Aandeelhouders proberen steeds vaker de koers van hun bedrijf bij te sturen. Geregeld blijkt dat de kleine belegger te lukken, al dan niet met steun van de grote spelers.
“We zijn minder machteloos dan we denken”, zei de Nederlandse historicus Rutger Bregman in een interview met Knack na zijn opgemerkte passage op het World Economic Forum. Veel kleine beleggers denken er net zo over. Bij Global Graphipcs, een klein bedrijf in de grafische sector dat op de beurs van Brussel noteert, verzet een groep aandeelhouders zich bijvoorbeeld met hand en tand tegen het overnamebod van voorzitter Guido Van der Schueren. Begin maart weten we wie zijn slag thuishaalt.
Aandeelhoudersactivisme is niet nieuw, ook niet in België. Zo vindt een groep beleggers bij de Nationale Bank al jaren dat ze recht heeft op een deel van het goud van de centrale bank. Maar cijfers van de gespecialiseerde informatieverstrekker Activist Insight tonen dat er de voorbije jaren opvallend meer aandeelhoudersrevoltes zijn in Europa. Vooral bij kleine tot zeer kleine beursgenoteerde bedrijven roeren beleggers zich. Het past in deze tijd. Net zoals klimaatactivisten een minister overstelpen met berichten en e-mails, durven aandeelhouders de raad van bestuur van een bedrijf te overladen met geschreven vragen. De burger, en dus ook de belegger, is mondiger geworden. Door de moderne technologie kunnen beleggers zich makkelijker verenigen. Er zijn gespecialiseerde organisaties zoals Deminor, die zich toeleggen op de behartiging van hun belangen en die een verdienmodel hebben gebouwd op de strijd met bedrijven.
Actieve aandeelhouders
Een beleggersopstand is lang niet altijd succesvol. Zo beet een groep kleine aandeelhouders van het biotechbedrijf Tigenix in het zand toen ze een hoger overnamebod bij het Japanse Takeda probeerde af te dwingen. Meer succes hadden de beleggers die de beursexit van de drankenfabrikant Spadel wisten tegen te houden. Ze zullen het zich nog niet hebben beklaagd: het aandeel is vandaag dubbel zoveel waard als wat de familiale aandeelhouders in 2015 op tafel wilden leggen. Bij Asit Biotech wisten de aandeelhouders eind vorig jaar de CEO en de voorzitter weg te werken. Zulke successen inspireren andere beleggers.
Nog een bron van inspiratie voor de kleine belegger zijn de grote spelers. Toonaangevende institutionele beleggers zoals het Noorse oliefonds en het pensioenfonds van de leraren uit California, CalPERS, hameren de jongste jaren nadrukkelijk op het belang van goed bestuur. Daardoor roeren ook andere institutionele partijen zoals pensioenfondsen en verzekeraars zich makkelijker, volgens Charles Demoulin, partner bij het advieskantoor Deminor. “Zij worden niet graag activistisch genoemd. Echte activistische beleggers willen onmiddellijk rendement door een fusie, een splitsing van een bedrijf of een hoger overnamebod af te dwingen. Vermogensbeheerders en pensioenfondsen daarentegen gaan voor de lange termijn en zien zich liever als actieve aandeelhouders.”
Deugdelijk bestuur
“In het verleden waren veel institutionele beleggers passieve aandeelhouders”, zegt Nelson Seraci, het hoofd van het Special Situations Research bij Institutional Shareholder Services (ISS), een bedrijf dat onder meer stemadvies geeft aan grote beleggers. “Als ze iets niet goed vonden, verkochten ze hun aandelen. Nu zullen ze eerst proberen met het management te praten.”
“Grote vermogensbeheerders hebben misschien wel duizend aandelen in hun fondsen. Ze kunnen niet jaarlijks bij elk van die bedrijven op bezoek gaan. Maar als ze ergens problemen zien, zullen ze wel gaan praten”, verduidelijkt Seraci. De belegger speelt daarin een rol. “Die verwacht dat zijn fonds een verantwoorde aandeelhouders is en niet zomaar een aandeel gaat verkopen.” Ook de nieuwe Europese richtlijnen spelen een rol. Die schrijven voor dat institutionele partijen een actieve rol opnemen, en dat ze niet alleen financiële overwegingen laten meetellen, maar bijvoorbeeld ook de principes van deugdelijk bestuur.
Verschillende wapens
Bij Deminor hebben ze drie jaar geleden actie ondernomen tegen Volkswagen, nadat gesjoemel met de software in dieselwagens aan het licht was gekomen bij de Duitse autobouwer. Nu neemt het advieskantoor Dankse Bank in het vizier. De aanleiding is het schandaal rond 200 miljard euro aan verdachte internationale transacties. Demoulin verwacht dat heel wat institutionele partijen zich aansluiten bij hun zaak.
Volgens Demoulin strijden institutionele en particuliere aandeelhouders met verschillende wapens, “die complementair zijn”. “Particuliere beleggers kunnen dezelfde belangen hebben. Er kan een alliantie ontstaan. Grote beleggers praten met een bedrijf en nemen hun beslissingen voor een algemene vergadering. Voor de stemming zelf geven ze een volmacht. Zo’n vergadering is dus belangrijker voor particulieren. Die staan maar voor een klein deel van het kapitaal, waardoor hun stem minder weegt, maar ze kunnen wel makkelijker de aandacht van de publieke opinie of de pers trekken. Dat kan op het imago van een bedrijf wegen. Daarom blijven die algemene vergaderingen belangrijk.”
Kleine beleggers kunnen tot slot ook omgekeerd een inspiratie zijn voor institutionele partijen. “Het belangrijkste is de kwaliteit van het idee”, besluit Seraci. “Als je een goed voorstel hebt, kan dat ook terrein winnen bij grote beleggers.”
