Waar moet je op letten als je belegt in coöperatieve aandelen?

De meeste coöperatieve vennootschappen keren veel minder dividend uit dan het wettelijke maximum van 6 procent. Maar hun dividenden ogen nog altijd aantrekkelijk tegenover het vrijwel renteloze spaarboekje. Een tour d’horizon.

Het Europese Hof van Justitie heeft de waarborgregeling voor Arco in december verworpen. De federale regering beloofde dit jaar werk te maken van een andere oplossing voor de Arco-coöperanten, maar het is al lang duidelijk dat die niet al hun geld terugzien. Vijf jaar na de nationalisering van Dexia, het belangrijkste actief van Arco, hebben de coöperanten nog altijd geen zicht op een gedeeltelijke terugbetaling.

In ons land bestaan coöperatieve vennootschappen van allerlei pluimage. Vele bleven ondanks de crisissen van de voorbije jaren een meer dan behoorlijk dividend uitkeren, en sommige hebben nog nooit een dividend betaald. Vaak hebben de vennoten ook voordelen zoals kortingen op diensten of producten. Coöperatieve aandelen verhandelen niet op een beurs. Hun waarde verandert niet, het rendement moet van de dividenden komen. De coöperant betaalt geen roerende voorheffing op de dividenden tot 190 euro per jaar. Strijkt hij meer op, dan betaalt hij daar sinds 1 januari 30 procent belasting op.

Banken

Van alle financiële coöperatieven betaalde CPHhet afgelopen jaar het hoogste dividend: 4 procent. CPH Bank is een kleine bank in Wallonië. Inschrijven op de coöperatieve aandelen kan enkel in een van de minder dan dertig agentschappen. Dan is het makkelijker in te tekenen op de aandelen van Argen-co. Argenta, de bank waarvan die coöperatieve vennootschap ruim 13 procent bezit, is actief in heel België.

Voor 2015 kregen de coöperatieve aandeelhouders van Argenta een dividend van 3,25 procent. Dat is de voorbije vijf jaar met 1 procentpunt gedaald, maar het is nog altijd een veelvoud van het rendement op de spaarboekjes van Argenta (maximaal 0,12%). Het geld is wel minder liquide dan op een spaarrekening. Coöperatieve aandelen kunt u enkel in de eerste helft van het boekjaar verkopen. Bij Argenta kan dat tussen 1 juli en 31 december, de eerste helft van het afwijkende boekjaar. U krijgt uw inleg bovendien niet meteen terug: u moet wachten op de goedkeuring door de algemene vergadering in november, of bijna een jaar later.

Argenta plant een “bescheiden kapitaalverhoging” tegen het einde van het voorjaar. De bank wil in eerste instantie de huidige vennoten de kans geven hun belang te vergroten. Tot nu toe konden coöperanten maximaal voor 3000 euro inschrijven. Dat stijgt tot 4000 euro.

Ook CrelanCo, de coöperatieve vennootschap die ontstond uit de samensmelting van de coöperatieve kassen Lanbokas en Agricaisse, betaalde over 2015 een coöperatief dividend van 3,25 procent. De vennoten betaalden vorig jaar echter 30 euro beheerskosten, dit jaar is dat zelfs 42 euro. Daardoor houden ze minder over dan de vennoten van Argen-co. Wie voor het maximale bedrag van 4005,20 euro heeft ingetekend op coöperatieve aandelen van Crelan, ziet zijn nettorendement bij een gelijkblijvend dividend zakken van 2,5 naar 2,2 procent.

Het is riskant uw geld te investeren in één bank. Die les hebben de Arco-coöperanten geleerd. Het zag er ook even slecht uit voor de Cera-vennoten tijdens de bankencrisis, toen KBC overheidssteun nodig had. Cera moest het dividend in 2011 schrappen en de coöperanten konden de daaropvolgende twee jaar niet uitstappen. In 2012 kregen de coöperanten als troost een klein dividend van 0,5 procent en de drie daaropvolgende jaren telkens een behoorlijk dividend van 2,5 procent. Cera bezit nu 2,7 procent van KBC.

Sinds 1 januari 2014 kunnen Cera-vennoten ook weer uitstappen. Ook bij Cera kunt u enkel in de periode juli tot en met december uittreden. Er is niet meteen een dringende reden om uw Cera-aandelen te verkopen. KBC lijkt weer op de goede weg. De coöperanten krijgen ook voor 2016 een dividend van 2,5 procent. In tijden van ultralage rente is dat meegenomen. U kunt tot eind mei intekenen op nieuwe aandelen.

Alternatieve energie

Het fiasco van Groenkrachtbracht misschien ook het vertrouwen in groene coöperatieve vennootschappen aan het wankelen. Groenkracht verstrekte achtergestelde leningen aan het groenestroombedrijf Electrawinds. De coöperanten dreigden bij de instorting van Electrawinds met lege handen achter te blijven, want ze stonden achteraan in de rij met schuldeisers. De rechter besliste uiteindelijk dat ze toch een voorkeursbehandeling krijgen tegenover de andere schuldeisers.

De energieproducent Elicio heeft als overnemer van bijna alle windenergieprojecten van Electrawinds ook de schulden aan Groenkracht overgenomen. Elicio is een dochtervennootschap van de Luikse intercommunale Publifin. “Het is een mooier verhaal dan Arco”, vindt Filip Dewulf, de directeur public affairs van Elicio. “De positieve afloop is met moeite in het nieuws geweest, maar elke aandeelhouder van Groenkracht krijgt zijn initiële inleg terug, mét een beperkt rendement. Als alles volgens plan verloopt, hebben de coöperanten eind 2025 hun volledige inbreng terug.

Net zoals bij Arco lagen bij Groenkracht te veel eieren in dezelfde mand. Om het risico van een coöperatieve vennootschap in te schatten, is het belangrijk het trackrecord te bekijken, in hoeveel projecten ze investeert en welke structuur die investeringen hebben. Er is bijvoorbeeld een verschil tussen coöperaties die met achtergestelde leningen werken of met mede-eigendom. “Coöperanten van BeauVent hebben een aandeel in al onze bezittingen”, zegt coördinator Niko Deprez. “De meeste grote spelers zoals Aspiravi bijvoorbeeld werken met achtergestelde leningen. In hun statuten staat dat je geen medezeggenschap hebt.”

De statuten lezen is hoe dan ook raadzaam, want sommige vennootschappen leggen extra beperkingen op. Bij Beauvent kunt u bijvoorbeeld ten vroegste na vijf jaar uitstappen. De coöperanten werden voor hun trouw wel royaal vergoed, met een jaarlijks dividend van 6 procent sinds 2005, het wettelijke maximum. U kunt voorlopig slechts één aandeel van Beauvent kopen voor 250 euro en bij nieuwe investeringen van de vennootschap kunt u telkens deelnemen aan een kapitaalverhoging. Beauvent zal wellicht in de tweede jaarhelft opnieuw een kapitaalverhoging doorvoeren.

Behalve slecht beheer zijn wijzigingen in het overheidsbeleid wellicht de grootste bedreiging voor de dividenden van groene coöperatieve vennootschappen. Ecopower bijvoorbeeld meldt in zijn jaarverslag van 2015: “Van 2001 tot 2010 keerde Ecopower 6 procent dividend uit. De daaropvolgende jaren stond de winst onder druk door de instorting van het systeem van groenestroomcertificaten. Na een jaar zonder uitkering van dividend in 2012 gaat de winst en daarmee de mogelijkheid om dividend uit te keren, opnieuw in stijgende lijn.” Ecopower keerde over 2015 een dividend van 3 procent uit. Ecopower telt ruim 50.000 vennoten en hoort bij de grootste coöperatieve energieproducenten van Europa. Beauvent is met 3050 vennoten vele maatjes kleiner.

Ontwikkelingsfondsen

Het zou ons te ver leiden alle groene coöperatieve vennootschappen op te sommen, maar de site fairfinlabel.be kan een hulp zijn. “Fairfin kent een label toe aan aandelen van coöperaties die hun kapitaal gebruiken voor sociale of duurzame activiteiten en die het geld maatschappelijk verantwoord beheren. Het product moet transparant zijn en de kosten mogen niet hoger zijn dan gebruikelijk op de markt”, legt Marjon Meijer van Fairfin uit.

Ook Alterfin en Incofin, twee erkende ontwikkelingsfondsen die microkredieten verstrekken in ontwikkelingslanden, hebben zo’n label. Alterfin keerde over 2015 een dividend van 1,75 procent uit, en Incofin een van 2,5 procent. Ze hebben nog een extra troef. Een investering levert een belastingvermindering van 5 procent op als u voor 380 tot 6400 euro coöperatieve aandelen koopt. De maximale belastingvermindering bedraagt 320 euro.