Palantir, de machtige datamachine die Washington én Wall Street in zijn greep heeft

Palantir Technologies heeft zich de afgelopen jaren ontpopt als een van de opvallendste techbedrijven op de beurs. De naam ‘Palantir’ is afgeleid van de ‘zienstenen’ uit The Lord of the Rings. Die laten toe in de verre toekomst te zien – een toepasselijke metafoor voor de geavanceerde data-analyse die het bedrijf aanbiedt. Maar achter de indrukwekkende cijfers en de technologische beloftes schuilt een complexe realiteit van geopolitieke belangen, privacyvraagstukken en nauwe banden met de Amerikaanse overheid.

Palantir (ticker PLTR op Nasdaq) is gespecialiseerd in data-integratie en -analyse en biedt twee kernproducten aan:

– Gotham: een platform gericht op overheidsinstanties, zoals defensie en inlichtingendiensten. Het helpt bij het verwerken en analyseren van enorme hoeveelheden data voor strategische beslissingen, zoals het opsporen van criminelen en terroristen.

– Foundry: gericht op bedrijven, om dataverwerking en samenwerking te verbeteren. Dat platform maakt het mogelijk data uit verschillende bronnen te integreren en er bruikbare inzichten uit te halen voor een efficiëntere bedrijfsvoering.

Die technologieën stellen overheden en bedrijven in staat complexe patronen te herkennen en hun besluitvorming te verfijnen. Het bedrijf werkt samen met instanties zoals de CIA, het Pentagon en de Amerikaanse immigratiedienst ICE, wat zowel bewondering als kritiek oproept. Een van de meest in het oog springende contracten is de samenwerking met het Amerikaanse leger, waar Palantir voor miljarden aan deals heeft binnengehaald. Sinds 2009 won het bedrijf meer dan 2,7 miljard dollar aan Amerikaanse overheidscontracten, waarvan meer dan 1,3 miljard dollar van het Pentagon afkomstig is.

“Bedrijven realiseren zich steeds meer dat data de nieuwe olie zijn en investeren volop in dataverzameling en -analyse”, zegt Siddy Jobe, techspecialist van Econopolis. “Eenmaal bedrijven over grote hoeveelheden data beschikken, moeten ze daar ook iets nuttigs mee doen. Data alleen in mooie grafieken gieten is niet voldoende. Op een bepaald punt wordt de hoeveelheid data zo groot dat menselijke analyse tekortschiet. Daar komt kunstmatige intelligentie (AI) in beeld: AI kan patronen detecteren, gegevens structureren en verbanden leggen die anders verborgen zouden blijven. Palantir zit exact in dat speelveld.”

‘Welke gegevens worden precies verzameld en hoe worden ze ingezet? Dat blijft een grijze zone’

Siddy Jobe (Econopolis)

Bedrijf met randje

Palantir werd in 2003 opgericht in de nasleep van 9/11, met als doel geavanceerde data-analyse te gebruiken voor nationale veiligheid. Het bedrijf is berucht vanwege zijn gesloten cultuur en de nauwe banden met Amerikaanse inlichtingendiensten. Een van de eerste financiers was In-Q-Tel, de durfkapitaaltak van de CIA. Sindsdien is de samenwerking met de Amerikaanse overheidsinstanties alleen maar hechter geworden.

Critici hekelen het gebrek aan transparantie rond de technologie en de vraag welke gegevens worden verzameld en verwerkt. De software van Palantir wordt onder meer ingezet voor predictive policing, waarbij op basis van data wordt voorspeld waar misdaden zullen plaatsvinden en wie mogelijk verdachte personen zijn. Dat leidt tot ethische en juridische vraagstukken rond privacy en mogelijke discriminatie.

“Aanvankelijk lag de focus sterk op overheidsinstanties, vooral omdat die toegang hebben tot unieke databronnen en met gevoelige informatie werken”, legt Jobe uit. “Dat brengt uiteraard vragen met zich mee over privacy en ethiek. Welke gegevens worden precies verzameld en hoe worden ze ingezet? Dat blijft een grijze zone.”

Naast de Verenigde Staten is ook het Verenigd Koninkrijk een belangrijke markt voor Palantir. Sinds 2019 heeft het bedrijf er contracten ter waarde van 376 miljoen pond afgesloten, waaronder een controversieel NHS-contract voor de verwerking van patiëntengegevens. Voorstanders wijzen op de efficiëntieverbeteringen, maar critici waarschuwen voor de implicaties voor privacy en de dominantie van een Amerikaans bedrijf in cruciale Britse infrastructuur.

PayPal-maffia

Een van de meest invloedrijke figuren achter Palantir is medeoprichter Peter Thiel. Hij maakte zijn fortuin met PayPal en was een vroege investeerder in Facebook. Thiel staat bekend om zijn libertaire en conservatieve opvattingen en is een prominente donor voor Republikeinse campagnes. Zijn invloed reikt tot in de hoogste politieke kringen: de Amerikaanse vicepresident J.D. Vance werkte voor hem en werd door Thiel actief gepusht als politiek talent.

Thiel behoort samen met onder meer Elon Musk, Reid Hoffman en David Sacks tot de zogenoemde ‘PayPal-maffia’, een groep voormalige PayPal-topmensen die na de verkoop van het bedrijf aan eBay in 2002 uitgroeiden tot de invloedrijkste ondernemers en investeerders in Silicon Valley. Volgens analisten en historici zoals Jimmy Soni, de auteur van The Founders, gebruiken die figuren hun kapitaal en netwerk niet alleen om de technologiesector vorm te geven, maar ook om politieke en maatschappelijke invloed uit te oefenen. Thiel maakt daar geen geheim van en zet zijn connecties strategisch in om zowel de technologische als de politieke agenda mee te bepalen.

CEO Alex Karp, een uitgesproken en soms excentrieke figuur, verdedigt Palantirs missie met felle kritiek op Silicon Valley-bedrijven die samenwerken met China. Hij presenteert het bedrijf als een bastion van westerse waarden en benadrukt de noodzaak van geavanceerde technologie in defensie en nationale veiligheid. Tegelijk heeft Karp politieke banden die hem strategisch goed uitkomen: hij steunde de Democratische campagne van Kamala Harris, maar profiteert nu volop van de Republikeinse terugkeer aan de macht.

‘Ik heb privé flink winst genomen, omdat mijn positie met ruim 800 procent gestegen was’

Finfluencer Charlotte Van Brabander over haar belegging in Palantir

(Voorlopig) geliefd bij beleggers

Na een lange periode van matige prestaties op de beurs beleeft Palantir een nooit geziene opleving. In het vierde kwartaal van 2024 behaalde het bedrijf een omzet van 828 miljoen dollar, een stijging van 36 procent op jaarbasis en beter dan verwacht. Vooral de Amerikaanse overheidscontracten zijn een groeimotor, met een stijging van 45 procent. Het bedrijf verdiende 343 miljoen dollar aan Amerikaanse overheidsopdrachten en 214 miljoen dollar uit commerciële activiteiten, een stijging met 64 procent. De klantenbasis groeide met 43 procent.

De Belgische finfluencer Charlotte Van Brabander was er vroeg bij en verkocht onlangs een groot deel van haar positie met een winst van 800 procent. “Ik heb privé flink winst genomen, omdat mijn positie met ruim 800 procent gestegen was. Een klein deel houd ik aan, in lijn met het principe om winnaars te laten lopen.” Volgens haar is de koersstijging het gevolg van meerdere samenvallende trends: de opkomst van AI en chips, de toegenomen defensie-uitgaven onder invloed van Trump en de groei van Palantirs commerciële divisie.

Ook volgens Jobe is de recente koersstijging toe te schrijven aan zowel de AI-hype als de politieke dynamiek in de Verenigde Staten. “Palantir profiteert van de hernieuwde invloed van Trump en zijn bondgenoten, onder wie Elon Musk.”

Concurrentie

Palantir concurreert met bedrijven zoals Snowflake en Databricks, die eveneens actief zijn in data-integratie en het structureren van ongestructureerde data. “Databricks is nog niet beursgenoteerd, maar dat komt er waarschijnlijk binnenkort aan”, zegt Jobe. “In vergelijking met deze bedrijven heeft Palantir aanzienlijk hogere marges. Snowflake en Databricks richten zich meer op commerciële klanten, terwijl Palantir een sterke positie heeft binnen overheidscontracten.” Dit biedt Palantir een uniek voordeel: “Door zich te richten op overheden heeft Palantir een niche gecreëerd waarin ze minder concurrentie ondervinden. Overheden kunnen niet zomaar met eender welk bedrijf in zee gaan vanwege de gevoeligheid van hun data. Dat betekent dat Palantir hogere prijzen kan vragen dan bijvoorbeeld Snowflake of Databricks.”

Toch plaatst hij kanttekeningen bij de waardering van PLTR. “Veel bedrijven besteden hun AI-projecten nu uit, maar zullen op termijn hun eigen AI-infrastructuur ontwikkelen. Vergelijk het met websites: aanvankelijk besteedde men webontwikkeling uit, maar na verloop van tijd bouwden bedrijven hun eigen digitale structuren intern op. Hetzelfde kan gebeuren met AI en dataverwerking.” Dit kan op termijn druk zetten op Palantirs marges en marktpositie.

Een ander belangrijk punt is het feit dat Palantir zijn werknemers deels met aandelen compenseert. “Op korte termijn heeft dit geen grote impact, maar op lange termijn kan het de winstgevendheid en de aandelenkoers onder druk zetten”, betoogt Jobe. “Recent zien we insider selling, wat erop kan wijzen dat ook interne partijen vinden dat het aandeel aan de dure kant is. Dit soort dynamieken kunnen een trigger vormen voor een correctie in de waardering.”

De vraag rest of die unieke combinatie van AI, defensie-uitgaven en politieke connecties in het voordeel van Palantir zal blijven spelen. De huidige rugwind, aangedreven door een samenloop van gunstige factoren, kan op termijn omslaan in tegenwind als de marktdynamiek of de politieke steun verschuift.

Lees ook: