Negen Europese banken, waaronder ING en KBC, hebben een gezamenlijk project aangekondigd om een digitale munt in euro uit te geven. Het gaat om een stablecoin die in 2026 zal worden gelanceerd, onder toezicht van De Nederlandsche Bank en in overeenstemming met de Europese MiCA-verordening voor cryptomunten.
De deelnemende banken zijn ING, KBC, UniCredit, DekaBank, Banca Sella, Danske Bank, SEB, CaixaBank en Raiffeisen Bank International. Het consortium vestigt zijn zetel in Nederland en wil andere banken uitnodigen om mee aan boord te stappen. Een voorzitter wordt later dit jaar benoemd.
Volgens de initiatiefnemers moet de munt een Europees tegenwicht worden voor de dollar-stablecoins die vandaag de cryptomarkt domineren. Ze beloven betalingen die dag en nacht doorgaan, tegen lage kosten, en zelfs de mogelijkheid om betalingen programmeerbaar te maken – al ontbreken voorlopig technische details. Het project mikt ook op toepassingen buiten de klassieke geldtransfer: grensoverschrijdende betalingen zouden vlotter moeten verlopen, en digitale activa – van aandelen tot cryptomunten – zouden sneller en efficiënter kunnen worden verrekend.
De keuze om het project in Nederland te vestigen is geen toeval. De Nederlandsche Bank, de Nederlandse centrale bank, heeft ervaring met toezicht op cryptobedrijven. Het consortium streeft naar een vergunning als instelling voor elektronisch geld, net zoals neobanken.
Wat zijn stablecoins?
Een stablecoin is een digitale munt die zijn waarde koppelt aan een bestaande munt. Meestal gaat het om de Amerikaanse dollar. Voor elke digitale munt moet de uitgever reserves aanhouden, vaak in cash of staatsobligaties. Daardoor blijft de waarde stabiel.
Stablecoins vormen de smeerolie van de cryptomarkt. Beleggers gebruiken ze om snel te schakelen tussen cryptomunten en klassiek geld. In landen met hoge inflatie, zoals Turkije of Argentinië, worden ze ingezet als vluchtroute naar digitale dollars.
Het succes houdt ook risico’s in. De val van TerraUSD in 2022 toonde hoe snel miljarden kunnen verdampen als een munt niet echt gedekt is. Daarom leggen Europa en de Verenigde Staten nu strenge regels op.
Waarom dit Europa raakt
Vandaag verloopt meer dan 80 procent van alle stablecointransacties via Tether (USDT) en USDC, beide in dollar. De uitgevers verdienen miljarden op de rente van de obligaties die hun reserves vormen. Daarmee versterken ze tegelijk de invloed van de dollar.
Voor Europa is dat een probleem. Wie digitaal betaalt in dollar, maakt de euro minder belangrijk. Met een euro-stablecoin hopen ING, KBC en hun partners een Europees alternatief te bouwen. Ze willen strategische autonomie en minder afhankelijkheid van Amerikaanse spelers.
Sinds vorig jaar is de Markets in Crypto-Assets Regulation (MiCA) van kracht, een Europese verordening die regels oplegt aan de hele cryptosector. Ze verplicht uitgevers van stablecoins tot volledige reserves, transparantie en een vergunning. MiCA wil misbruik en instabiliteit vermijden, maar tegelijk ruimte laten voor innovatie binnen een afgebakend kader.
En de digitale euro?
De digitale euro, de munt die rechtstreeks door de Europese Centrale Bank zou worden uitgegeven, laat nog jaren op zich wachten. ECB-bestuurder Piero Cipollone sprak onlangs van 2029 als mogelijke startdatum.
Het verschil met het stablecoinproject is aanzienlijk. Een digitale euro zou hetzelfde statuut hebben als een bankbiljet: publiek geld, gegarandeerd door de centrale bank. Een stablecoin is privaat geld, een digitaal schuldbewijs van de uitgever. Juridisch klopt het dus niet om ze op één lijn te zetten, maar functioneel lijken ze op elkaar: beide laten euro’s digitaal circuleren.
Sommige commentatoren noemen de euro-stablecoin echter een soort “rouwbrief” voor de digitale euro, die sinds 2020 wordt voorbereid, maar almaar opschuift in de tijd.
Lees ook: ‘EU overweegt Ethereum of Solana als infrastructuur voor digitale euro’
China: voorsprong met digitale yuan
Terwijl Europa nog plannen uitwerkt, zet China al grote stappen. Het land experimenteert al jaren met de digitale yuan, de e-CNY. Wat begon met lokale testen in steden zoals Shenzhen en Suzhou, groeide uit tot betalingen tijdens de Winterspelen van 2022.
Intussen schuift Peking de munt naar voren in de internationale handel. In Sjanghai opende de centrale bank onlangs een centrum dat de digitale yuan moet uitbouwen tot een volwaardig betaalmiddel over de grenzen heen. Voor president Xi Jinping is de munt meer dan technologie: ze moet de dollar terugdringen en de Chinese invloed vergroten.
Dat plan krijgt extra gewicht doordat China’s eigen betalingssysteem CIPS (Cross-Border Interbank Payment System) steeds meer buitenlandse banken aantrekt. CIPS verwerkt al biljoenen aan internationale yuanbetalingen en schuift de Chinese munt stap voor stap naar het hart van de geopolitieke strijd.
Dollardominantie
In de Verenigde Staten ligt de klemtoon elders. Daar gaat de discussie over hoe stablecoins nuttig kunnen zijn zonder het bankwezen te ondermijnen. Ze mogen wel zorgen voor snellere en goedkopere betalingen, bijvoorbeeld op e-commerceplatforms, maar geen parallel spaarsysteem worden dat deposito’s wegzuigt.
Het Congres keurde dit jaar de Genius Act goed, een wet die uitsluitend stablecoins reguleert. Ze schrijft volledige dekking voor, verbiedt rente en legt op dat alleen banken deposito’s mogen beheren. Beloningen in de vorm van kortingen of punten blijven wel mogelijk.
Waar de Verenigde Staten vooral hun banken beschermen, benadrukt Europa met MiCA dat stablecoins een plaats kunnen krijgen binnen het financiële systeem. Onder president Donald Trump worden ze in Washington bovendien gezien als een hefboom om de dominantie van de dollar verder uit te bouwen.
Stasis: een voorloper zonder vleugels
Een euro-stablecoin bestaat al. Stasis (EURS) draait sinds 2018 en heeft een marktwaarde van zo’n 145 miljoen dollar. Op cryptobeurzen wordt ze wel gebruikt, maar buiten die niche kreeg de munt geen steun. Banken en bedrijven bleven weg. In vergelijking met de honderden miljarden die omgaan in dollarstablecoins is Stasis een voetnoot. Het initiatief van de negen banken moet daar verandering in brengen.
Journalist Thomas Bollen (Follow the Money) beschrijft de Amsterdamsche Wisselbank uit 1609 als de eerste ‘stablecoin’ uit de geschiedenis. Kooplieden konden er hun goud en zilver deponeren en kregen in ruil bankguldens, een rekeneenheid die bijna twee eeuwen lang de handel smeerde en in heel Europa vertrouwen genoot, zolang er volledige dekking was. Toen de bank in het geheim leningen begon te verstrekken aan de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) en de stad Amsterdam, brokkelde dat vertrouwen af en ging ze uiteindelijk ten onder.
De vergelijking met vandaag is treffend, stelt Bollen: ook moderne stablecoins beloven één-op-één-dekking, niet met edelmetaal maar met euro’s of dollars op een bankrekening, en ook nu staat of valt alles met transparantie en toezicht.