. Op het centrale Watouplein vinden we onder meer café Oud Gemeentehuis, dat 12.640 euro kreeg. Restaurant De Paterstafel: hinderpremie 11.200 euro. De grootste hinderpremie was voor Hotel Het Wethuys: 68.320 euro. “Gelukkig is die overheidssteun er”, zegt eigenaar Barbara Sedeyn op haar terras, terwijl op het marktplein een speciaal ‘coronaterras’ in elkaar wordt getimmerd. “Het Wethuys is een restaurant plus hotel met elf kamers. Maar we hebben ook nog drie grote vakantiewoningen voor 20 tot 25 mensen. Die hebben het heel moeilijk, want een gezin mag maximaal vier extra mensen uitnodigen vanwege de coronamaatregelen. De overheidssteun dekt enkel onze vaste kosten.”

De overkoepelende bvba Mariden is in handen van Barbara Sedeyn en de ouders Serge Coudron en Nadine D’Hondt. De bvba had in 2019 een balanstotaal van 1,4 miljoen euro, vooral vastgoed. Die werden aan de passivakant gecompenseerd door vooral eigen vermogen plus overige schulden. Maar de winstgevendheid was laag. “Ons hotel kon tijdens de lockdown openblijven, maar we hadden nauwelijks gasten”, meldt Barbara Sedeyn. “Nog altijd komen de reservaties maar schoorvoetend binnen, terwijl mei normaal een heel drukke maand is.” Gelukkig zijn er nog de Fransen, die op het zonovergoten terras komen genieten van un bain de soleil.

Stresstest

Trends analyseerde de 59.028 Vlaamse bedrijven die een hinderpremie ontvingen. We maalden de bedrijven door de databank van de financieel-economische informatieverschaffer Trends Business Information. Om welke bedrijven gaat het? Hoe gezond waren ze voor de pandemie toesloeg? En hoe evolueerde hun toestand op basis van de stresstest van Trends Business Information, die meet hoeveel weken bedrijven een sluiting kunnen verteren en hoe dat hun reserves aantast. Heeft de hinderpremie echt de financiële gezondheid van de bedrijven gestut? We kwamen tot drie belangrijke conclusies:

1. Vooral kleine bedrijven deden een beroep op de hinderpremie

Maar liefst 85 procent van de ondernemingen die een hinderpremie kregen, heeft tot negen werknemers. Slechts 0,07 procent telt meer dan 500 werknemers. Het gaat om 41 van de 59.028 ondernemingen. Dat mag niet echt verbazen, gezien het nivellerende karakter van de premie. Het forfaitaire bedrag van 4000 euro plus 160 euro per sluitingsdag is een veel betere deal voor een klein dorpscafé dan voor een winkelketen. Mayerline, een kledingketen met 46 winkels en een onderdeel van de Claes Retail Group (JBC), ontving bijvoorbeeld nauwelijks 44.000 euro hinderpremie. Sommige caféuitbaters cashten hogere bedragen.

“De hinderpremie is disproportioneel toebedeeld”, bevestigt Bart Claes, de CEO van de kledinggroep. “Dat had anders aangepakt kunnen worden. Men had een onderscheid kunnen maken naargelang de grootte en dus ook de maatschappelijke bijdrage van een bedrijf. Maar de overheid heeft tijdens de coronacrisis verschillende maatregelen in het leven geroepen. Wij konden ook gebruikmaken van het stelsel van de tijdelijke werkloosheid. Dat heeft bijgedragen tot het behoud van banen. Alle hulp was welkom.”

Annick Van Overstraeten is scherper. Ze was tot vorige lente de CEO van Lunch Garden, een keten met 75 restaurants. De voorbije zomer werd ze de CEO van de broodjesketen Le Pain Quotidien, goed voor 34 winkels in België. De ketens kregen elk een hinderpremie van 70.400 euro. “De steunmaatregelen zijn goed, maar niet fijnmazig genoeg. Het kleine dorpscafé heeft daarvan kunnen profiteren, maar een grotere restaurantketen werd heel zwaar benadeeld. Ik herhaal dat al weken, maar de politiek blijft daarvoor doof.”

2. Een enorme waaier aan bedrijven

Trends Business Information registreerde bij de ontvangers van de hinderpremie bijna 800 categorieën van beroepsactiviteiten. De horeca is de belangrijkste, met 15.097 bedrijven, een kwart van het totaal. In die categorie zijn de restaurants de grootste subgroep (9676 bedrijven), gevolgd door de cafés (2918). Daarna volgen kleine garagehouders, kappers en lokale kledingwinkels.

3. De hinderpremie stopt het bloedbad niet

Slechts 37 procent van de bedrijven was voor de pandemie echt gezond. Op die gezonde bedrijven paste Trends Business Information zijn stresstest toe. Daaruit blijkt dat de coronacrisis rake klappen heeft uitgedeeld. Het aantal gezonde bedrijven zakt met ruim een vijfde ( zie tabel). De neergang gaat pijlsnel: 1544 van de voordien gezonde bedrijven hebben nu een negatief eigen vermogen.

Al 1875 van de 59.028 geanaliseerde bedrijven gaf er de brui aan. “Die waren voordien al zwak”, stelt Pascal Flisch, analist bij Trends Business Information. “Van die gestopte bedrijven hadden er 1500 voordien al een heel zwakke solvabiliteit of een negatief eigen vermogen. Op die lijst van verdwenen bedrijven staan 499 zelfstandigen. Die hebben allen een premie gekregen, maar zijn nu dus gestopt.”

Geen enkele van de categorieën, berekend op basis van de solvabiliteit, ging erop vooruit. Opvallend is dat de minst getroffen categorie die van de bedrijven met voordien al een negatief eigen vermogen is. Hebben de subsidies zombiebedrijven op wonderbaarlijke wijze aan winst geholpen? Ja en nee: 756 van de ondernemingen die voor de coronapandemie al als een zombiebedrijf konden worden beschouwd, hebben intussen hun activiteiten gestaakt.