De zin en onzin van aandelen op naam

Is het met aandelen op naam echt mogelijk te ontsnappen aan de effectentaks van 0,15 procent ? Voor een rechtstreekse inschrijving in het aandeelhoudersregister van een bedrijf moet u in elk geval geen bewaarloon betalen.

Toen de regering haar plannen aankondigde om een zogenaamde effectentaks van 0,15 procent te heffen op effectenrekeningen van meer dan 500.000 euro, bleef een reactie niet lang uit. De oplossing die fiscaal welmenende zielen zeer snel naar voren schoven, was de aandelen van de effectenrekening over te dragen naar het aandeelhoudersregister van het bedrijf. Met andere woorden: de aandelen op naam te zetten.

Dat vereist wat papierwerk, maar is betrekkelijk eenvoudig. De grootbanken rekenen er geen buitensporige kosten voor aan: 50 euro bij ING België en KBC, 48,40 euro bij BNP Paribas Fortis, exclusief btw. Niet alleen kunnen beleggers zo misschien de taks van 0,15 procent omzeilen, ze ontsnappen ook aan het bewaarloon dat financiële instellingen aanrekenen. Dat bedraagt meestal zo’n 0,20 procent.

Plotse interesse

De mogelijkheid om te ontsnappen aan de effectentaks heeft duidelijk iets teweeggebracht bij de spaarders. “Veel klanten informeren ernaar”, klinkt het bij ING, “maar slechts zeer weinigen voegen de daad bij het woord.”

Hoe ervaren de bedrijven die evolutie? De industriële holding GBL spreekt van “een kleine revolutie” sinds de aankondiging van de regering. Aandelen op naam vertegenwoordigen er 0,9 procent van het totaal, of 1,8 procent van de vrij verhandelbare aandelen op de beurs. De helft van de aandelen van GBL is in handen van de holding Pargesa, eigendom van de Belgische en de Canadese families Frère en Desmarais.

De evolutie is nog duidelijker bij de holding Bois Sauvage: “Tot voor kort kregen we maar één verzoek per maand om aandelen op naam te zetten. In oktober en november waren het er bijna een tiental.” 47 procent van de aandelen van Bois Sauvage staat al op naam. Maar dat komt door de participaties van de historische familiale aandeelhouders. Bij de recente opnaamstellingen gaat het om bescheiden posities van slechts enkele honderden aandelen.

Solvac, een schoolvoorbeeld

Een voorbeeld van een bedrijf dat werkt met aandelen op naam is Solvac. Het enige doel van dat bedrijf is een grote participatie (vandaag 30,7%) aan te houden in de chemiegroep Solvay. Solvac wordt daarom beschouwd als een monoholding. Het is niet het enige in zijn soort. Zo speelt Financière de Tubize dezelfde rol voor het farmabedrijf UCB, waarvan het 35 procent in handen heeft. Hetzelfde geldt voor KBC Ancora en de bank-verzekeraar KBC.

Het uitzonderlijke kenmerk van Solvac – en dat is uniek voor een beursgenoteerd bedrijf in België – is het artikel 6 in zijn statuten: “De aandelen moeten op naam ingeschreven worden.”

Waarom? Omdat de directie wenst dat de verankering aan Solvay perfect transparant blijft. Men kan bij Solvac niet zomaar binnenlopen. Voor maatschappen, trusts, stichtingen en andere vermogensvennootschappen moet de raad van bestuur de aankoop van Solvac-aandelen goedkeuren. Een van de voorwaarden is dat “alle vennoten, instellers of begunstigden natuurlijke personen zijn die handelen in eigen naam en voor eigen rekening, en van wie de identiteit aan Solvac moet worden meegedeeld”.

Voor particuliere beleggers geldt dat alles niet. Na de aankondiging van de effectentaks hebben ze veel meer interesse in het aandeel Solvac, wat heeft geleid tot een sterke stijging van het volume in augustus en een nog sterkere in oktober, toen bijna 50.000 aandelen werden verhandeld. Dat is de helft meer dan het historisch gemiddelde. Het gevolg is dat de koers van Solvac die van Solvay slechts gedeeltelijk is gevolgd toen die laatste begin november abrupt terugviel.

Is het een oplossing voor beleggers zich te storten op het Solvac-aandeel om te ontsnappen aan de nieuwe effectentaks? Zeker niet. De directie raadt zelfs aan voorzichtig te zijn met aankopen van meer dan 200 aandelen vanwege de beperkte liquiditeit van de markt. Er zijn slechts iets meer dan 400.000 Solvac-aandelen verhandeld in 2016, wat minder is dan 2 procent van het totaal. Er zou dus niet genoeg zijn voor iedereen.

Geen tussenpersoon

Een aandeel op naam wordt ingeschreven in het aandeelhoudersregister van een bedrijf en niet in een effectenrekening die een financieel tussenpersoon voor u opent. Het bedrijf staat zelf in voor de betaling van het dividend, dat wordt gestort op de rekening van de houders, na de afhouding van de roerende voorheffing. Naast een certificaat dat het eigendom van de effecten aanduidt, bezorgt het bedrijf zijn aandeelhouders financiële informatie en een uitnodiging voor de algemene vergadering. Die diensten zijn gratis.

Maar de medaille heeft ook een keerzijde: aandelen op naam kunnen niet worden verkocht op de beurs. Tenminste niet voor hun dematerialisering, wat opnieuw kosten meebrengt en ook een aantal dagen in beslag neemt. Aandelen op naam zetten is dus alleen zinvol voor beleggingen op middellange of lange termijn en absoluut niet voor speculatieve aankopen.

Zijn er banken of beursbedrijven die weigeren aandelen op naam te zetten? Zeer weinig, maar één naam komt terug: Argenta. In dat geval heeft de klant geen andere keuze dan eerst zijn effecten over te dragen naar een andere financieel tussenpersoon, wat de kosten verdubbelt. Accepteren alle bedrijven dat hun aandelen op naam worden gesteld? Nee. Bij de holdings zien we bijvoorbeeld dat Brederode die mogelijkheid formeel uitsluit.

Daarnaast kunnen bedrijven de mogelijkheid ook inperken als ze geconfronteerd worden met een plotselinge grote stijging van de vraag. Of ze zouden ook kosten kunnen aanrekenen, aangezien personeel moet worden ingezet. In elk geval moeten we geen stortvloed aan aanvragen verwachten zolang beleggers geen zekerheid hebben over de draagwijdte van de effectentaks.