‘Opgeblazen zeepbellen maar nog geen geprik. Voorlopig toch.’

Het lijkt alsof we geloven dat economische teloorgang iets van het verleden is en eeuwige expansie ons te wachten staat. Dat zegt Florian Steven Rech, bestuurslide bij studentenorganisatie Capitant.

Het gaat goed met de economie en dat mag iedereen weten. Na de jongste crisis heeft het lang geduurd voordat de perceptie de economische realiteit uit het slop is gevolgd. Toegegeven, in tegenstelling tot de Verenigde Staten heeft Europa een double dip-crisis gekend. Jongeren hebben soms de perceptie hun hele leven in crisis te hebben doorgebracht en toch is niets minder waar: de klok slaat hoogconjunctuur.

Momenteel lijkt de goednieuwstrein niet te stoppen: de werkloosheidsgraad in de eurozone bevindt zich op het laagste peil in meer dan acht jaar, de Amerikaanse economie groeit al 95 maanden op rij – de op twee na langste periode ooit – terwijl beursindices wereldwijd wekelijks nieuwe recordhoogtes bereiken en historisch lage volatiliteiten laten optekenen. De waardering van Amerikaanse aandelen op basis van bijna alle gangbare multiples zit ver boven het historische gemiddelde. Ook aan zelfzekerheid is er geen tekort: viceminister Alexander De Croo (Open Vld) rekent er impliciet op dat nog meer mensen aan de slag gaan en dat de begroting op die manier in evenwicht wordt gebracht, terwijl het team van president Trump schat dat de Amerikaanse economie tot 2027 met minstens 2,3 procent per jaar zal groeien. Die jongste raming dient wellicht eerder om een verhoging van het schuldenplafond door het Amerikaanse Congres te krijgen. Toch ziet elke gezonde geest dat zulke verwachtingen zelfs een utopie ver zijn voorbijgestreefd.

Teloorgang

Als we de bovenstaande discrepantie tussen verwachtingen en eenvoudige economische kringlopen juist kunnen identificeren, waarom slagen we er dan niet in onze eigen toekomst correct in te schatten? Het lijkt alsof we geloven dat economische teloorgang iets van het verleden is en eeuwige expansie ons te wachten staat. De sensitiviteit is zoek en elk bericht dat niet in ons verhaal past, haalt nauwelijks de pers. De jongste jaren zijn er in het geniep ettelijke banken gered. Caixa Geral de Depósitos, Banco Espírito Santo, Banco Internacional do Funchal, Monte dei Paschi di Siena, Banca Popolare di Vicenza, Veneto Banca en Bremer Landesbank, om er slechts enkele te noemen. Toch is het moeilijk vast te pinnen waar de zeepbel zich precies bevindt; Italiaanse banken, Portugese banken, Spaanse banken, staatspapier, exhuberante schulden in het algemeen, Chinese groeivertraging, de automobielinstustrie, opgepompte huizenprijzen of geopolitieke instabiliteit.

Sommigen hebben het over een ziek systeem gekenmerkt door een ‘everything bubble‘. Na de crisis van bijna tien jaar geleden hebben centrale banken draconische maatregelen genomen. De Europese Centrale Bank (ECB) is na de drastische renteverlagingen overgegaan tot quantitative easing, maar ook daar loopt onze centrale bank binnenkort tegen haar grenzen aan, indien ze haar regels en politiek gevoelige verdeelsleutels niet versoepelt. Gesteund door het beleid van de ECB, de Federal Reserve en de Bank of Japan zitten centrale banken vandaag op een derde van de wereldwijde overheidsschuld. Gevangen in hun eigen net zijn provisoire hulpmaatregelen kwetsbare, maar permanent, peilers van het globale systeem geworden. De ECB zit dus in nauwe schoentjes en een renteverhoging is nodig om het monetaire beleid weer ademruimte te verlenen. De vraag is of de ECB daar toe in staat is zonder het systeem waarvoor ze borg staat een kaakslag toe te brengen.

Zeepbel

Alsof er niets aan de hand is stijgen de effectenprijzen rustig verder. Het gerucht gaat dat Joseph P. Kennedy net voor de grote depressie van 1929 wist dat hij zijn aandelenposities moest liquideren omdat zelfs zijn schoenpoetser hem vol overtuiging beleggingsadvies gaf. Als alles er té goed uitziet om waar te zijn, dan is dat meestal zo. In theorie is alle beschikbare informatie al in de prijzen weerspiegeld, maar net door de oneindige toevloed aan gratis geld is de signaalfunctie van die prijzen de jongste jaren erg verstoord. Hoe lang we dit nog kunnen volhouden weet niemand. Eén ding is zeker: vroeg of laat haalt de realiteit ons onvermijdelijk in. Bijgevolg is het geen slecht idee om alvast wat bescherming in uw portefeuille op te bouwen, en als uw buurman binnenkort met ongevraagd beleggingsadvies voor de deur staat, weet u hoe laat het is: de zeepbel wordt doorprikt.