Amerikaanse staatsobligaties hebben nog altijd een erg hoge rating, maar de verlaging heeft vooral een symbolische betekenis.
Moody’s heeft van zich laten horen de afgelopen tijd. Vrijwel gelijktijdig verlaagde de belangrijke kredietbeoordelaar de kredietwaardigheid van Frankrijk en – wat erger is voor de markten – ook de kredietrating van de Verenigde Staten. Een donderslag bij heldere hemel kunnen we die beslissing niet noemen. Er was al een hele tijd gewaarschuwd voor de gevaren van de immense staatsschuld van beide landen.
Tot eind 2023 hadden de Verenigde Staten de hoogste kredietrating, AAA of triple A. Zo’n rating heeft als belangrijkste voordeel dat de schatkist kan lenen tegen de laagste rente op de markt. Obligatiehouders stellen zich daarmee tevreden, omdat ze vrijwel zeker zijn dat ze op de vervaldag hun geld zullen terugkrijgen en dat de periodieke rente geen gevaar loopt.
Fitch, een van de grootste concurrenten van Moody’s, was het eerste grote bureau dat de kredietrating van de Verenigde Staten een trapje lager zette (AA+). De andere volgden. De voorbije dagen heeft Moody’s de rating van de Verenigde Staten opnieuw verlaagd: van Aaa ging het naar Aa1. Bij Standard & Poor’s (S&P) is de rating sinds augustus 2011 AA+, met een stabiele outlook. Vooralsnog lijkt S&P niet geneigd in te grijpen. Gebeurt dat toch, dan zou dat voor de Amerikaanse schatkist een nog groter probleem zijn.
Ontspoord tekort
Voor alle duidelijkheid: de Treasury’s, de Amerikaanse overheidsobligaties, hebben nog altijd een erg hoge score, maar de verlaging heeft vooral een symbolische betekenis. De vinger wordt diep in de wonde geboord en die wonde heet ‘overheidsfinanciën’. Volgens Moody’s ontspoort het tekort. Na de kredietverlaging van Moody’s stegen de rendementen op de secundaire markt. Om met die tweedehandsleningen te concurreren zullen de coupons op de primaire markt moeten stijgen. Als er niet snel maatregelen getroffen worden om het overheidstekort terug te dringen, ontstaat een vicieuze cirkel. Nieuwe staatsobligaties zullen op de markt komen tegen een hogere rente. Daardoor zal het deficit nog oplopen.
Over de manier om dat enorme overheidstekort aan te pakken, bestaat geen eensgezindheid. “De opeenvolgende regeringen en het Congres zijn er niet in geslaagd maatregelen te nemen om de trend van grote begrotingstekorten en stijgende rentelasten om te keren”, stelt Moody’s. Bovendien is er voorlopig geen uitzicht op beterschap. De belastingen verhogen wil de Amerikaanse president Donald Trump niet. Het Internationaal Monetair Fonds voorspelt voor 2025 een begrotingstekort van 6,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De Amerikaanse overheidsschuld zal toenemen tot 122,5 procent van het bbp. Ter vergelijking: de Europese Commissie verwacht dat de Belgische schuldquote in 2025 zal oplopen tot 105,1 procent van het bbp. Dat is aanzienlijk meer dan de Europese norm van maximaal 60 procent.
De Amerikaanse tienjaarsrente steeg onmiddellijk relatief fors na de publicatie van Moody’s. Dat is enigszins verwonderlijk, aangezien de eerdere verlagingen van Fitch en S&P minder effect resulteerden. Bovendien weet iedereen al langer dat het deficit van de Amerikaanse schatkist veel te hoog is. Dat de financiële markten toch opvallend sterker reageerden, heeft wellicht te maken met de gestegen zenuwachtigheid op de markten. Dat de uitspraken van president Trump niet altijd eenduidig blijken voor analisten, speelt daar een rol in. Nu de eerste paniekaanvallen verteerd zijn, valt de langetermijnrente toch weer wat terug.
Grote verdeeldheid
De Amerikaanse president Trump heeft nog altijd veel medestanders in de Verenigde Staten, maar nog meer tegenstanders in de rest van de wereld. Dat heeft veel oorzaken, maar een obligatiebelegger is vooral bekommerd om zijn standpunt over de invoerheffingen. Trump dreigt die drastisch te verhogen voor veel landen.
Maar de rest van de wereld is machtig. China bijvoorbeeld heeft in april heel wat Treasury’s verkocht, wellicht om de langetermijnrente op te drijven, waardoor de financiën van de Verenigde Staten in moeilijkheden komen. De dollar verzwakte opmerkelijk. Maar nu blijkt dat China de uitverkoop al begonnen was vóór de forse verhoging van de Amerikaanse invoerheffingen. China staat daardoor niet langer op de tweede plaats van de grootste buitenlandse beleggers in Amerikaanse overheidspapier.
Niet alleen China verkocht de voorbije maanden massaal Amerikaanse staatsobligaties, ook heel wat andere buitenlandse beleggers deden dat. Voor de Verenigde Staten is dat vervelend, want het immense tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans wordt gefinancierd door buitenlandse beleggers. De dreiging om de Amerikaanse invoerheffingen fors te verhogen heeft de status van Amerikaans overheidspapier als veilige haven ondermijnd.
Toch blijven een aantal erg belangrijke financiers van het Amerikaanse overheidstekort aan boord. Meer zelfs, het Verenigd Koninkrijk heeft onlangs zijn portefeuille Treasury’s met 29 miljard dollar opgetrokken tot 780 miljard dollar. Japan blijft ook op post. Dat land staat nu zelfs op de eerste plaats met een portefeuille Amerikaans overheidspapier van 1.130 miljard dollar. De status van Amerikaanse overheidsobligaties als veilige haven is dan wel wat gedeukt, maar van een totale ommezwaai lijkt vooralsnog geen sprake.
Ook Franse ratingverlaging
De rating van de Franse obligatiemarkt zakte naar Aa3, drie trapjes onder de Aaa-score van Duitsland. Frankrijk heeft nu al het grootste begrotingstekort van de eurozone, maar de vrees bestaat dat het de komende jaren alleen maar erger wordt. Het aanhoudende politieke gekibbel is daar niet vreemd aan. Geen enkele partij heeft er een meerderheid. Volgens Moody’s bestaat er erg weinig kans dat de nieuwe regering het begrotingstekort substantieel kan terugdringen. Het deficit zal minstens tot eind 2027 hoger blijven dan 5 procent. De overheidsschuld zal in 2027 toenemen tot 120 procent.