Het heil van helikoptergeld

Mario Draghi, de voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB),heeft zich onlangs overtroffen en de limieten van het monetaire beleid afgetast. Maar helaas blijven de ECB-top en andere belangrijke centrale banken altijd vanuit hetzelfde denkkader redeneren

Sinds jaar en dag hanteren de centrale bankiers een specifiek denkpatroon, maar de resultaten van hun beleid worden meer en meer betwistbaar. En dat tast de geloofwaardigheid aan.

Geen alternatief

De kritiek wordt tot nog toe gepareerd met het argument dat er inderdaad negatieve neveneffecten zijn, maar dat die ondergeschikt zijn aan het hoofddoel, namelijk een nieuwe recessie en deflatie vermijden. En dat zonder de doorgevoerde maatregelen de eurozone allang weer met een negatieve groei en een negatieve evolutie van het prijzenpeil zou geconfronteerd zijn.

We beweren niet dat er helemaal niks moest of moet gebeuren om de economische groei in de westerse wereld aan te wakkeren. De vraag is echter of het altijd maar meer van hetzelfde moet zijn. Bovendien blijven de nationale overheden duidelijk in gebreke door de door de centrale banken gekochte tijd weinig of niet te gebruiken voor structurele hervormingen.

Geld uitgeven

Almaar luider klinkt de roep om andere maatregelen. Een van de grote nadelen van de huidige politiek is het indirecte karakter van de steun aan de economie. Enerzijds via het bankwezen, dat zijn wonden van de vorige crisis nog likt, en anderzijds ook via de centrale banken die eisen krijgen opgelegd om de kapitaalbuffers te verhogen en met een almaar negatievere depositorente worden geconfronteerd.

De meest radicale denkpiste die meer en meer opduikt in de pers is die van het zogenoemde helikoptergeld. Het geld uitdelen aan of op de rekening zetten van de bevolking. Dat zou een rechtstreekse maatregel zijn, in plaats van de indirecte manier. Psychologen en sociologen verwachten dat de kans groter is dat dat geld zal worden uitgegeven en niet gespaard.

Helikoptergeld werd in 1969 al door Milton Friedman, een Amerikaanse Nobelprijswinnaar voor Economie, als metafoor gebruikt. Hij was er toen al van overtuigd dat het uitstrooien van geld boven de mensen zou leiden tot extra consumptie, tot een hogere economische groei en meer inflatie. De vorige voorzitter van de Federal Reserve, Ben Bernanke was de thesis van het helikoptergeld wel genegen. In een lezing in november 2002 sprak hij in de strijd tegen deflatie ook over helikoptergeld en hield er de bijnaam ‘Helikopter Ben’ aan over.

Infrastructuurwerken

Een andere piste richt zich meer naar de politieke overheden, die kunnen focussen op infrastructuurwerken. Daarop is het jongste decennium en zelfs al langer in de meeste westerse landen zwaar bespaard. Die werken zijn noodzakelijk en productief en zouden dan ook buiten de begrotingsnormen kunnen worden gehouden. Vooral Duitsland kan op dat gebied een leidende rol spelen, gezien hun overschot op de begroting. Het is duidelijk dat de kritiek op de huidige aanpak aanzwelt en dat we alternatieven moeten onderzoeken.